Oranje tuigt Spanje af, de Braziliaanse politie demonstranten

WK2014 // Terwijl Nederland in Salvador Spanje versloeg, liep vijf kilometer van het stadion een vreedzame anti-WK-demonstratie uit op bruut politiegeweld. Een ooggetuigeverslag.

Vrijdag de dertiende begon voor Oranje al fantastisch. De fameuze dubbeldekkerbus van supportersclub Oranjefans.nl, die dagen later dan verwacht in de haven van Rio de Janeiro was aangekomen, was er donderdagavond laat dan toch in geslaagd om Salvador, de eerste speelstad van het Nederlands elftal, te bereiken.

Vrijdagochtend stond de bus, die al sinds het EK van 2004 in Portugal alle Europese en wereldkampioenschappen voetbal bezoekt, dus op een plein in het historische centrum van Salvador, dat door een paar duizend Nederlandse fans in een ‘Oranjeplein’ was omgetoverd. 'We hebben in Brazilië alleen maar positieve dingen meegemaakt,' vertelde Inge Schets, de enige vrouw van het team van de Oranjebus, me enthousiast. 'Alleen de wegen hier, die zijn wel heel erg slecht.'

Zakkenrollers

Sommige Oranjefans hadden de avond tevoren, tijdens Brazilië -Kroatië, echter minder leuke ervaringen gehad. Tientallen Nederlandse fans werden beroofd terwijl ze op een druk plein naar de openingswedstrijd van het WK keken. Ook een NOS-cameraman werd, terwijl hij aan het werk was, van zijn smartphone beroofd. 'We raden fans aan om alle kostbare bezittingen in hun hotels te laten,' zei hoofdcommissaris Will van Kollenburg van de Nederlandse politie. Van Kollenburg is een van een handjevol Nederlandse agenten dat de Oranjesupporters in Brazilië begeleidt.

Demonstratie

Rond een uur of een trok een lange Oranjestoet van het historische centrum naar het stadion, achter de Oranjebus aan. Ondertussen haastte ik mij met collega van RTL Nieuws Sandra Korstjens naar het grote plein Campo Grande, waar een anti-WK-demonstratie aangekondigd was. We spraken er met Argemiro Ferreira, die een kleine groep demonstranten aanvoerde, waaronder zich veel leden van linkse partijen en vakbonden bevonden. 'Wij demonstreren niet tegen buitenlandse teams en ook niet tegen hun supporters, maar we willen laten zien dat het beeld dat onze regering de wereld van Brazilië voorspiegelt een leugen is,’ zei Ferreira.

Bang

Vorig jaar juni trokken er tijdens de Confederations Cup honderdduizenden Brazilianen avond aan avond de straat op om hun woede te uiten over een waslijst aan issues, waaronder slecht onderwijs, slechte gezondheidszorg en slecht en duur openbaar vervoer de belangrijkste waren. Nu, een jaar later, zijn de demonstraties die tijdens de eerste dagen van het WK plaatsvinden veel kleiner van schaal.

Wij troffen vrijdagmiddag op Campo Grande slechts zo'n 300 demonstranten aan. 'Veel mensen zijn thuisgebleven omdat ze bang zijn,’ vertelt een jongen van een jaar of zeventien ons, zijn gezicht verborgen achter een t-shirt. ‘Wij zijn hier om hen te vertegenwoordigen; wij staan hier voor hen. Maar we hebben onze gezichten bedekt omdat we bang zijn dat de politie ons later lokaliseert en afmaakt.’

Aandacht van buitenlanders trekken

Rond een uur of half vijf, terwijl Nederland vijf kilometer verderop de wedstrijd lijkt te gaan verliezen, trekken de demonstranten, die eerst van plan waren naar het stadion te marcheren, na overleg met de oproerpolitie in de richting van de wijk Barra, waar veel hotels zijn en waar een groot deel van de buitenlandse pers gelegerd is. 'Wij willen de wereld laten zien dat wij woedend zijn dat onze regering zoveel geld aan het WK uitgeeft terwijl er in dit land zo verschrikkelijk veel dingen mis zijn,' vertelt een meisje ons. Omdat ze ons vertrouwt haalt ze het t-shirt dat ze om haar gezicht gewikkeld heeft los, zodat we haar beter kunnen verstaan. Ze kan niet ouder dan achttien zijn.

Opgepakt

Nog geen tien minuten later zien we haar samen met een stuk of vijf andere meisjes door de oproerpolitie in de laadbak van een ME-wagen geduwd worden. Er is in de tussentijd nogal wat gebeurd. Op de lommerrijke Corredor da Vitória, een van de sjiekste straten van de stad, stuit de kleinschalige demonstratie, die tot dan toe vreedzaam verloopt, op een cordon van de oproerpolitie. Een tweede groep agenten, die de protestmars al enige tijd volgt, sluit de fuik. Luttele tellen later vuurt de oproerpolitie de eerste traangasgranaten af; de demonstranten, uit hun tent gelokt, uiten hun woede op vuilnisbakken, auto's en de ruit van een autodealer.

Wapenstok

Onmiddellijk rent een groot deel van de demonstranten een steeg in; de oproerpolitie, gewapend met automatische geweren, rent erachteraan. Het gaat er niet zachtzinnig aan toe. Een schijnbaar onschuldige voorbijganger krijgt de volle laag met een wapenstok.

‘Wij zijn studenten die voor onze rechten opkomen’

Voordat de politie ze afvoert grijpen we de kans om enkele meisjes, waaronder het meisje met wie we eerder spraken, een paar vragen te stellen. 'We zijn geen vandalen, maar we worden als beesten behandeld! We zijn geen criminelen. We zijn studenten die voor onze rechten opkomen,' roept een van hen ons toe voordat ze hardhandig in een wagen van de oproerpolitie wordt geduwd.

Vijf kilometer noordwaarts maakt Oranje ondertussen gehakt van Spanje.

Mijn gekozen waardering € -

Alex Hijmans (1975) is internationaal correspondent en schrijver. Zijn standplaats is Salvador, de derde stad van Brazilie, waar hij in een volksbuurt woont en verder kijkt dan voetbal, samba en zogenaamde Wirtschaftswunderen. Hij schrijft, net zoals weleer voor de papieren De Pers, journalistieke reportages en persoonlijke columns. Met veel beeld en altijd met de blik van een local.