Woonachtig in Bolivia, eet ik wel eens aardappelpurée, ‘puré de papas’, hier. Van Maggi. Niet te geloven. Van magisch gewas is het een voedingsindustrieproduct geworden.
‘Magisch gewas’? Hoezo? Hieronder verder het (ongelofelijke) verhaal van de aardappel.
Inca koningen
De Inca cultuur was een zonnecultuur. De zon, oftewel het mannelijke, stond centraal. Een belangrijke dag in het jaar was, en is, ‘Inti Raima’. Het is in juni en behelst de winter zonnewende. De Inca koning werd dan in een rijkelijk versierde draagstoel naar buiten de stad, Cuzco (het centrum van het Incarijk) gebracht. Daar maakte hij met een gouden houweel, een voor in de aarde en de eerste maïs werd gezaaid. Maar nu komen we bij de maïs terecht. Verder over de aardappel: de aardappel, bij de Inca’s ‘papa’ genoemd, ontstond zo: sjamanen konden contact maken met overleden Inca koningen. Deze zouden vanuit de andere dimensie boodschappen doorgeven (lees hierover ook in mijn boek ‘Naar de andere oever, Latijns Amerika van binnenuit’), over, onder andere, het veredelen van (wilde) gewassen. Dit gebeurde op grote terrassen, tegen de berghellingen van de Andes. Zo’n terrassencomplex ligt bijvoorbeeld in Chinchero, een plaatsje op 3000 meter hoogte, in Peru (niet ver van Cuzco). Hier vonden experimenten plaats met betrekking tot de ontwikkeling van, onder andere, de aardappel.
Dit komt ons Nederlanders heel vreemd voor: ‘boodschappen uit een andere dimensie’, wat moet je dáár nou mee? Dit heeft te maken met het magisch wereldbeeld van de Indianen. Er is niet alleen de ‘platte werkelijkheid’, er is nog ‘iets meer’. Vandaar de ‘magische aardappel’.
Ontmythologisering
De aardappel heeft een hele reis afgelegd. Op de eerste schepen die terugkwamen uit de ‘Nieuwe Wereld’, nadat Pizarro ze had voorgeproefd, over Europa verspreid en ook in Neerlands bodem een goede bedding gevonden. Daar groeiden de ‘appels van de aard’ en er werd van gegeten dat het een aard was: ‘De aardappeleters’ van, van Gogh getuigt er van. Echter met de industrialisering van Europa en Nederland kwam het gewas in de voedingsmiddelenindustrie terecht. Onder andere het merk ‘Maggi’ maakt er nu patent op. De naam ‘Maggi’ lijkt op ‘magie’, maar elke magie is nu juist verdwenen: het is een product geproduceerd in een sector die vertegenwoordigd is op de beurs. ‘Wat doet ‘Maggi’ vandaag?’, is de vraag van de aandelenhouder. Niet bepaald iets dat doet denken aan de ‘Droom van de Incakoning’! Maar wel handig voor een snelle hap…
Voedsel van de goden
Maar in Peru is het anders. Hoeveel soorten er daar zijn aan aardappels, is onduidelijk. De één zegt dit, de ander dat, maar het zijn er in ieder geval meer dan tweeduizend: van de, bij ons bekende, witte, tot aan paarse toe. Bijna elke gerecht in Peru bevat wel aardappel. En dit is in Bolivia ook het geval. Daar zit in zelfs de ‘sopa de maní’ (pindasoep), kleine stukjes, gefrituurde aardappel: voedsel van de goden.
