Het drama rond Saskia voert terug naar woensdag 16 december 2015. In haar woonplaats Geldermalsen ontaardt een demonstratie tegen de komst van een asielzoekerscentrum die avond in rellen. De politie moet optreden, meerdere relschoppers worden opgepakt.
Het meeste tumult ontgaat de dan 39-jarige makelaar en haar toenmalige vriend Sjors. Saskia en Sjors wonen die avond de kerstopening van een nieuwe winkel in het dorp bij en zijn niet bij de ongeregeldheden betrokken.
Tegen middernacht houden de twee het voor gezien en gaan ze samen op huis aan. De vechtpartijen zijn dan al uren eerder de kop ingedrukt. De rust is weergekeerd in het Gelderse dorp.
Dat is kennelijk niet doorgedrongen tot de leden van een Romeo-aanhoudingseenheid van de politie Gelderland-Zuid, die er net is aangekomen. Getuigen zien hoe de groep agenten – in zwarte burgerkleding en uitgerust met lange en zware wapenstokken – uit hun wagens springt.
De manschappen worden aangevoerd door een vrouwelijke agent. Ze lopen volgens getuigen eerst een tijdje als in een soort opwarmingsritueel in de rondte. De agenten slaan daarbij met het hun wapenstokken op de grond.
Kort erna, elf uur in de avond, komt de eenheid in actie. De agenten dringen dan het café De Gouden Leeuw aan de Rijksstraatweg binnen. De toenmalige burgemeester van Geldermalsen verklaart later in een gemeenteraadsvergadering dat de politie er twee ‘verdachte relschoppers’ diende op te pakken. Ze beroept zich op de noodverordening en laat er verder niets over los.
Pintje
Volgens getuigen is er in de bar helemaal niets aan de hand. Mensen zitten in De Gouden Leeuw gewoon rustig een pintje te drinken als de Romeo-aanhoudingseenheid er plotseling opduikt en de bezoekers naar buiten drijft. Diverse cafégangers vertellen later dat zij daarbij met wapenstokken tegen hun benen zijn geslagen.
De omstreden politieactie is vlakbij Saskia’s woning. Juist als zij met Sjors thuis aankomt, horen de twee geluiden om de hoek van de straat. Het koppel doet een paar stappen opzij om te kunnen zien wat er aan de hand is.
Seconden later stormen cafégangers en agenten hun kant op. Ongewild belanden Saskia en Sjors tussen de horde rennende mensen. Saskia zet een paar stappen achteruit, verschuilt zich tussen wat fietsen en loopt dan weg. Ondertussen incasseert Sjors rake klappen van een van de agenten.
Verontwaardigd
Als Saskia dat ziet, loopt ze verontwaardigd op de politieman af. “Ik woon hier!”, roept ze, in een poging de agent tot bedaren te brengen. Dan draait de politieman zich om en richt zich tegen haar.
“Ik stond machteloos toen agenten met hun wapenstokken op Saskia insloegen”, vertelt Sjors als ik hem de volgende dag interview. “Ik schreeuwde dat ze moesten ophouden en riep een paar keer dat Saskia ziek is. Maar de agenten bleven doorgaan. Ik was doodsbang dat ze haar zouden doodslaan.”
Sjors probeert de agenten niet zomaar tegen te houden. Saskia lijdt aan een zeldzame vaatziekte. Een klap of een val kan fatale gevolgen voor haar hebben. Maar Sjors kan roepen wat hij wil. Naar zijn waarschuwingen wordt niet geluisterd.
Iets verderop in de straat maakt een omwonende met zijn gsm vanaf zijn balkon een opname van het politieoptreden. Het is duidelijk hoe de filmer over de politieactie tegen Saskia denkt. ‘Kun je wel, een meisje slaan!’, is op de achtergrond van de video te horen.
Kracht
De opname laat zien hoe een agent Saskia met grote kracht tegen de grond smijt. Vervolgens zien de filmer en drie andere getuigen, onder wie een bovenbuurvrouw, hoe een politieman met zijn wapenstok op Saskia’s hoofd slaat. Direct daarna trekken twee agenten haar overeind.
Het valt de bovenbuurvrouw op dat het slachtoffer meteen naar haar hoofd grijpt. “Saskia liep met haar handen op haar hoofd en riep constant dat ze hoofdpijn had”, verklaart de vrouw later.
Wanneer Saskia met Sjors haar huis in is gevlucht, raakt ze na nog geen vijftien minuten onwel. “Het was alsof ik iets voelde knappen in mijn hoofd”, kijkt ze terug. “De hoofdpijn was verschrikkelijk. Ik werd ook ongelooflijk misselijk.”
Met gillende sirenes wordt ze kort erna in een ambulance afgevoerd naar een ziekenhuis. Medici constateren er dat Saskia een hersenbloeding heeft. De Gelderse zakenvrouw overleeft dat gevaarlijke letsel ternauwernood.
