Eén september 2014. De 54-jarige Edwin Chota en drie van zijn vrienden vertrekken vanuit hun gemeenschap Saweto, dat enkele dagen varen van de junglestad Pucallpa midden in het Amazonegebied op de grens tussen Peru en Brazilië ligt, om op bezoek te gaan bij een naburige gemeenschap. Chota vocht een harde strijd tegen de illegale houtkap in zijn woongebied, en daarover wilde hij overleg plegen. Hij probeerde al tien jaar lang zijn gemeenschap officieel geregistreerd te krijgen bij de Peruaanse overheid. Met de registratie zouden er legale stappen ondernomen kunnen worden tegen de houthakkers.
Keer op keer reisde hij af naar de hoofdstad Lima, of naar Pucallpa, om alle documenten voor elkaar te krijgen. Het had weinig effect. Toch bleef hij overtuigd van zijn zaak. Hij lichtte de Peruaanse autoriteiten in over een opslag voor illegaal hout, die daarna leeggehaald werd. Als reactie daarop bedreigden de Braziliaanse houthakkers de gemeenschap van Saweto: ze zouden hen straffen voor hun pottenkijkerij.
Chota: 'Je moet vechten voor iets dat groter is dan wat je de komende jaren kan overzien. We lopen en reizen door de jungle omdat we willen dat deze plek zonder gevaar en geweld zal zijn over vijftig, honderd of zelfs vijfhonderd jaar.'
Aangezien de groep nooit aankwam, gingen vrienden van Chota naar hem op zoek. Ze vonden het ontbindende lichaam van een van de mannen uit zijn groep, met een schotwond in de nek, en een aantal spullen van Chota. Het was duidelijk dat de houthakkers hun dreigementen uitgevoerd hadden.
Klimaatconferentie
Drie maanden later. Van 1 tot en met 12 december vindt de twintigste klimaatconferentie plaats in Lima. Politieke leiders van 195 landen komen samen om een kladversie op te stellen van het nieuwe klimaatverdrag dat tijdens de volgende klimaattop in Parijs gepresenteerd zal worden. Op de derde dag van de top houdt Julia Perez, weduwe van Edwin Chota, een persconferentie. Met een baby van één maand oud op haar arm vertelt ze over de moord op haar man.
Ze vertelt dat hun gemeenschap veel beloftes heeft gekregen, waaronder die van premier Ana Jara om de landregistratie nu daadwerkelijk uit te laten voeren, maar er is nog geen actie ondernomen. 'Onze gemeenschap is wordt nog altijd bedreigd door de houthakkers', zegt ze. Intussen zijn de weduwes terug naar Pucallpa, waar ze nog een tijd zullen blijven omdat ze bang zijn vermoord te worden als ze terug zouden gaan de jungle in.
Bloederige strijd
Dat protest levensgevaarlijk is voor de Amazonebewoners, bleek nogmaals in de eerste week van de klimaattop. Het werd bekend dat de inheemse leider José Isidro Tendetza Antún uit Ecuador enkele dagen voor de top vermoord was. Antún wilde ook naar de klimaatconferentie toe om te vertellen over de kwikvervuiling in zijn leefgebied, die veroorzaakt werd door de goud- en kopermijn Mirador. Zijn lichaam werd gevonden in een anoniem graf, zwaar mishandeld en met de handen bijeengebonden achter zijn rug.
Ondanks de gevaren zijn veel Amazone-indianen naar Lima gekomen om internationale aandacht te vragen voor wat er in hun omgeving gebeurt. Tijdens de protestmars die op 10 december wordt georganiseerd, lopen er vele duizenden Amazone-indianen en dorpelingen mee. Allemaal hebben ze vergelijkbare verhalen als die van Edwin Chota, over moord, dreigementen en vervuiling. Ze voelen zich genegeerd door hun overheid, die te weinig moeite doet om de titulación – de landsregistratie – door te zetten. Intussen neemt het aantal moorden schrikbarend toe. In een rapport van Global Witness, dat afgelopen jaar uitkwam, worden 57 milieu-activisme gerelateerde moorden geteld in Peru in de periode tussen 2002 en 2013. Daarvan waren de meeste in de afgelopen vijf jaar.
Het is ons land
Door de internationale aandacht na de moord op Chota kan de Peruaanse overheid niet meer ontkennen dat er problemen zijn in de Amazone. De overheid zit in een moeilijke spagaat: ze willen economische ontwikkeling stimuleren, maar ze willen ook de trotse natie zijn die de complete gevarieerde bevolking verenigt, zoals ze op billboards langs de autowegen adverteren.
Premier Ana Jara Velazquez beloofde registratie van de Ashaninka gemeenschap van Alto Tamaya – Saweto van Chota. Of het gebied en haar inwoners daarmee beschermd kunnen worden is de vraag: het is groot en onoverzichtelijk, en naast de houtkap zijn er veel cocaïnesmokkelaars actief. Maar dat de weduwe van Edwin Chota de kans kreeg om haar verhaal te doen tijdens de klimaatconferentie is al een doorbraak op zich.
Diana Rios, dochter van een van de andere mannen uit de groep van Chota, reisde recent af naar New York om een prijs in ontvangst te nemen van de Alexander Soros Foundation. 'Ik zal slagen in wat nodig is', zei Rios in haar dankwoord. 'We zijn sterk. Het is ons land.'
