Robert Vermeiren, kinderpsychiater in Zomergasten: wij moeten beter luisteren naar jongeren

Een beeld blijft mij bij. In de Zweedse documentaire ‘I am Greta Thunberg’ (zie recensie eerder op 10 december 2020 in Reporters Online) zegt Greta dat zij zich soms somber voelt, als ze door onderzoek erachter komt hoe slecht het met het klimaat gesteld is. Zij blijkt een grote dierenvriend, in een prachtige scène omhelst en liefkoost zij minutenlang een paard.

Een enigszins geforceerde link, maar diezelfde aandacht en betrokkenheid legt Robert Vermeiren aan de dag. Hij laat dit fragment zien, omdat mensen beter moeten luisteren naar jongeren zoals Greta Thunberg. Hij vindt dat zij haar Asperger, een vorm van autisme, positief inzet. Zij kan zich uitstekend concentreren op éen onderwerp, zoals klimaatsverandering, dat haar nauw aan het hart gaat.

Tomorrowland

Vermeiren laat eerder in de uitzending een fragment uit de film ‘Tomorrowland’ zien van feestende jongeren voor Corona. Als contrast met nu. In een moeilijke periode in hun leven (pubertijd) waarin zij zichzelf ontdekken en de saamhorigheid met anderen juist nodig hebben, mogen zij nauwelijks contact met elkaar hebben.

De kinderpsychiater vindt dat er nu te weinig tijd is voor het verhaal en de diagnose van de cliënt in zijn sociale omgeving en er naar verhouding te veel nadruk ligt op de classificatie. Dit komt deels door de bezuinigingen op de zorg, in combinatie met een economische crisis. Dat kan belemmerend werken.

Het contact bij jongeren onderling gaat tegenwoordig steeds meer via sociale media. Dat die invloed soms niet goed uitpakt is te zien een fragment uit de docu ‘The Social Dilemma’, waarin een meisje heel beïnvloedbaar is. En zeer gevoelig voor kritiek van haar vrienden. Gelukkig is het niet alleen maar kommer en kwel. Vermeiren stelt dat de sociale media ook positief en creatief gebruikt kunnen worden.

Anorexia

Echt schokkend is de scène waarin een ernstige anorexia patiënt ‘slow suicide’ pleegt. Zij maakt foto’s van haarzelf. Pijnlijk om naar te kijken, zij wil erkenning krijgen als fotograaf en niet alleen als patiënt worden gezien. Je vraagt je af wie de foto’s wil zien van een intens uitgemergelde vrouw, die eruitziet als een concentratiekampslachtoffer.

Dat is al aangrijpend, maar het fragment uit de film ‘24 years and ready to die’ overtreft dit nog. Hierin vertelt een jong meisje dat ‘er een monster achter haar ribbenkast zit.’ Elke morgen hoopt zij dat het verdwijnt, maar tevergeefs. Zij lijdt aan ondragelijke depressies. In het fragment maakt zij een afspraak met een arts voor euthanasie. Hij zegt dat zij tot het laatste moment nee kan zeggen tegen dat zorgvuldig overdachte besluit.

Geen perspectief

Robert Vermeiren zegt zelf ook zelfmoordgedachtes te hebben gehad toen hij 16 jaar was. Zijn ouders gingen scheiden toen hij 6 jaar oud was en als kind voelde hij zich vaak eenzaam. Hij ervoer het als ‘een tunnel zonder licht’. Je voelt op dat moment totaal geen hoop, ‘met die suïcidale gedachten wil je je ouders niet lastigvallen.’ In beeld bij Zomergasten komt het noodnummer 113 voor zelfmoord preventie.

Vele mensen ervaren een depressie vroeg of laat in hun leven, je zit in een cocon en ziet op dat moment geen perspectief. Later merk je dat niets absoluut is. Zoals een oom van mij ooit zei, de wereld lijkt op z’n kop te staan, maar langzaam draait die weer bij, ook al zie je dat niet in zo’n fase.

Dat laat Maxima zien als zij praat in een recent interview met Matthijs van Nieuwkerk. Haar jongste zus Inez pleegde zelfmoord. De mensen die achterblijven verwijten zichzelf dat zij meer hadden moeten doen om dit te voorkomen, maar dat is vaak niet terecht, vindt Vermeiren.  In de leeftijdsgroep van 14-27 jaar, heeft 77% problemen.

Zelfonthulling

Vermeiren vertelt aan patiënten over zijn eigen ervaringen, zogenaamde zelfonthulling, als de situatie erom vraagt. ‘Niet te pas en te onpas’. Naar aanleiding van de prachtige melancholieke animatiefilm ‘Vader en Dochter’ van Michael Dudok de Wit. Een dochter wacht eindeloos op haar naar zee vertrokken vader, terwijl de seizoenen zich afwisselen. Robert Vermeiren miste zijn moeder, terwijl hij opgroeit met zijn vader en stiefmoeder en verblijft in internaten. ‘De kwetsbaarheid heeft mij sterker gemaakt.’ Wanneer ben je rijp voor een psychiater, vraagt Janine Abbing. De psychiater: ‘ als je niet meer kunt functioneren.’

Zeer enthousiast is de kinderpsychiater over de Engelse programmamaker Louis Theroux. Hij laat een fragment zien met een psychotische jonge moeder, die last heeft van waanideeën. Vermeiren looft de oprechte betrokkenheid van Theroux en zijn creatieve manier om met iedereen contact te maken en het vertrouwen te winnen.

Roberto Benigni

Voor wat luchtigheid tussen de zwaardere fragmenten, zorgt een hilarische scène als de Italiaanse komiek Roberto Benigni een Oscar wint in 1998 voor zijn film ‘La Vita e Bella’. Hij loopt over de leuningen naar het podium. In een verrukkelijke dankspeech brengt hij een ode aan zijn liefde voor cinema. Vermeiren benadrukt met deze scene een positief beeld. ‘Mensen die door een depressie heenkomen en weer opfleuren.’

Interviewer Janine Abbring wisselt sterke momenten en goed doorvragen af met het onderbreken van de Zomergast, net als hij midden in zijn betoog zit. Soms gaat zij in op een niet relevante bijzaak. Met name in het begin van het interview maakt zij een gespannen indruk. Live interviewen is dan ook geen sinecure. Maar over het geheel genomen is het een fascinerend gesprek. Inspirerend is te zien hoe Robert Vermeiren groeit in de uitzending en vol empathie, vuur en betrokkenheid spreekt over zijn vak.