Ruud Lubbers is overleden en dat betekent: terugblikken op zijn veelkleurige leven en loopbaan. De media doen dat niet alleen in grondige achtergrondverhalen, maar ook in beeld – tot en met cartoons waarin Lubbers figureerde aan toe. De oud-premier, zo bleek ook afgelopen dagen weer, poseert op menig foto met actrice Angelina Jolie. Wat voor band had hij met haar?
Bijna elf jaar geleden interviewde ik Ruud Lubbers over Jolie voor mijn masterthesis Media & Journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, die ging over de relatie tussen media, goede doelen en goodwill-ambassadeurs. Denk aan Marco Borsato (WarChild) of internationaal: Bono en Angelina Jolie. Ruud Lubbers wilde desgevraagd wel toelichten waarom hij als hoogste baas van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR ervoor koos om Jolie aan te stellen als ambassadeur.
Wat zei Lubbers zelf over zijn samenwerking met Angelina Jolie? Hoe is het contact met haar tot stand gekomen? En wat vond hij in z’n algemeenheid van de inzet van beroemdheden voor de goede zaak? Lees hier het interview terug.
Ruud Lubbers over Angelina Jolie (2007)
Waarom is Angelina Jolie aangesteld als goodwill-ambassador van de UNHCR?
“Dat kwam voort uit de belangstelling die Angelina Jolie getoond had aan de UNHCR. Dus de UNHCR is niet naar Angelina Jolie gegaan, maar Angelina Jolie kwam naar de UNHCR. Ze meldde zich bij het kantoor van UNHCR in Washington met het bericht dat ze geïnteresseerd was en of ze iets over de UNHCR kon vertellen. Daar is uit voortgevloeid dat ze op missie is gegaan naar een of enkele plaatsen en daar heeft ze natuurlijk over teruggeraporteerd. En dat is uitgemond dat de man die verantwoordelijk was voor goodwill ambassadors in Genève, om mij – ik was toen Hoge Commissaris – voor te stellen om haar te vragen voor te stellen goodwill ambassador te worden voor de UNHCR. Toen is ze geweest en hebben we gepraat en is ze dat gaan doen. En dat is een succes gebleken, want ze was zeer gemotiveerd.
Nu is het goed om erbij te vertellen dat haar belangstelling voortkwam uit het feit dat ze, vóórdat ze naar Washington ging, een script had gelezen dat in het humanitair werk zat. Op dat script kon ze invloed uitoefenen, dat is gebruikelijk bij topmensen. Zij schortte haar oordeel daarover op om te kijken: ligt het thema mij en kunnen we iets goeds met dat script doen? Dus voor haar was het een dubbele zaak. Ze zette niet alleen door als goodwill ambassador, maar ze zette ook door met die film. Dat werd de film Beyond borders. Daaruit laat zich dus ook enigszins haar belangstelling vertalen. Het was dus niet iets buiten haar werk, maar ook van haar werk.”
‘Ze hoorde gewoon bij de UNHCR-medewerkers. Ze was een van ons’
Het was dus tweeledig: én ze wilde iets betekenen voor de wereld én ze had er zelf iets aan. Zeker. Het was een win-win.
“Het opvallende is dan wel dat ze dat zo gemotiveerd doet. Niet alleen de film waar ze gemotiveerd voor is; dat is haar eigen boterham. Maar ook het ambassadeurschap voor ons. Ze heeft diverse reizen afgelegd, dat is stimulerend voor de medewerkers in het veld. En ook in haar boeken geeft ze er aandacht aan en in artikelen. Ze is een heel goede goodwillambassadeur gebleken.”
Buitengewoon goed
Was de media-aandacht die zij genereert een belangrijke reden om haar aan te nemen?
“Vooral haar populariteit bij jongeren, denk ik. Dat kun je niet uit elkaar houden, want daar spelen de media ook een belangrijke rol in. Het gaat dus om de publieke bekendheid van iemand en hoe zo iemand daar in staat. Daar stond zij dus buitengewoon goed in. Dat is een hele goede ervaring geworden voor de UNHCR. Ik heb daar zelf ook de beste herinneringen aan.”
‘Angelina Jolie en ik ontmoetten elkaar ook wel op prijsuitreikingen’
Had u regelmatig contact met haar over het werk?
“Enigszins wel. De eerste keer dus, om kennis te maken. We zaten een avond samen, met een aantal relatief jonge medewerkers van de UNCHR. Van elk continent een. Zij kwam uit Amerika, ik uit Europa, maar ik had een Japanse assistente, er was een Afrikaan bij. Zo zijn we begonnen. En iets persoonlijks: later bleek mij ook dat zij bewondering had voor Jane Goodall. Toen bleek dat dat een goede kennis van mij is. Angelina wilde graag met haar praten. Ik zei: nou dan regelen we dat toch. Dat bleek op enig moment praktisch te kunnen, omdat Jane Goodall naar Salt Lake City ging. Ik ging daar ook heen om met de heer Johan Kos iets te doen met sport in vluchtelingenkampen. Ik zou daar heengaan en Angelina Jolie maakte toen een film in Canada. Toen zijn we met z’n drieën in Salt Lake City geweest. Dat heeft natuurlijk ook publiciteit gegenereert. Dat versterkt elkaar. We stonden op een winderige locatie. Jane Goodall, Angelina Jolie en Ruud Lubbers.
En Angelina Jolie en ik ontmoetten elkaar ook wel op prijsuitreikingen. Dus dan zie je elkaar en ben je ook weer samen. Het was ook persoonlijk. Ze heeft toen een kindje aangenomen, Maddox, dat herinner ik me nog. Ik heb haar gelukgewenst en daar was ze erg intens mee. Dus het is allemaal maar niet puur zakelijk en alleen maar media-aandacht. Er waren ook persoonlijke elementen.”
