Occitaans, dialect of taal?

Vanaf de Limousin, zuidelijk gaand, zie je de tweetalige plaats- en straatnaambordjes, in het Frans en het Occitan verschijnen. Wat voor taal is dat Occitan en wat is haar geschiedenis?

Ten eerste: waar wordt het Occitan precies gesproken? In heel zuid-Frankrijk, vanaf de Limousin dus en de Auvergne tot in enkele valleien in Spanje en Italië toe. We zouden kunnen spreken van het (fantasie)land ‘Occitania’. Dit door een zelfde taal en cultuur waarbij sportieve uitingen als de stierengevechten of spelen en een gedeelde keuken, van Gascogne in het westen tot de Provence in het oosten waarbij ingrediënten als olijven, knoflook, honing, kruiden, noten en veel soorten vlees en grote wijnen die eenheid vormen.

Het Occitaans werd vroeger ‘patois’, dialect genoemd en dit had in het Frans in een negatieve bijklank van ‘minderwaardige taal’. Het Frans verdrukte zo deze taal om haar hegemonie te bevestigen.Het Frans wordt ook ingevoerd precies op het moment dat het Occitan het als geschreven taal van het Latijn overneemt. Het aantal sprekers is dan ook erg afgenomen, slechts 1% van hen jonger dan 15 jaar spreekt nog Occitan, tegen 15 % van deze leeftijdsgroep in Spanje van sprekers anders dan het officiële Spaans. Het totaal aantal sprekers (vooral ouderen dus) komt op 610.000. Er wordt echter geprobeerd de taal nieuw leven in te blazen. Dit gebeurt door ouders te stimuleren hun kinderen tweetalig op te voeden en als zij zelf de taal niet machtig zijn, de grootouders. Er is ook veel digitaal materiaal met Occitan en ook op school en zelfs op universiteiten wordt het onderwezen. Het Occitan is dus een echte taal en lid van de Romaanse taalfamilie. Het houdt het midden tussen Frans, Italiaans en het Spaans. Veel woorden zijn te herkennen als je die talen kent. Vanaf de Middeleeuwen verschijnt het in de literatuur en ook in niet-literaire uitingen als documenten, contracten etc. . Occitan, komt van ’taal die ‘oc’ zegt voor ‘ja’, tegenover het ‘oïl’ van het Frans’ en het ‘sí’ van het Spaans (langue d’oïl tegenenover langue d’oc).

Het is dus ook een literaire taal met als belangrijkste vertegenwoordiger Mistral die schreef in het Provencaals, een variant van het Occitan. Hij leefde in de 19e eeuw, maar ook tegenwoordig zijn er veel schrijvers die in het Occitan schrijven. Ook zijn er theatergroepen die optreden in het Occitan en Occitaanse dansgroepen en muziek. Verder worden allerlei oude liedjes, verhalen en legendes in het Occitan verteld en zo blijft de taal levend.

Mijn gekozen waardering € -

I am a journalist, writer, translator. See for my activities: www.sunspeech.nl. I live in Bolivia. Before, I travelled the world, visiting Tanzania, Kenia, South Africa, India, Nepal, Guatemala, Mexico, Peru and Ecuador. I also work for charities, for an ecard or a new contact, see: www.foundationeffort4charities.org. Your contribution is for charities.