Vol ongeloof kijk ik naar het A4'tje vol stempels en handtekeningen. Het prul is mijn gratis ticket om mee te mogen vliegen met de Verenigde Naties in Zuid-Soedan. Op de vlucht komen blijkt echter een heel ander verhaal.
Waarom zij wel en ik niet?
‘Nee, echt. Jullie staan op de lijst!’, verzekert de Nederlandse militair me de dag ervoor nog. Eenmaal bij het als vertrekhal dienstdoende golfplaten hok op de VN-basis in Juba zie ik ons inderdaad op een lijst staan, weliswaar de reservelijst en ook nog eens de laatste twee plekken. Terwijl ik steeds meer mannen met pasjes van het Zuid-Soedanese leger voor me het hok moet laten binnengaan, groeit mijn frustratie. Waarom zij wel en ik niet, terwijl ik een verhaal maak over deze VN-missie en dit bovendien mijn enige mogelijkheid is om Nederlandse politietrainers in afgelegen gebieden te bezoeken?
Omheen zwermende vliegen
Nederlandse VN’ers in Juba vertelde dat zelfs zij regelmatig van vluchten worden gegooid als er opeens een belangrijke Zuid-Soedanese generaal mee wil, en hoe ook zij dan moet smeken om nog mee te mogen. Smeken helpt deze dag helaas niet. ‘Probeer het morgen maar opnieuw’, zeggen de chagrijnige Zuid-Soedanezen van het vlucht-regel-bureautje waar tientallen mensen als vliegen omheen zwermen omdat ze weten dat deze mannetjes de macht hebben over het wel of niet meevliegen, zelfs voor VN’ers.
De goedkoopste aanbieder mag het doen
Twee dagen later hebben we meer geluk. Lichtelijk nerveus beklimmen we met een aantal VN-medewerkers en Afrikaanse militairen de vliegtuigtrap en de vlucht blijkt dan ook een hel. Door een schijnbaar defecte airco is het in het Spaanse VN-vliegtuig zeker 40 graden en door de stuiterende landing op de zanderige airstrip in Rumbek houd ik voor het eerst van mijn leven één van de plastic kotszakjes in mijn hand om het daadwerkelijk te gaan gebruiken. ‘De goedkoopste aanbieder voert de vluchten uit’, vertelde een bevriende VN’er me al eerder. ‘Zolang ze een kist de lucht in krijgen en weer op de grond kunnen zetten. Hoe ze dat doen, maakt niet uit.’
Russische purser
Met diepe weerzin kijken we naar de witte VN-helikopter die verderop al op ons staat te wachten. Maar die vlucht blijkt opvallend relaxed. Hoewel fotograferen in VN-toestellen eigenlijk niet is toegestaan heeft de Russische purser, die lijkt te zijn weggelopen uit één van de eerste James-Bond films, er totaal geen probleem mee. En in de helikopter mogen de raampjes open, een stuk beter dan het stikhete vliegtuig.
Bent u van de Europese Unie?
Als ik op de airstrip in Wau uit de helikopter spring, komt er een blanke vent op me toegesneld die vraagt: ‘Bent u van de Europese Unie?’ Lichtelijk verward antwoord ik allereerst ‘ja’, maar besef dan dat hij de Europese ambassadrice moet hebben die ook in de helikopter zat. Grinnikend zie ik hoe de eveneens meegevlogen Zuid-Soedanese generaal met een houten stokje statig langs de hem verwelkomende en saluerende militairen wandelt, die er vervolgens achterin pick-up trucks weer vandoor gaan, grote stofwolken achterlatend.
Als we een paar dagen later weer terug naar Juba willen vliegen, staan we zelfs niet op de reservelijst. Teleurgesteld willen we net bij de Indiër van het ‘reisbureautje’ een vlucht voor de volgende dag gaan regelen, als die zegt dat we moeten wachten. Terwijl tientallen Afrikanen, die wel op de reservelijst staan, nog voor de ingang staan te dringen, worden wij opeens naar voren geroepen. Met dubbele gevoelens laten we een bijna vechtende menigte achter ons en plaatsen onze bagage op de lopende band.
Zoete wraak
‘Deze mensen zijn VIP's. Ze moeten vanmiddag hun vlucht naar Nederland halen en zijn diplomaten van Buitenlandse Zaken’, liegt de Indiër tegen zijn Afrikaanse collega’s die het er duidelijk niet mee eens zijn. Ook ik vraag me af waarom deze man dit in hemelsnaam voor ons doet? Ik kan me niet herinneren ergens bankbiljetten in zijn hand te hebben geduwd. Zou het zoete wraak zijn op zijn Zuid-Soedanese collega’s die regelmatig vriendjes op vluchten plaatsen?
VN-vluchtenspel
De al in de helikopter zittende, wederom meevliegende Zuid-Soedanese, militairen, kijken ons onderzoekend aan. ‘Wat voor VIP's moeten dit wel niet zijn om zo op het laatste moment nog mee te mogen?’, lijken ze zich af te vragen. Met lichte schaamte nemen we plaats op de houten bankjes en zetten de oorbeschermers op ons hoofd. Dan glimlach ik. Want gebeurde dit een paar dagen geleden niet exact hetzelfde, behalve dat wij toen daar op de grond achterbleven? Het vluchtenspel bij de VN blijkt geen eerlijk spel. Het is er één van vriendjespolitiek en geluk hebben. Waarschijnlijk typerend voor deze gehele organisatie. En vandaag hebben we geluk. Welkom bij de VN.
Vanaf nu doet Andrea Dijkstra mee aan DNP (nog heel even alleen op de site).
