Tot 1968 was Arvo Pärt een van de velen die zich bezighielden met atonale muziek. Intensieve bestudering van de middeleeuwse muziek luidde in 1976 evenwel een nieuwe fase in zijn creatieve proces in. Pärt verdiepte zich in de toonsoort, het wonder van de samenklank en maakte daarbij gebruik van een opmerkelijke combinatie van toonladders en drieklanksvormen met wisselende patronen, die door de componist tintinnabuli werden genoemd, Latijn voor klokken.
De noten die Arvo Pärt in zijn muziek gebruikt zijn als gloeiende sintels in een omgeving van muzikale en religieuze bezieling. Pärt speurt in zijn muziek weliswaar naar de eenvoud van de dingen, maar gaat daarbij vanuit een veelheid van invalshoeken te werk. Zo laat hij zich horen als de componist die zijn muzikale ‘schuld’ afbetaalt aan Bach, als sympathisant van het minimalisme en als de schepper die voortborduurt op de erfenis van zowel de Russisch-orthodoxe kerk als die van vroegere collega’s uit de renaissance. Dat alles samen bracht de meesterwerken voort die zijn duidelijke herkenbare stijl ademen: muziek die staat voor een soort kosmische spiritualiteit waarin de stilte als stijlmiddel een dominante plaats inneemt. Hierdoor komen de grote dynamische verschillen, die zo typerend zijn voor zijn werk, optimaal tot hun recht.
Arvo Pärt is de componist die vanuit een heldere eenvoud monumenten van religieuze vervoering en mystiek optrekt. Het vaak meditatieve karakter maakt zijn muziek bij velen geliefd. ‘Plainscapes’ van Peteris Vasks (1946) uit Letland en het op orthodox-liturgische tradities gebaseerde ‘Miserere’ van de Schotse componist James MacMillan (1959) passen in dezelfde categorie. De twee koorwerken worden op ‘Stabat’ gecombineerd met Arvo Pärts ‘Da pacem, Domine’, ‘The Woman with the Alabaster Box’, ‘Magnificat’, ‘Nunc dimittis’ en ‘Stabat Mater’. Met dit album brengt Graham Ross de koormuziek uit drie regio’s in Noord-Europa samen. Hij bouwt zo een brug tussen oost en west waar een grote bemoedigende kracht van uitgaat.
Sacrale muziek roept in tijden van oorlog en pandemie bij de luisteraar vaak een romantisch gevoel op van vereenzelviging met het lijden van de wereld. Daarbij is God niet meer dood. God leeft en is weer alom aanwezig, ook en vooral in de muziek van Arvo Pärt.
De composities op ‘Stabat’ volgen elkaar in hun diepgaande en verfijnde uitvoering op als de kralen van een rozenkrans of gebedssnoer. Ze roepen een spirituele wereld op waarin koren de hemel op aarde doen neerdalen en ‘klokken’ luid beierend de emotionele geest masseren. En dat werkt, en niet alleen bij gelovigen.
ARVO PÄRT: STABAT MATER, MAGNIFICAT, DA PACEM, AND OTHER WORKS
The Choir of Clare College Cambridge, Graham Ross (cond.)
HMM905323 / EAN 3149020940396