Haar familie schakelt advocaat Esther Vroegh in die onmiddellijk stappen onderneemt. De raadsvrouw doet onder meer aangifte tegen de betrokken politieagenten wegens een poging tot doodslag op Saskia van Kessel.
“De politie had geen enkele reden voor dit ingrijpen”, licht Esther in die tijd toe. “Het gebeurde lang na de rellen, op een plek die honderden meters van het gemeentehuis vandaan ligt. Ik heb een diepgravend onderzoek geëist. Hier klopt niets van.” Een ander korps, de politie Oost-Nederland, wordt door justitie ingeschakeld om de zaak te gaan onderzoeken.
Een half jaar later spreek ik Saskia uitgebreid. Ze heeft nog steeds last van zware hoofdpijnen. De zakenvrouw is nergens toe in staat en ligt dag in, dag uit in het donker op bed omdat ze geen licht kan verdragen.
Saskia’s zusje Woudy staat er bij het runnen van het makelaarskantoor van de twee zussen alleen voor. Ze moet extra personeel inhuren om de onderneming draaiende te kunnen houden. Een flinke kostenpost voor Saskia en Woudy.
Angstig
Woudy maakt zich bovendien ernstig zorgen om haar zus. Ook psychisch hebben de gebeurtenissen forse schade aangericht. Saskia ligt er nachten wakker van. Ze is angstig en raakt al van kleine gebeurtenissen volledig van slag. Ze heeft verder een enorme angst ontwikkeld voor de politie. Alleen al bij het zien van een geüniformeerde agent op straat, verstijft ze en wordt ze overmand door paniek.
Haar wantrouwen in de staat is diepgeworteld. De agenten die bij haar mishandeling betrokken waren, blijken niet te zijn geschorst. Voor Saskia en haar advocaat is dan volkomen duidelijk dat het politieonderzoek naar het optreden niets voorstelt.
“De omgekeerde wereld is het”, zegt advocaat Esther Vroegh in juni 2016. “Wij dienen allerlei bewijsmateriaal aan te dragen. Het OM doet daar vervolgens niets mee, ondanks de beloftes voor een transparant onderzoek. Dat terwijl er al maanden belastende verklaringen van getuigen en videobeelden liggen.”
Ooggetuige
Die getuigenissen liegen er niet om. In een van die verklaringen zegt een ooggetuige dat Saskia op de grond lag, met haar arm voor haar gezicht. “Een agent sloeg hard op haar in. Andere agenten stonden eromheen en hebben dat gezien”, zegt hij.
De agent die Saskia heeft mishandeld, wordt pas maanden nadien gehoord. Hij heeft volgens Esther Vroegh dus alle tijd gehad om zijn verklaring op die van zijn collega’s af te stemmen. De politieman ontkent de wapenstok tegen Saskia te hebben ingezet. Andere agenten beweren niets te hebben gezien.
Het tij lijkt te keren als Saskia en Esther in de zomer van 2016 een belangrijk rapport van het NFI in handen krijgen. Daarin stellen deskundigen vast dat er een direct verband is tussen het politiegeweld en de hersenbloeding die Saskia opliep.
Omdat het OM maar niet wil besluiten of de betrokken agenten wel of niet strafrechtelijk vervolgd worden, vraagt Esther het College van Procureurs-Generaal, de top van het Openbaar Ministerie, om ingrijpen.
Seponeert
Een maand later seponeert officier van justitie Nettenbreijers van het parket Oost-Nederland het onderzoek naar Saskia’s mishandeling. Volgens justitie is op de videobeelden niets te zien van een klap met een wapenstok. Het politieoptreden tegen Saskia was bovendien ‘proportioneel en niet gewelddadig’, maakt het OM dan bekend. Het NFI-rapport wordt terzijde geschoven. “Er is onvoldoende aangetoond dat de hersenbloeding die Van Kessel een kwartier later kreeg door politiegeweld is veroorzaakt”, aldus het OM.
Advocaat Esther Vroegh noemt dat een onbegrijpelijke beslissing. “Het NFI heeft wel degelijk een verband vastgesteld. Bovendien zijn er getuigen die bevestigen dat mijn cliënte is geslagen. Ook de beelden uit gsm’s spreken boekdelen.”
Saskia en haar raadsvrouw laten het er niet bij zitten. Ze schakelen forensisch medisch onderzoeker Selma Eikelenboom van Independent Forensic Services (IFS) in. De IFS-arts begint een uitgebreid onderzoek. Daarbij laat zij onder meer de video-opnamen van het politieoptreden analyseren.
IFS ontdekt bij het beeld voor beeld afspelen van de filmpjes dat een van de agenten wel degelijk naar Saskia heeft uitgehaald. Razendsnel en met een lange wapenstok.
