Solliciteren heeft iets paradoxaals. Enerzijds wil je eruit springen, zodat een toekomstige werkgever door jouw overtuigende brief meteen weet dat hij waarschijnlijk niet verder hoeft te zoeken. Aan de andere kant kan een té creatief relaas misschien verkeerd vallen, want solliciteren is toch een serieuze zaak, of niet?
‘Publiciteitsmedewerker bij de Franciscaanse Beweging?’, vroeg Pieter, een goede vriend van me, toen ik hem vertelde dat ik ging solliciteren. ‘Interessant, maar waarom zou je dat willen?’ ‘Ik wil dat mijn werk meer is dan werk alleen, het moet zin hebben. Weet je nog toen ik bij dat marketingbureau in Amsterdam werkte, en zo veel mogelijk klanten in zo weinig mogelijk tijd te woord moest staan? Het enige dat telde was geld. Dat wil ik niet meer,’ zo legde ik hem uit.
Dit is het begin van de sollicitatiebrief die Thomas Hontelez (27) vorig jaar schreef toen hij, net afgestudeerd, op zoek was naar zijn eerste baan. ‘Ik had al behoorlijk veel brieven geschreven’, vertelt hij. ‘Natuurlijk ben ik een open, enthousiaste jongen die hard werkt, maar zo zijn er wel meer.’ Het moest anders, gewaagder. Zo ontstond deze brief, helemaal in dialoogvorm, vol met anekdotes over zijn leven en persoonlijkheid die treffend illustreerden waarom hij aan de functie-eisen voldeed. Tot zijn grote verrassing werd Hontelez meteen aangenomen.
Wie op deze manier solliciteert, maakt gebruik van storytelling. Op een heel eigen, verhalende en memorabele manier laat je zien wie je bent en wat je je nieuwe werkgever te bieden hebt. Grote kans dat je dan opvalt. Erik van ’t Wout werkt nu tien jaar als recruiter in de technieksector. Wat vindt hij van de aanpak van Hontelez? Terwijl Van ’t Wout de brief leest, humt hij steeds enthousiaster. ‘Geweldig, ik had hem ook uitgenodigd’, reageert hij. ‘Hiermee laat deze jongeman al zoveel zien. Creativiteit, inlevingsvermogen en hij vertelt spelenderwijs wat hij belangrijk vindt in het leven. Dit raakt een gevoel!’ Komt hij dit soort brieven vaker tegen? Van ’t Wout: ‘Weinig. Mensen die solliciteren denken vaak dat het iets heel serieus en vastomlijnds is. Zo leer je dat op school, maar wat ik juist wil zien is kwetsbaarheid. Voorbeelden waaruit blijkt dat iemand zichzelf kent, van talent tot valkuil. Verpak dát in een treffend verhaal dat iedereen wil horen.’
Toch kan het lastig zijn te bepalen welke verhalen uit jouw leven er toe doen tijdens het solliciteren. Afgestudeerden aan de Radboud Universiteit kunnen tegenwoordig hulp in roepen bij een speciale ‘career service’, waar ze tot een half jaar na hun afstuderen terecht kunnen voor carrièreadvies en loopbaangesprekken. Ignace de Haes is één van de studieloopbaanbegeleiders en hij boekt vaak succes met zijn methodes die helemaal gaan over de kracht van storytelling. De Haes: ‘Er zijn altijd mensen met betere papieren of meer ervaring dan jij. Op grond daarvan red je het dus niet. Je moet een goed verhaal hebben, oftewel authentieke, memorabele zinnen waardoor je herinnerd wordt’. Veel brieven beginnen met “hierbij solliciteer ik op deze functie omdat ik denk dat ik aan de door u geformuleerde eisen voldoe”. Overbodige informatie vindt De Haes, want anders zou je die brief niet schrijven. Wat dan wel? Volgens de loopbaanbegeleider draait het om het beantwoorden van een aantal levensvragen die jouw passie en talenten illustreren. De Haes geeft een voorbeeld: ‘Ik begeleidde laatst een studente die nergens werd uitgenodigd. Toen ik vroeg wat ze in haar vrije tijd deed, bleek ze een fanatiek en succesvol dressuurrijder. Dat zei veel over haar kwaliteiten. Als je dat namelijk goed wil doen, moet je volledige controle hebben over je paard. Dat werd dan ook het begin van haar sollicitatiebrief: Ik doe aan dressuur, wat betekent dat ik mijn paard volledig in de hand heb, een precisie die ik ook kwijt kan in deze functie als notaris. Ze is meteen uitgenodigd en de vacaturehouder heeft zelfs nog haar manage opgebeld om het na te vragen.’
