Dat Joerij Loetsenko drie jaar geleden nog minister van Binnenlandse zaken was, betekent niet dat hij een speciale behandeling geniet. Zijn vrouw mag hij vier uur in de week zien, zijn ouders één keer per kwartaal. Zijn advocaat is nu zijn beste vriend.
Loetsenko heeft een collega die in de vrouwengevangenis van Charkiv zit, uren rijden bij hem vandaan. Zij weigerde met naald en draad aan de slag te gaan en werd later op basis van medische gronden officieel van naaiwerk vrijgesteld.
Haar verhaal is bekender, omdat in Oekraïne afgelopen juni het Europees Kampioenschap voetbal werd georganiseerd en toen alle westerse politici en mensenrechtenvertegenwoordigers het ‘momentum’ pakten om vooral tegen haar gevangenisschap te ageren. Joelija Timosjenko, de voormalige premier van Oekraïne, zou vorig jaar met politieke inspiratie veroordeeld zijn tot zeven jaar cel. En dat wisten ‘we’ ineens.
Maar met de speld waarmee Europa zichtbaar boos zwaaide, werden slechts enkele, bijna niet-voelbare prikjes uitgedeeld.
Een nieuwe poging tot aandacht wordt deze weken ondernomen. Timosjenko heeft haar zaak voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens weten te brengen. Een eerste hoorzitting vond onlangs plaats. Volgens politicologen is de kans aannemelijk dat het Hof het vonnis nietig klaart en om vrijlating van de oud-premier eist.
Stok
Echter, regeren is vooruitzien. En zeker in Oekraïne. De zittende macht steekt een stok voor eventuele Europese inmenging. Timo vrij? Dan zetten we haar gewoon voor een andere zaak vast. En dat doen we voordat de parlementaire verkiezingen van eind volgend maand plaatshebben. Al mogen zowel Timosjenko als Loetsenko van de rechter sowieso niet op een kieslijst voor hun oppositiepartij Batkivsjtsjina (‘Vaderland’) staan.
Timosjenko’s advocaat Sergej Vlasenko verwacht zelfs al deze of volgende week een nieuwe veroordeling. Hetzij voor een controversiële gasdeal met bijbehorende zelfverrijking in de jaren negentig, hetzij voor organisatorische en financiële betrokkenheid bij de huurmoord op zakenman en parlementariër Jevgen Sjtsjerban in 1996. Of voor allebei. The Show must go on.
In een interview met de Poolse editie van Newsweek smeekt Timosjenko – via haar advocaten – wederom de Europese leiders om haar land af te helpen van ‘dictator’ Viktor Janoekovitsj, de huidige president. ‘Als we pas reageren na de verkiezingen, zal het te laat zijn voor enige vorm van hervorming’.
Daarmee werpt Timosjenko opnieuw de handschoen. Voor haar land, voor Loetsenko en voor zichzelf. Maar zelfs als Europa deze oppakt, is het ernstig de vraag of zij er wat mee kan.
Verschenen in De Groene Amsterdammer, op 12-09-2012
