Wat heeft Harrington te maken met de dood van z'n vrouw? Gaat Betty nu wel of niet scheiden? En hoe zit het precies met Allison en dokter Rossi? Brandende vragen voor miljoenen televisiekijkers en dat nota bene midden in de zogenaamd roerige jaren zestig, toen Nederland op z'n kop leek te staan.
Peyton Place dus. De truttigste aller soaps – en de eerste – zorgde ervoor dat elke week zes van de dertien miljoen Nederlanders aan de buis waren gekluisterd. In de straten kon je een kanon afschieten, vergaderingen werden verzet en vakanties uitgesteld. Nieuwe personages in de serie werden geïntroduceerd in krantenartikelen en de AVRO, die de serie uitzond, werd gesmeekt om meer afleveringen.
De AVRO had de soap gekocht op basis van wat publiciteitsmateriaal dat ze was geleverd door Amerikaanse agenten van 20th Century Fox. Geen millimeter bewegend beeld had Gerard Smit, de inkoper van de AVRO, gezien zoals hij later vertelde en toen hij de eerste aflevering ging bekijken schrok hij toch wel. 'Er gebeurde niks. Maar toch. Het gekke was dat het feit dat er weinig gebeurde juist wel spannend was.' Smit ontketende er tussen september 1967 en 27 augustus 1973, zes jaar en 514 afleveringen lang, een hysterie mee zoals zich nog nooit eerder had voorgedaan in ons land.
Peyton Place was gebaseerd op het boek met dezelfde titel van Grace Metalious, een schrijfster die met de verkeerde man trouwde, verslingerd raakte aan de drank en al voor haar veertigste overleed. In het boek fileerde ze het hypocriete leven van de middenklasse in een Amerikaans fantasiestadje: Peyton Place. Roddel en achterklap, verraad, ruzie, seks, jaloezie zijn de ingrediënten en het publiek smulde ervan. Want fantasie of niet, het kwam verdacht veel overeen met de realiteit.
Van het boek werd eerst een speelfilm gemaakt, later een tv-serie. Gedurende het proces van boek, naar film, naar soap, werd alle venijn, scherpte en geilheid dat wel degelijk in het boek zit, eruit gesneden. Een voorbeeld? 'Kijk dan eens,' zei ze, haar hand om haar borst,' ik draag geen bh. Ik heb de hardste borsten waarmee je ooit hebt gespeeld.' Dit soort zinnen die wel in het boek staan, waren absoluut niet terug te vinden in de tv-serie. Wat overbleef was een brave vertelling over mensen die elkaar dwars zaten, lief hadden en alles er tussenin. Geen spoor van een schunnig beeld, geen onvertogen woord meer. Alles keurig en netjes.
Enquête
Toch had de AVRO niet teveel risico genomen en maar dertien afleveringen aangekocht. Dat bleek al spoedig veel te weinig want Peyton Place kon zich van meet af aan verheugen in een groeiende schare trouwe kijkers. De meest in het oog springende representant van die trouwe aanhang was Tilly Perin-Bouwmeester, een actrice die onder andere rolletjes had in de dramaseries “De kleine waarheid” en “Dagboek van een herdershond”. Ze vond Peyton Place zo goed dat ze de AVRO aanmoedigde de frequentie van de uitzendingen op te voeren.
Daartoe ontketende ze – niet geheel en al tot vreugde van de AVRO overigens want uitzendschema's lagen in die jaren muurvast – een actie die duizenden handtekeningen opleverde. Ze stuurde ze naar de toenmalige minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk Marga Klompé, die er niet over ging natuurlijk en die de handtekeningen keurig doorstuurde naar de AVRO.
In een artikel in de Volkskrant ten tijde van de uitzending van de laatste afleveringen van Peyton Place werd de actrice geportretteerd als een 'kettingrokende en honden koekjes voerende roodharige hoogbejaarde maar nog altijd kwieke dame'. Ze was van mening dat Peyton Place 'een frisse serie' was in tegenstelling tot 'de viezigheid van de VPRO', waar Wim T. Schippers hoogtijdagen beleefde met zijn Fred Haché Show, een programma dat burgerlijk Nederland als onbeschaafd, pornografisch en ordinair betitelde. Met haar actie bereikte ze dat de AVRO een enquête hield waarin tachtigduizend mensen zich ten faveure van Peyton Place uitspraken.