Ook Naida Djuherić (27) was anderhalf jaar terug even bang dat ze nooit werk zou gaan vinden. Ze was weliswaar cum laude afgestudeerd, maar na een aantal maanden solliciteren had ze nog geen baan. Ze herinnert zich nog goed dat De Haes haar een lange vragenlijst gaf toen ze bij hem aanklopte. Djuherić: ‘Vragen als wie ben je, wat drijft je en waar krijg je energie van. In eerste instantie vond ik het wat zweverig, maar ik besloot me ervoor open te stellen. Daardoor ontdekte ik welke verhalen uit mijn leven iets zeiden over mijn talenten. Toen ik drie was, zijn we uit voormalig Joegoslavië gevlucht. Door te onderzoeken hoe mij dat heeft gevormd, kwam ik erachter op welke positieve manier dat van betekenis kan zijn in een toekomstige baan.’ Djuherić zet de volgende zinnen op haar cv en Linkedin-pagina: ‘Geboren in het verscheurde voormalig Joegoslavië heb ik aan den lijve ondervonden wat haat met een mens kan doen. Daarom wil ik uit de grond van mijn hart mensen met elkaar verbinden.’ Twee weken later wordt ze gebeld. Een recruiter die Linkedin afspeurt op het woord ‘verbinden’, ziet in haar profiel de geschikte kandidaat voor een functie als beleidsmedewerker volkshuisvesting in een Limburgse gemeente, namelijk iemand die goed in staat is om bruggen te slaan. Djuherić lacht. ‘Tijdens het sollicitatiegesprek wist ik natuurlijk niet wat voor vragen ik zou krijgen, maar ik had wel bepaalde anekdotes uit mijn levensverhaal voorbereid die pasten bij de vacature-eisen. Dat bleek precies waarin ze geïnteresseerd waren. Wie ik was, waar ik vandaan kwam en wat mijn drijfveren waren.’ Djuherić werkt er nu anderhalf jaar.
Fijn als het werkt natuurlijk, maar wat als je de plank misslaat, en je toekomstige baas het flauw vindt en dat hij je daarom juist níet uitnodigt? De Haes erkent dat deze aanpak om lef vraagt, omdat je niet altijd zeker weet of het in smaak valt. De Haes: ‘Ik had eens iemand die zijn brief begon met ‘Ik hou van dode mannen. Tenminste als het beroemde filosofen zijn. Ik maak ze weer levend en actueel, zodat hun denkkracht voor u van betekenis kan zijn’. De recruiter die dit las vond het niks, maar de organisatie waar de vacature liep wél.’ Uiteindelijk werd het niks, maar volgens De Haes ligt het in dat soort situaties meer aan de context dan aan de brief.
Bel voor je solliciteert ook altijd nog even de vacaturehouder op, tipt recruiter Van ’t Wout tot slot. Vaak kom je dan achter veel meer interessante functie-eisen dan enkel die in de vacaturetekst. Vraag bijvoorbeeld hoe de vacature tot stand is gekomen. Als er iemand is weggegaan, wat maakte deze persoon dan zo goed?’ Is het niet gek om dat soort vragen te stellen? Van ’t Wout: ‘Solliciteren is net zoiets als daten. Je komt er alleen achter of er een match is als je heel veel vraagt. Een vacaturehouder kan je exact vertellen wat er in het bedrijf speelt en vindt het vaak nog leuk ook. Bovendien is zo iemand negen van de tien keer bij het sollicitatiegesprek alweer vergeten dat hij jou aan telefoon heeft verteld dat de werknemer die vertrok een echte teamplayer was en dat ze die nodig hebben. Als jij dan in een mooi verhaal kan illustreren waarom jij bijvoorbeeld graag bedrijfsuitjes organiseert, dan geeft je dat meteen een voorsprong op de rest. ’
Vier vragen om ‘jouw unieke verhalen’ boven te krijgen
Psycholoog Mark Savickas wordt wereldwijd gezien als expert op het gebied van loopbaanbegeleiding. Hij heeft het ‘Career Story Interview’ ontwikkeld dat bestaat uit vragen die helpen om verhalen boven te krijgen die iets zeggen over jouw kwaliteiten. Ook loopbaancoach De Haes gebruikt het graag. De antwoorden kunnen je als sollicitant op weg helpen bij het schrijven van een beklijvende sollicitatiebrief. Je kunt namelijk wel schrijven dat je ‘een verbinder’ bent, maar het werkt beter als je dit kan illustreren met een treffend voorbeeld uit je leven. Probeer bij het antwoorden steeds te bedenken welke link je kunt maken met jouw toekomstige baan.
Wie zijn je rolmodellen?
Je rolmodellen zeggen iets over jouw ideale zelfbeeld. Kies er drie en ga na waarom je deze mensen zo hoog hebt zitten. Noteer op welke manier je op deze personen lijkt en wat deze eigenschappen over jou als werknemer zeggen.
Wat doe je in je vrije tijd?
Beschrijf wat je het liefste doet in je vrije tijd. Welke kwaliteiten bezit je waardoor je deze hobby goed kan uitoefenen? Noteer hoe je die kwaliteiten ook kunt gebruiken in het werk dat je wil doen.
Wat is je levensmotto?
Beschrijf je levensmotto. Als je dat niet hebt, kun je ook een advies aan jezelf formuleren. Dit helpt om te verduidelijken waar het voor jou om draait in het leven. Beschrijf hoe je toekomstige baan gaat bijdragen aan je levensmotto.
Wat zijn je meest indrukwekkende herinneringen?
Beschrijf drie gebeurtenissen die veel impact op je leven hebben gehad. Hoe hebben zij jou gevormd en kun je die kracht gebruiken in toekomstige baan? Beschrijf hoe.
