De Sociaal-Economische Raad stuurt aan op een arbeidsmarktrevolutie. De “zelfstandigenhausse’ dwingt Nederland tot reparatie van het sociale stelsel. Vaste banen moeten minder vast worden en zzp’ers moeten terug in het gareel. Zonder zelfstandigenaftrek, maar met verplichte verzekeringen en pensioenen.
Volgens Het Financieele Dagblad van afgelopen zaterdag is dat de kern van een masterplan waar organisaties van werkgevers en werknemers in de SER aan sleutelen. “De sociale partners gaan de zzp’er slopen,” kopte Das Kapital met gevoel voor drama.
Een heftig verhaal – als het klopt. Het FD besteedde er de eerste drie pagina’s aan, maar echt hard nieuws staat er niet in. De krant noemt geen enkele bron bij naam en speculeert er lustig op los. Daarbij worden alle bekende vooroordelen over zzp’ers weer van stal gehaald, zonder enige reflectie.
Voorstel van het CDA
Het enige wat we zeker weten, is dat het kabinet in december advies heeft gevraagd aan de SER over een voorstel van het CDA om de loondoorbetaling bij ziekte uit te ruilen tegen een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers.
De loondoorbetaling bij ziekte is iets waar werkgevers steen en been over klagen, omdat die hen op kosten zou jagen. De verplichte verzekering is een hartelapje van de werknemers, die daarmee de zzp’er net zo duur en onaantrekkelijk hopen te maken als zij zelf zijn.
De vraag van het kabinet aan de SER was om zich daar voor de zomer over te buigen, zodat de uitkomst van het beraad meegenomen kan worden in de voorbereiding van de rijksbegroting voor 2017.
ZZP’ers hebben weinig vrienden in de SER
Kan dat advies de kant op gaan die het FD nu zo gretig beschrijft? Het hoeft niet, het zou wel kunnen. Maar als, dan nog is er geen reden voor paniek.
Aan de ene kant hebben de zzp’ers weinig vrienden in de SER. De werkgevers zien hen als klapstoeltjes op de arbeidsmarkt, handig om pieken en de dalen op te vangen maar meer ook niet. De werknemers vrezen hun concurrentie en maken hen liever vandaag een kopje kleiner dan morgen.
En de zzp’ers zelf? Die zijn in de SER alleen vertegenwoordigd met twee plaatsvervangend leden die worden aangewezen door werkgevers en werknemers. Dat schiet niet op.
Niet meer dan een advies
Aan de andere kant: ook als zo’n plan van de SER komt is het niet meer dan een advies. Het kabinet heeft bij meerdere gelegenheden duidelijk gemaakt dat het op dit gebied niet meer met ingrijpende maatregelen gaat komen.
Rutte wil de rit uitzitten, en de hele arbeidsmarkt op de schop nemen zou politieke zelfmoord zijn. Een of twee jaar geleden had een eventueel akkoord van werkgevers en werknemers kans gemaakt en had het de basis kunnen worden van nieuw beleid. Nu niet meer.
Na de zomer beginnen de verkiezingscampagnes. Als de SER voortmaakt, kunnen geïnteresseerde partijen er nog net wat mee in hun conceptprogramma’s.
VERDER IN HET NIEUWS
Het masterplan dat Het Financieele Dagblad aan de SER toeschrijft mag dan minder concreet zijn dan het lijkt, het sluit wel naadloos aan bij hoe er in de polder over zzp’ers wordt gedacht. Daarvan mochten we deze de week weer een aantal fraaie staaltjes beleven.
“ZZP’ers bedreiging voor CAO”
Volgens het wetenschappelijk bureau van de FNV vormt de opkomst van zzp’ers een bedreiging voor het stelsel van collectieve arbeidsovereenkomsten. Meer zzp’ers betekent minder vakbondsleden, minder leden betekent een slechtere positie voor de vakbond bij in de cao-onderhandelingen, dus minder zekerheden en lagere lonen.
Een verband tussen de opkomst van de zzp’er en de loonvorming voor werknemers is nooit vastgesteld, maar de Telegraaf slikte het verhaal voor zoete koek.
“ZZP’ers belemmering voor innovatie”
De Volkskrant interviewde onderzoekster Anna Salomons van de Universiteit Utrecht. Volgens haar vormen zzp’ers een belemmering bij innovatie, met name bij het werken met robots.
De krant wekt de indruk dat Salomons mee heeft geschreven aan het recente advies van de WRR over robotica, maar daaraan blijkt zij slechts een soort column te hebben bijgedragen.
Daarin vertelt zij dat verhaal ook, en dan voorzien van voetnoten. Waaruit blijkt dat het onderzoek waar zij mee schermt geen betrekking heeft op zzp’ers in Nederland maar op werknemers tijdelijke contracten in de USA. En dat is toch echt wat anders.
“Uitkering bij zwangerschap was vergissing”
Ook zzp’ers hebben recht op een uitkering bij zwangerschap. In het verleden is dat niet altijd zo geweest. Volgens een advies van de Verenigde Naties moet de Nederlandse overheid dat goedmaken, maar minister Asscher van Sociale Zaken (Pvda) weigert dat.
Over deze kwestie lopen vijf proefprocessen, gefinancierd door het Clara Wichmann Fonds. Een van de klaagsters kreeg vorige maand ineens alsnog vierduizend euro overgemaakt, meldde De Volkskrant. Volgens de minister was de uitbetaling een vergissing van het UWV.
Grafisch ontwerpster Yolanda Huntelaar hoeft van Asscher haar uitkering niet terug te betalen, maar de andere klaagsters kunnen er geen rechten aan ontlenen. De proefprocessen gaan dus gewoon door.
Verruiming bevoegdheden Arbeidsinspectie
Als het aan diezelfde minister Asscher ligt krijgt de Arbeidsinspectie verregaande bevoegdheden om op te treden tegen zzp’ers. De bewindsman heeft bij de Tweede Kamer een wetsvoorstel ingediend dat bedoeld is om de positie van de arbozorg te versterken, en met name die van de bedrijfsarts. In dat wetsvoorstel blijkt echter ook een wijziging verstopt te zitten van de Arbeidsomstandighedenwet.
Die wijziging geeft de Arbeidsinspectie ongelimiteerde mogelijkheden om zzp’ers aan te pakken die ervan worden verdacht de veiligheid op het werk in gevaar te brengen. Zij kunnen zonder voorafgaande waarschuwing een bevel krijgen hun bedrijf stil te leggen. Een inhoudelijke toelichting waarom deze verregaande bevoegdheid nodig is, ontbreekt.
Modelovereenkomsten onder voorbehoud op agenda Eerste Kamer
De Eerste Kamer heeft “onder voorbehoud” de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties op de agenda gezet voor plenaire discussie op 19 januari en voor stemming op 26 januari. Staatssecretaris Wiebes van Financiën hoopt daarmee te regelen dat de VAR-verklaring wordt vervangen door een stelsel van modelovereenkomsten voor de inhuur van zzp’ers.
Dat feest gaat echter alleen maar door als Wiebes aanstaande maandag om 17 uur alle schriftelijke vragen van de Eerste Kamer heeft beantwoord. Slaagt hij daar niet in, dan kan een en ander niet meer voor 1 april worden geregeld en blijft voorlopig alles bij het oude.
ZZP-expert Pierre Spaninks schrijft hier (bijna) wekelijks over de achtergronden bij het nieuws. Klik hier voor een overzicht.
