Om te beginnen een aantal feiten. In de VS hebben artsen voor het eerst twee varkensharten getransplanteerd bij hersendode patiënten die waren overleden aan een hartaanval. De transplantaties zijn uitgevoerd om te onderzoeken hoe het gemodificeerde varkensorgaan in het menselijk lichaam ontwikkelt. Eerder ontvingen drie hersendode patiënten al een nier van een varken en vorig jaar werd een varkenshart ingebracht in een nog levende patiënt.
De onderzoekers zien vooral medische dilemma’s. Hoe ontwikkelen eventuele aanwezige virussen en ziektekiemen uit de dierlijke organen zich in het menselijk lichaam? Voor de ethische bezwaren is weinig aandacht. Nu zou de situatie anders zijn, als de mens goed zou zorgen voor het varken. Als boeren hun varkens diervriendelijk en met respect zouden behandelen, zou een medische uitwisseling tussen mens en dier wellicht een mooie toevoeging zijn aan die relatie.
Maar niets is minder waar. Van alle vee-dieren in de industrie, is het lot van varkens misschien wel het allervreselijkst. De internationale organisatie Compassion in World Farming deed undercover onderzoek bij veertien bedrijven in vier Europese landen, ook bij bedrijven die duurdere soorten ham leveren. Het dierenleed dat zij aantroffen en documenteerden was hartverscheurend. Ook organisaties als Wakker Dier en Varkens in Nood rapporteren misstanden in de varkensstallen.
Nederland is binnen Europa een van de grootste producenten van varkensvlees. In ons kleine landje leven ruim 11,5 miljoen varkens verspreid over 3.400 bedrijven. Er zijn grofweg twee soorten varkensbedrijven: zeugenbedrijven die biggen ‘produceren’ en varkenshouders die varkens opfokken. We spreken over een megastal als de boer 7.500 vleesvarkens of 1.200 zeugen op één locatie houdt.
Moedervarkens liggen wekenlang vastgeklemd in krappe kraamkooien waar ze bevallen van gemiddeld dertien biggen per keer. Vastgeklemd tussen tralies zogen ze hun jongen, zonder zich te kunnen bewegen. Na een aantal weken worden de biggetjes weggehaald om elders vetgemest te worden. De moederdieren worden opnieuw kunstmatig geïnsemineerd en het hele proces begint van voren af aan. Nederlandse varkensboeren houden vaak honderden zeugen (moedervarkens) op deze manier in kooien.
In de opfokbedrijven zitten de jonge varkens samengepropt in volle, kale stallen. Ze wroeten nooit in de aarde, komen nooit buiten en krijgen amper of geen materiaal om fatsoenlijk te kunnen spelen. De varkens worden in hun relatief korte leven ook onderworpen aan urenlange veetransporten en pijnlijke verminkingen, zoals het afknippen van de staart.
Hoe is het zover gekomen dat de boer die ooit varkens hield in de buitenlucht en de modder, nu een fabriek heeft met duizenden dieren in een gesloten stal?
Een aantal factoren heeft tot deze omslag geleid. Ten eerste de lage prijs van varkensvlees. Een big brengt gemiddeld 25,- euro op, een kilo varkensvlees 1,25 euro. Om met zulke lage prijzen lucratief te zijn, zagen boeren zich de afgelopen decennia genoodzaakt hun bedrijven steeds groter en efficiënter te maken. Dit proces werd gefinancierd door de bank – met name de Rabobank als belangrijkste ‘ boerenbank’ – die alleen een lening gaf onder voorwaarde van schaalvergroting.
De boer werd dus onder druk gezet om te intensiveren: meer productie voor minder geld. In die zin is de boer slachtoffer geworden van het liberale denken. Groei en winst boven alles. Lage kosten, hoge opbrengst. De veeboer is een kapitalist geworden. En dat is ten koste gegaan van het dierenwelzijn. De meeste mensen vinden het niet eens meer gek dat miljoenen dieren niet buiten komen, weinig beweegruimte hebben en niet of alleen heel even voor hun nakomelingen mogen zorgen.
In Nederland zet stichting Varkens in Nood zich in voor het lot van de varkens in de vee-industrie en bewustwording over het dierenleed waaraan deze intelligente dieren worden blootgesteld. Door campagnes en voorlichting vraagt de stichting aandacht voor misstanden in het boerenbedrijf. De stichting wil een beter leven voor de varkens: meer ruimte, de mogelijkheid om te wroeten in de aarde, modderbaden bij warm weer, nestmateriaal voor moedervarkens en strengere regelgeving voor slachthuizen.
Vorig jaar maakte Varkens in Nood bijvoorbeeld een reclamespotje over het onverdoofd afbranden van biggenstaartjes dat nog steeds op grote schaal (illegaal) gedaan wordt in het reguliere boerenbedrijf. In eerste instantie waren in de tv-spot real life video-opnames uit de industrie te zien. Dit spotje werd door de rechter verboden omdat de beelden te schokkend en in strijd met het ‘goed fatsoen’ zouden zijn. Het spotje werd uiteindelijk uitgezonden met animatiebeelden.
Ondertussen is het crisis in de landbouw. De overheid onderhandelt met de boeren, industrie en milieuorganisaties. Maar één belangrijke partij ontbreekt aan de onderhandeltafel: de dieren zelf. Dierenwelzijnorganisaties Varkens in Nood en Dier&Recht zijn daarom een postercampagne gestart in Den Haag: ‘Piet, vergeet ons niet’. Hierin roepen ze landbouwminister Piet Adema op om ook dierenbeschermingsorganisaties te betrekken bij het Landbouwakkoord.
Als de dieren een stem krijgen bij de hervorming van de landbouw, kan de Nederlandse boerderij wellicht weer worden wat ze vroeger was. De boerderij die we aan onze kinderen laten zien in boekjes en films. De boerderij waar de kippen scharrelen, koeien in de wei staan en varkens wroeten in de modder. Een boerenbedrijf waar dieren niet alleen in leven worden gehouden voor productie, maar waar de dieren een leven krijgen dat past bij hun natuurlijke gedrag. Een boerenbedrijf waar de dieren krijgen wat ze verdienen: respect.
Laten we eerst eens zorgen dat we dat voor elkaar krijgen.
Voor we varkensorganen gebruiken om onszelf in leven te houden.
Vind jij ook dat de dieren een stem horen te hebben in het landbouwdebat?
Teken hier de petitie van Varkens in Nood.
Meer info: https://www.varkensinnood.nl/nieuwsartikelen/zet-dierenbelangen-centraal-bij-hervorming-landbouw
foto: www.varkensinnood.nl
