Vertrouwd en verontrustend: de fotografie van William Eggleston

Op de beste fotos van William Eggleston lijkt het alsof er elk moment iets staat te gebeuren. Of dat we net iets gemist hebben, de gebeurtenis zojuist heeft plaatsgevonden. Kleuren overheersen, net als de warme gloed die eroverheen valt.

Eggleston (1939) gaat het niet om uitvoering en compositie. Hij wil zijn foto’s liever een bepaald gevoel meegeven. Gevoel? Je kunt inderdaad je gedachten de vrije loop laten bij het kijken naar zijn beelden. Ze zijn tegelijk vertrouwd als verontrustend.

Roadmovie

Met kunstcurator Walter Hopps maakte hij in het Amerika van de jaren zestig en zeventig een roadmovie die bekend zou worden als de reportage Los Alamos. Hopps achter het stuur, de fotograaf met Leica in de aanslag. Volgens eigen zeggen recht op zijn doel afstappend, zonder veel na te denken omdat anders de twijfel wel eens zou kunnen toeslaan. Een van de beelden die hij maakte werd zijn allereerste foto in kleur: een jonge winkelbediende die een rij supermarktwagentjes voor zich uitduwt. Verder legde hij vast weidse landschappen, uitbundige kleding en kapsels, sleeën van auto’s. Je krijgt acuut zin in ook zo’n roadtrip door de States.

Untitled (1973)

Albumcover

De beelden van Eggleston doen het ook goed op albumcovers. Neem de lp Like Flies On Sherbert van Alex Chilton (zanger-gitarist van cultband Big Star uit Memphis). Speelgoedpoppen die lieflijk en onschuldig op de motorkap van een auto zijn uitgestald. Draai de plaat en je hoort rocksongs die te diep in het glaasje hebben gekeken. De fotograaf was ooit bevriend met de ouders van Chilton, die in Memphis een kunstgalerie beheerden. De cover van een ander Big Staralbum, Radio City, laat een onheilspellende close-up zien van een gloeilamp aan een knalrood plafond.

Untitled (1973)

Stillevens

Eggleston hééft iets met rood. En met veel andere warmbloedige kleuren die niet vanzelf ontstaan. Hij gebruikte hiervoor de ‘dye-transfer’ techniek die vroeger in reclamefoto’s werd toegepast. Technisch gezien een combinatie van verfijnde belichting en ontwikkeling voor gekleurde filters. Een bijna ambachtelijk proces dat allang in onbruik is geraakt. Het biedt wel de mogelijkheid om nuance in afbeeldingen aan te brengen of te intensiveren. Komt goed van pas, want Eggleston fotografeert volgens eigen zeggen “the ugly stuff”. Rauwe ‘stillevens’ van verlaten straten, benzinestations, auto’s, supermarkten en leegstaande huizen. Dat het ogenschijnlijk alledaagse toch onuitwisbare indrukken kan opleveren, is een van de grote mysteries in zijn werk.

Film

Zijn werk heeft intussen school gemaakt. De rode loper uitgelegd voor de films van bijvoorbeeld David Lynch. En kijk nog eens goed naar No Country For Old Men of meer in het bijzonder Nocturnal Animals. In een aantal shots herken je onmiddellijk de signatuur van Eggleston. Voor de fotograaf zelf liet erkenning lang op zich wachten. Pas in 1976 kreeg hij in het Museum Of Modern Art zijn eerste grote tentoonstelling.

De bijgaande catalogus was zelfs de allereerste publicatie van het museum over fotografie in kleur. Best bizar wanneer je bedenkt dat in films uit begin vorige eeuw steeds vaker werd afgeweken van het draaien in zwartwit. De eerste kleurentelevisie deed zijn intrede al in de jaren vijftig. Inmiddels wordt William Eggleston beschouwd als de “godfather” van de kleurenfotografie.

Website William Eggleston

Mijn gekozen waardering € -

Muziek. Film. Boeken. Ooit Opscene, Heaven, Platenblad. Reporters Online. Boek POSTPUNK HEDEN EN VERLEDEN (uitgeverij Koninklijke Van Gorcum, longlist nominatie Pop Media Prijs 2021)