In Thailand is niets wat het lijkt. Zelfs de kleuren niet. De politieke activisten met de knal-rode shirts zijn niet rood in de zin van links of communistisch. Wat de verschillende rode groepen bindt is slechts de afkeer van de geelhemden. En de knappe jongeheren in zuurstok-roze broekjes en shirts, lopen niet mee in een gayparade. Het zijn de stoere leden van een alom gerespecteerd universitair voetbalteam.
Knalrood, zuurstok-roze, felgeel, gifgroen, avondzon-oranje, helder blauw en pimpelpaars. Thai houden van sprekende kleuren. Maar het gebruik ervan luistert nauw.
Neem het koningshuis: Het blauw in de Thaise vlag staat symbool voor de koning. Maar de blauwe vlaggetjes langs snelwegen zijn nadrukkelijk een eerbetoon aan de koningin. Voor de koning wapperen op de vangrails en op kantoorgebouwen miljoenen gele vaantjes. Maar als de koning een zware operatie wacht, draagt het volk roze shirts om hem sterkte te wensen – en niet om het voetbalteam aan te moedigen.
Op de verjaardag van de koning draagt heel Thailand een geel shirt. Ook de roodhemden. Zoals geelhemden die op zondag zijn geboren, op die dag vaak een rood hemd dragen. Moet dat niet toevallig samenvallen met een demonstratie, want dan sta je er gekleurd op.
De goden bepalen de kleur van de dag
Het kleurgebruik van nu is gerelateerd aan de goden uit de Aziatische mythologie, waarnaar in Thailand de dagen van de week zijn vernoemd. Die goden hebben elk hun eigen edelsteen en daarbij behorende kleur – en dat kleurt dus ook hun dag:
Zondag (Wan Arthiet): Zonnegod Phra Arthiet, robijn – rood
Maandag (Wan Tjan): Maangod Phra Tjan, parel – geel
Dinsdag (Wan Angarn): Marsgod Phra Ankarn, koraal – roze
Woensdag (Wan Phoed): Mercuriusgod Phra Phoed, smaragd – groen
Donderdag (Wan Pharoehad): Jupitergod Phra Pharoehad, topas – oranje
Vrijdag (Wan Soek): Venusgod Phra Soek, Venusgod, diamant – blauw
Zaterdag (Wan Sauw): Saturnusgod Phra Sauw, kwarts – paars
Thai kennen niet hun geboortedag, wel hun kleur
Thai moeten nadenken als ze om hun geboortedatum wordt gevraagd. Vieren van verjaardagen is een door nog lang niet iedereen overgenomen Westers gebruik. Maar ze weten precies op welke dag van de week ze zijn geboren (weet u dat?) en dus ook wat ‘hun’ kleur is.
Vooral voor trendy jongeren is de traditionele eigen kleur niet meer allesbepalend. Bij kopen van kleding volgen ze vooral de in Parijs, Milaan, New York en Tokyo bepaalde modekleuren.
Maar in elke kledingkast – van jong en oud – is de eigen kleur aanwezig om, als het echt nodig is, geluk af te dwingen op de dag dat je geboren bent. Geel is altijd aanwezig, want de koning is op maandag geboren. Blauw ook, omdat de koningin op vrijdag het levenslicht zag. Roze, omdat de populaire koning Chulalongkhorn op dinsdag ter wereld kwam. Om ouders te eren hangen er ook kledingstukken in hun kleuren. En die in de kleur van je baas, voor het bedrijfsuitje.
Vloekende kleuren brengen ongeluk
Hebben Thai de juiste kleur bepaald van een jurk of hemd, moeten ze oppassen dat die niet vloeken met andere kledingstukken. Niet omdat een bepaalde de combinatie niet fraai oogt, maar omdat deze ongeluk brengt.
Rood en blauw zijn de kleuren van de vlag. Maar op zondag draag je beslist geen combinatie van rood met blauw. Op blauwe vrijdag moet je oppassen dat de kleur niet neigt naar donker blauw en zelfs zwart. Ben je die dag in rouw, dan mag zwart wel – op voorwaarde dat het wordt gecombineerd met wit.