Heeft u nog steeds contact met haar?
“Ik heb nu geen contact meer met haar. Er is weinig aanleiding voor. In die zin is het geen vriendschap geworden. Maar ik zou er geen moeite mee hebben, als er iets was, om contact met haar te zoeken. En omgekeerd zou zij dat ook zo doen. Dat is dus een goede ervaring geworden.”
Beroepsvrouw
Heeft Angelina Jolie een briefing gehad om haar op die manier expertise bij te brengen over de vluchtelingenproblematiek. Of had ze die expertise al?
“Nee, geen briefing op kantoor. Ze is op reis gegaan en op die manier heeft ze veel geleerd.”
Kreeg zij ook instructies mee hoe ze zich in een land, met alle camera’s erbij, het beste kon gedragen?
“Nee, helemaal niet. Angelina Jolie is een beroepsvrouw. Die hoef je geen instructies te geven hoe met media en camera’s om te gaan. Dat is een misverstand dat mensen denken dat beroemdheden niet weten hoe ze met media om moeten gaan. Maar ze hebben er juist verstand van; daarom zijn ze ook beroemd geworden. Zeker filmsterren weten dat. Dus we hoeven haar echt niet te instrueren hoe dat werkt… Nee…”
‘Ik zag al die gehaaide journalisten hun zakdoeken tevoorschijn halen’
Ik stel de vraag omdat NRC Handelsblad eens schreef over een filmster die goodwillambassadeur was die op hoge hakken en Gucci-tas een Somalisch vluchtelingenkamp bezocht. Vandaar de vraag of daar misschien speciale aandacht of beleid voor is. “Nee, maar Angelina Jolie is puur natuur. Met grote overtuigingskracht. Ik herinner me de eerste persconferentie. De man die dat regelde vroeg me: stel dat er iets fout gaat, kunt u dan misschien iets doen. Maar ik hoefde niets te doen. Het enige wat me opviel in die persconferentie is dat al die gehaaide journalisten haar cynische vragen begonnen te stellen. Maar de manier waarop zij vertelde over de vluchtelingenproblematiek en haar ervaringen… Ik zag al die gehaaide mannen en vrouwen hun zakdoeken tevoorschijn halen.”
Waar komt dat cynisme vandaan?
“Bij journalisten…? Tja… Ik denk dat u dat zelf wel weet…”
De kritiek van veel journalisten is dat celebrities het uit eigen belang zouden doen. Maar van u begrijp ik dat dat bij Angelina Jolie niet het geval is.
“Angelina Jolie had belang met die film. Maar daar heb ik me nooit aan gestoord. Ze hoorde gewoon bij de UNHCR-medewerkers. Deed hetzelfde werk. Ze was een van ons.”
Ik heb ook wel mensen meegemaakt die moeite deden om goodwillambassadeur te worden, maar dat we dat maar afgehouden hebben
Bono
Wat is uw visie op het fenomeen op zichzelf? Afgezien van Angelina Jolie.
“Ik ben daar gematigd over. Ik ben daar niet op tegen. Ik vind ook wel eens dat dat doordraait. Ik heb ook wel mensen meegemaakt in mijn leven die moeite deden om bij ons goodwillambassadeur te worden, maar dat we dat maar afgehouden hebben. Dat we het gevoel hadden: hij of zij staat daar niet goed in. Je moet een beetje selectief blijven met goodwill ambassadeurs. Ik heb geen enkel beginselbezwaar. Je moet enigszins selectief zijn. Ik ben niet negatief over het verschijnsel, maar er is een verantwoordelijkheid voor de organisatie om met de betreffende vrouw of man te verifiëren of het goed zit. Als je zegt: er is eigenlijk alleen voor hun media-aandacht maar wat hebben ze eigenlijk te bieden: dan moet je het niet doen. De concerten van Bono en alles geeft wel aan dat de doelstellingen bevorderd kunnen worden vanuit de amusementssector.”
Sommige mensen stellen dat de amusementssector het gat dicht wat de politiek open heeft gelaten. Beroemdheden weten burgers wel te bereiken en politici niet. Wat vindt u van die benadering?
“Nee, daar zie ik niets in. Het gaat ook niet om politici. De meeste van die initiatieven zijn society-achtig. Sommige van die UN-organisaties hebben een ideeële betekenis. Die zijn wat bureaucratisch, maar dat is nu eenmaal zo. Meng dat met mensen uit de sport, de cultuur, de kunst en het amusement en daar wordt het meestal beter van. Niet slechter. Maar je kunt moeilijk zeggen dat politici dan gaten hebben laten vallen. Komt bij dat ik absoluut weet dat niet alles door de politiek gedaan kan worden.”
Het is een samenspel van politiek en entertainment.
“Ja, absoluut!”
***
Dit interview verscheen in 2007 in de master thesis Media & Journalistiek die Sjoerd Wielenga schreef aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Lees ook zijn stuk: Waarom je geld geeft als Linda en Angelina het ook doen. Lees ook zijn interviews met Ahmed Aboutaleb: ‘Ik hardloop op Koranverzen’, Katja Schuurman: ‘Ik laat mezelf invriezen’, Marianne Thieme: ‘Ik ben een vreemde eend in Den Haag’, Joris Luyendijk: ‘God is dood, ieder voor zich, dat werkt niet’ en Daan Roosegaarde: ‘Ik wil de wereld een update geven’.