Bodycams
Bovendien maakt de speciale bewerking van de filmpjes duidelijk dat ook de politie over opnamen moet beschikken. De beelden wijzen uit dat er gedurende Saskia’s mishandeling een kale politieman in de directe nabijheid rondliep. In zijn hand hield hij een camera met oplichtend schermpje. Alle andere agenten droegen bodycams.
Voor Esther is dit waardevolle munitie. De advocaat stapt op 21 september 2016 voor de eerste keer met het dossier naar het gerechtshof in Arnhem en spant daar een beklagprocedure aan. Tijdens een zitting van het hof doet een advocaat-generaal een bijzondere uitspraak: ‘Een oorzakelijk verband tussen de duw die klaagster ontving, de val die zij daardoor maakte en/of de klap met een wapenstok die zij ook kreeg van een tweede politieambtenaar en het daarna opgetreden hersenletsel, mag mijns inziens verondersteld worden.’
Zes weken later neemt het hof een beslissing: het OM moet het onderzoek onder leiding van een rechter-commissaris gaan overdoen. Ditmaal is de rijksrecherche aan zet. In de naspeuringen, geeft het hof tevens aan, dient het onderzoeksteam van de rijksrecherche alle getuigen opnieuw te gaan horen.
Verder wil het hof uitgezocht zien waar de opnamen zijn gebleven die de politie zelf van het optreden maakte. Het dossier verhuist in die tijd naar het parket Noord-Nederland. Het komt in handen van officier van justitie Super.
Ontgoocheling
Voor Saskia zal ook dit onderzoek op een ontgoocheling uitlopen. Super schrijft haar op 10 april dit jaar dat alle betrokken agenten weliswaar opnieuw zijn gehoord, maar dat geen van hen zegt te hebben waargenomen dat ze is geslagen.
Drie agenten verklaren ‘niets van het incident te hebben gezien.’ De agenten die er wel getuige van waren, reppen volgens het OM alleen over een duw door hun collega. Daarna, luidt hun verklaring, werd Saskia door twee agenten overeind getrokken.
Uit de brief van de officier van justitie blijkt dat de rijksrecherche opvallend genoeg alléén Sjors en één inwoonster van Geldermalsen als getuigen heeft gehoord. Deze Geldermalsense vrouw weet weliswaar van de zaak af maar heeft er zelf niets van gezien.
De drie omwonenden, onder wie de filmer, die wél ooggetuigen zijn, zijn echter niet door de rijksrecherche uitgenodigd om hun verhaal te doen. Ook Saskia’s zus Woudy is niet als getuige door het onderzoeksteam gehoord, terwijl zij op de avond van het gebeuren foto’s maakte van de verwondingen bij Saskia.
Overgeschreven
Opmerkelijk is verder dat de rijksrecherche er volgens officier van justitie Super niet in is geslaagd om extra beelden van de politie te achterhalen. Over de camera van de kale politieman, schrijft hij: ‘Die kan ook oplichten zonder dat er opgenomen wordt.’ Andere beelden zijn volgens de officier ‘na verloop van tijd overgeschreven, als ze er al waren.’
Ook de bevindingen van IFS-arts Selma Eikelenboom worden door het OM weersproken. Verder kan het NFI niet bepalen of en door wie Saskia op haar hoofd is geslagen, vindt het OM. Officier van justitie Super komt anno 2019 zelfs met een geheel nieuwe lezing. Het letsel van Saskia is volgens hem te verklaren door ‘een duw van een agent tegen een winkelruit.’
De doofpot rond de gruwelijke mishandeling van Saskia lijkt met het verstrijken van de tijd alleen maar groter te worden.
Esther Vroegh heeft inmiddels voor de tweede maal bij het gerechtshof aangeklopt. “Al vanaf het begin heeft het er in deze zaak alle schijn van dat de betrokken agenten de hand boven het hoofd wordt gehouden. De eerdere opdracht van het hof is niet opgevolgd. Het onderzoek van de rijksrecherche is onvolledig en heeft niets te maken met waarheidsvinding. Daarom gaan we nu voor een nieuwe ronde, waarbij we hopen dat het hof ditmaal wel een grondig onderzoek laat instellen.”
Schandalig
Saskia heeft inmiddels ook een letselschadeadvocaat in de arm genomen. Sinds de hersenbloeding is ze vergeetachtig en heeft ze grote moeite om zich te kunnen concentreren.
“Soms ben ik na een paar minuten al kwijt, wat ik net daarvoor heb gedaan. Ik kom ook moeilijker uit mijn woorden, sinds de klap op mijn hoofd. Bovendien heb ik een persoonlijk assistent moeten inschakelen om me bij mijn werk als makelaar te assisteren. Ondertussen heeft deze hele procedure me bakken met geld gekost. Schandalig vind ik het, hoe politie en justitie de waarheidsvinding in mijn zaak saboteren. Toch geef ik niet op. Ze zijn nog niet van me af.”
