Luister hier naar de speech en de dramatische afronding na 30 minuten:
Hij stapte naar voren, goot de jerrycan over zich leeg. De verwarring veranderde in milde paniek. Alleen het kordate optreden van veteraan-theatermaker Jan Joris Lamers voorkwam dat er echte paniek uitbrak en er daardoor gewonden zouden vallen. Hij beende, inpratend op de spreker, vanaf rij 16 naar het podium, greep de enigszins verraste, maar nog niet veraste Chokri Ben Chika bij zijn lurven en voerde hem van het podium af. Tot hij op drie meter afstand van de bedreiger was, zal hij, net als de rest van de zaal, niet hebben geweten dat het water, en geen benzine was, waarmee de Belg zich had overgoten. Dat maakt – zonder pathetiek – Jan Joris Lamers tot held.
Afscheidsspeech
Het programma ging na een korte onderbreking verder. Er moest nog een prijs uitgereikt worden. De afscheidsspeech van juryvoorzitter Ferry Mingelen moest nog gehoord worden. Daarmee was het jaarlijkse Nederlands Theaterfestival geopend. Nog vele uren daarna sprak ik mensen die door de actie serieus getraumatiseerd waren.
Wie niet getraumatiseerd was, was op zijn minst geschokt, en anders wel verontwaardigd. Er waren ook wat critici en dramaturgen die de actie toejuichten. Volgens hen had de Belgische theatermaker aangetoond dat politiek theater nog springlevend was. Andere aanwezigen verklaarden het juist dood.
Einde ‘Staat van het Theater’?
Marc van Warmerdam, leider van Orkater, veroordeelde de actie als ‘totaal smakeloos’. Eric de Vroedt van het Nationale Theater noemde de daad ‘ongepast’. Simon van den Berg, hoofdredacteur van vakblad Theatermaker, vond dat met deze speech was aangetoond dat de ‘Staat van het theater’, de jaarlijkse speech door een Belangrijk Persoon, waarmee het Theaterfestival opent, zijn langste tijd had gehad. ‘De sector moet maar iets nieuws verzinnen’, zei hij, gevraagd naar mogelijke alternatieven.
Volgt het Theaterfestival die suggestie, dan heeft Chokri Ben Chika zijn punt bewezen. Hij stelde aan het begin van zijn actie dat in het theater alles al gezegd was, maar nog niet alles was gedaan. Hij zou daar verandering in brengen. Met een wapen dat – naar achteraf bleek – nep was. Wie in deze wedloop daar nog overheen wil, zal de volgende keer met iets echts moeten komen.
Of dat dan nog theater is, mogen de deskundigen onderling uitmaken.
