Hoe verklaren we de relatie Rusland-Syrië nader? Analisten en andere wijsgeren hebben daar de afgelopen jaren zo veel woorden over gezegd en geschreven, dat we in 500 woorden de grove lijnen kunnen schetsen.
G20-top
Vandaag komt in Sint Petersburg de G20-top bijeen, een (economisch) forum met de grootste industrielanden ter wereld plus de Europese Unie. Een officiële afspraak staat niet gepland, maar wie weet drinken Vladimir Poetin en Barack Obama vandaag een kopje koffie in de Hermitage, of duiken ze onder in het knusse huisje van tsaar Peter de Grote.
Vandaag komt in Sint Petersburg de G20-top bijeen, een (economisch) forum met de grootste industrielanden ter wereld plus de Europese Unie. Een officiële afspraak staat niet gepland, maar wie weet drinken Vladimir Poetin en Barack Obama vandaag een kopje koffie in de Hermitage, of duiken ze onder in het knusse huisje van tsaar Peter de Grote.
- Rusland gelooft niet in militaire interventies, laat staan het omwerpen van regimes onder buitenlandse druk. Binnenlandse conflicten zijn interne aangelegenheden, hoe erg de situatie ook is. Bovendien weet je nooit wat een gecreëerd machtsvacuüm met zich meebrengt, aldus het Kremlin.
- Rusland heeft een andere kijk op democratie. Dat blijkt al uit de eigen, zwaar gepresidentialiseerde parlementaire democratie die Rusland is – dat ook wel Poetinisme heet. De normen van het Westen zijn niet automatisch de normen van Rusland. En om die reden vindt Rusland ook dat andere landen niet zomaar geforceerd moeten worden overgehaald om de ideale rechtsstaat na te streven die het Westen propagandeert (te zijn).
- Sterk zijn en sterk overkomen. Leiderschap beschouwt de Russische president Vladimir Poetin als een groot goed, ook om zelf representatief in eigen land over te komen. Een leider moet interne conflicten kunnen oplossen. Dat lijkt in Syrië een utopie, maar Poetin houdt in essentie niet van aantasting van die soevereiniteit. Bovendien gaan de goede politieke en economische verhoudingen met Syrië al terug tot de jaren vijftig.
- Poetin is het ingrijpen van de Verenigde Naties in Libië (2011) nog niet vergeten. Als toenmalig premier typeerde hij die actie als ‘een Middeleeuwse kruistocht’. Om die reden zal Rusland zich in een stemming voor een VN-resolutie in de Veiligheidsraad niet meer zo snel onthouden van het vetorecht.
- Eveneens beschouwt het Kremlin het als hypocriet dat het Westen, en met name de Verenigde Staten, de afgelopen jaren geen moraliserende houding aanhield ten opzichte van landen als Bahrein en Oezbekistan tijdens burgerprotesten daar. In die landen zit een belangrijke facilitaire voorziening voor zowel de NAVO als de VS, en Rusland is van mening dat het Westen alleen ingrijpt in landen waar het zelf geen (economische) schade lijdt.
- Poetin wil niet dat de toestand in Syrië voor een conflict eigen land zorgt. Als Rusland het Westen zou steunen bij een strijd tegen Assad, kan het overkomen alsof Rusland extremistische moslims helpt. Met de constante spanning op de Kaukasus heeft Poetin geen interesse in het aanwakkeren van dat vuur. Bovendien is Syrië momenteel een gematigde seculiere bondgenoot in het Midden-Oosten en zouden bij een afzetting onder meer de christenen en alawieten in het nauw worden gedreven.
- Zoals zojuist benoemd heeft Rusland alleen nog Syrië als politieke partner in het Midden-Oosten over. Maar met een marinebasis in Tartous heeft Rusland wel direct toegang tot de Middellandse Zee. Interessant met het oog op gas en het voeren van handel. Al is een nuance hier op zijn plaats, omdat er geen eensgezindheid bestaat over het daadwerkelijke belang van Tartous voor Rusland. Zo verkondigde de onderminister van buitenlandse zaken Michail Bogdanov eind juni nog dat alle Russen uit de stad geëvacueerd zijn en dat de haven in feite nooit van enige militaire of strategische betekenis is geweest. Wie zal het zeggen?
- Een economische betekenis is er echter wel te vinden in onder meer de wapenhandel. Syrië is de grootste afnemer van Russische wapensystemen. En aangezien er daar de laatste tijd nogal veel van gebruikt wordt, spint Rusland ironisch genoeg vele garen bij de burgeroorlog; de handelsopbrengst zou in de miljarden euro’s lopen.
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door de auteur een kleine bijdrage te geven. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.
Geert Jan Hahn
Geert Jan Hahn is journalist en slavist. Werkte, woonde en studeerde in Kiev, Sint-Petersburg en Warschau. Voltooide Slavic Literary Studies cum laude aan de UvA. Reist, schrijft en spreekt als Oostblogger voor landelijke media. Is daarnaast bekend van zijn taalvirtuoze zege bij het tv-spel Lingo en zijn columns over de favoriete sterfleeftijd van 27 jaar.