Soms staan Thai voor een onmogelijke opgave. Zo mogen ze op donderdag de gelukskleur oranje beslist niet combineren met paars. Maar dan heb je wel een probleem als donderdag je dag is en je tevens bestuurder bent van een bromfietstaxi in de wijk Silom: Het verplichte paarse brommerjack brengt ongeluk.
Nog een belangrijke kleding-tip om ongelukken te voorkomen: Draag op zaterdag geen nieuwe kleren, ook niet als je gaat stappen of een bruiloft hebt. O ja, en ga op woensdag niet naar de kapper.
De kleuren vervagen, maar niet op beslissende momenten
Al moderniseert Thailand snel en lijkt het belang van kleuren te vervagen, op beslissende momenten wordt kleur bekend.
Je eigen kleur of die van je dierbaren blijft bepalend bij de keuze van kaarsjes in de tempel en de repen stof om de stam van een heilige boom. De eerste pilaar van een huis is vaak geschilderd in de kleuren van de dag waarop de bruiloft van de bewoners plaats had. Een bruiloft, waarop de keuze van edelstenen en dus ook de kleuren van de ringen werd bepaald aan de hand van de traditionele kleurenwetten.
Het is ook niet toevallig dat Bangkok de enige stad ter wereld waar taxi’s geen standaard kleur hebben, maar alle kleuren van de regenboom – of, beter gezegd, van de week.
En zo dragen stoere studenten roze vanwege de geboortedag van de oprichter van hun universiteit. Zo heeft de nationale driekleur een koningsblauwe baan, omdat bij introductie ervan een koning regeerde die op de blauwe weekdag werd geboren. Op de zelfde dag werd vele jaren later de dame geboren, die nu koningin is – vandaar het blauwe eerbetoon aan haar.
Toen de koning roze droeg, deden zijn onderdanen dat ook
Koning Bhumibol kwam op een maandag ter wereld en dat verklaart het massale geel. Roze verving het geel, toen de monarch kwakkelde met zijn gezondheid. Toen verscheen hij zelf opeens in roze op het balkon van het ziekenhuis. Een dag later droeg heel Bangkok roze om de monarch het beste te wensen.
Nog lang werd gespeculeerd over de kleurrijke gedaantewisseling van de koning. Heersende opvatting is dat zijn adviseurs hem het roze hebben geadviseerd, omdat hij in het buitenland is geboren en hij door het tijdsverschil eigenlijk op een roze dinsdag is geboren.
Geel- en roodhemden, stad versus platteland
De verschillende politieke partijen en belangenorganisaties die de straat op gingen om de regering Thaksin ten val te brengen, kozen bewust voor geel. Trouw aan de koning, en in hem aan de waarden en normen van Thailand, was wat hen verenigde. Stiekem kwam het ook goed uit dat zo leek alsof hun acties koninklijk waren goedgekeurd. Dat was niet zo. Maar feit is dat ‘the powers that be’ het verzet steunden en met hen deden dat de Bangkokse middenklasse en elite.
De regering van de miljonair Thaksin was de eerste die voortkwam uit politieke groeperingen van het platteland in het noorden en noordoosten van het land. De zakenman-politicus gaf de armen een stem in Bangkok en zij steunden hem massaal door naar de hoofdstad op te rukken om de geelhemden aan te pakken.
Waarom de roodhemden roodhemden zijn? Simpel! Alle noordelijke groepen hadden en hebben hun eigen kleur. Rood was de enige geschikte kleur die nog vrij was om kleur te geven aan de gezamenlijke noordelijke en noodoostelijke emancipatiebeweging.
THAILANDTIPS – Buitenlanders: Geen Thai neemt het buitenlanders kwalijk als de kleuren van kleding volgens de traditionele kleurwetten vloeken. Niets van aantrekken dus. – Zwart: Als je niet wilt opvallen, zorg dan dat je outfit niet geheel zwart is – tenzij sprake is van een begrafenis. – Geel of rood: Kan op de verkeerde dag en op de verkeerde plek worden uitgelegd als een politiek statement. – Kapper: Denk er aan dat vooral buiten Bangkok de meeste kapperszaken op woensdag zijn gesloten, omdat knippen op die dag ongeluk brengt.