Onder deze immense druk besloot de AVRO de serie nu eenmaal per week op een vast tijdstip te gaan uitzenden. In april 1971 werd het aantal afleveringen verdubbeld en in datzelfde jaar nog verhuisden de avonturen van de Peyton Place-bewoners naar prime time, direct na de uitzending van het Journaal van acht uur.
Baby
Keken er zeshonderdduizend mensen naar de eerste aflevering, al snel steeg dit aantal tot zes miljoen, bijna de helft van de Nederlandse bevolking, kinderen en zuigelingen meegeteld. VoAoral het vrouwelijk deel van de bevolking vond de verwikkelingen in het kleine stadje prachtig, met name dames in de leeftijdscategorie tussen de 35 en 54 genoten ervan.
Toen de serie eenmaal op een vaste tijd werd uitgezonden barstte de hysterie pas echt in volle omvang los. Iedere week ontving de AVRO honderden brieven. 'Peterples mag jaren voor mijn duren. Die menschen die spelen, zijn fijne menschen. Ik wil er niets van missen, ik blijf er voor thuis.'
Op het moment dat er in Peyton Place een baby ter wereld kwam, braken de dijken bij de AVRO. De stroom cadeaus kon amper worden verwerkt en er werden kinderen vernoemd naar de sterren uit de serie. 'Ik heb al eens eerder door toedoen van de AVRO het adres gehad van Norman van Peyton Place wat wij al ik weet niet hoe lang beluisteren. Ons kleinkind heet naar Normen en ik zou zo graag een handtekening van hem hebben.'
Toppunt van de Peyton Place-krankzinnigheid was een Haags restaurant dat zich tooide met de naam Peyton Place en dat in 1970 werd geopend. De klanten werden er bediend door obers in doktersjassen à la de jas van dokter Rossi, één van de hoofdrolspelers in de serie. Aan de wand foto's uit de serie die menigmaal hartstochtelijk werden gekust door de klanten.
Het waren niet alleen de spreekwoordelijke Henk en Ingrid die in katzwijm lagen, ook intellectuelen bliezen hun partijtje mee. Zo vormden onder andere de schrijvers Eva Hoornik, Bernlef, Marga Minco, Mies Bouhuys en Bert Voeten en de componist Reinbert de Leeuw de “Peyton Place Club”. Tijdens de wekelijkse kijkavond boog het gezelschap zich over de dramatische ontwikkelingen en schroomde De Leeuw niet de serie te vergelijken met de Ring der Nibelungen, want zoals hij zei, 'daarin gebeurt ook niks' en vergeleek Bernlef de gebeurtenissen in het stadje met een koningsdrama van Shakespeare.
Langdradig
Natuurlijk was er ook kritiek. In dagblad Trouw werd melding gemaakt van een heer die de AVRO had geschreven dat hij tot zijn grote opluchting had vernomen dat Peyton Place binnenkort van de buis zou verdwijnen. 'Het was', aldus de man, 'een langdradige familiegeschiedenis zonder kop of staart in dit eindeloze, vunzige, stinkende maatschappelijke afvalreservaat.'
Tot zijn ongetwijfeld grote vreugde viel het doek definitief op 27 augustus 1973 met de uitzending van de drie laatste episodes. Het Algemeen Dagblad wijdde een slotartikel aan het stadje omgeven door een rouwrand en Tilly Perin-Bouwmeester verkondigde: 'De televisie kan nu ook wel weg.' AVRO-chef Siebe van der Zee kwam nog persoonlijk het Nederlandse volk op de buis bedanken, maar daarmee was het definitief afgelopen.
Heel even gloorde er nog hoop voor de diehards omdat er werd gewerkt aan een Return to Peyton Place, maar het kwam er uiteindelijk toch niet meer van. Bijna 25 jaar na de eerste uitzending werden er in 1991 nog wat afleveringen vertoond in een paar filmhuizen, maar mevrouw Perin-Bouwmeester was daar niet meer bij. De trouwste aller Peyton Place-fans overleed in 1984 op 91-jarige leeftijd. Ook vertegenwoordigers van het eethuis in Den Haag schitterden door afwezigheid. Het restaurant had de tand des tijds toen al niet doorstaan.
Grace Metalious: Peyton Place. Uitgeverij Nieuw Amsterdam. 416 pagina's. Prijs: 19,99. Ook verkrijgbaar als e-book.
