In Suriname waren het slaven, in Limburg de kleingehouden koempels die de honger naar Hollandse grondstoffen moesten stillen. Sindsdien is er schrikbarend weinig veranderd. Nu zijn het Polen, Roemenen en Bulgaren die rotklusjes opknappen voor een loon waar Nederlanders niet voor uit hun bed komen.
Het oosten van Europa kent regio’s met nauwelijks een werkende bevolking. Die bevolking zit hier te verkommeren in een levensgevaarlijke boerenschuur in Linne of ze worden uitgebuit door een werkgever die op slinkse wijze een polenklokje in elkaar laat knutselen.
De stroom aan berichten is schrikbarend. Exorbitante huren worden van het loon ingehouden, paspoorten worden ingenomen. Roemeense arbeidsmigranten slapen in tentjes in Gelderland. Alarmcentrale 112 is er niet voor een Poolse werknemer die in kokend vet valt.
Onvermijdelijk – het rijke Westen is nu eenmaal afhankelijk van goedkoop personeel. En van goedkope grondstoffen die op een goedkope manier gedolven moeten worden. Al sinds de slavernij profiteren we in het Westen van het onderbetalen van werknemers, waar ook ter wereld.
Koffie, chocolade, noten, specerijen, suiker, palmolie en rijst komen uit landen zonder minimumloon, arbeidstijden of veiligheid. Honderdduizenden Oeigoeren in Xinjang plukken als slaaf katoen voor onze kleding. Zonder Aziatische kinderhandjes zou veel van ons voedsel, speelgoed en elektronica onbetaalbaar zijn.
Plundering
Zo bezien is de beschaving nooit echt afgeschaft. Grote filosofen als Plato en Aristoteles geloofden ruim twintig eeuwen geleden al dat een beschaving zonder slavernij onmogelijk was. En blijkbaar is het nog steeds moeilijk rond te rekenen.
China mag het rijke Westen dan voorbij zijn gestreefd in het plunderen van Afrika; het Westen heeft het meest geprofiteerd van hun corrupte overheden. Dankzij deals met dictators en rebellenleiders houden kinderen in giftige kobaltmijnen in Congo voor een grijpstuiver onze mobieltjes draaiende. En niet alleen China en Saudi-Arabië jatten op grote schaal landbouwgrond in van de lokale Afrikaanse bevolking, Nederland hoort bij de top tien van landrovers.
Ali Baba heeft het druk met de bulkladingen aan wegwerpmaterialen die wij er doordraaien. Van het milieu blijft op deze manier weinig over, de wereld telt al tientallen miljoenen klimaatvluchtelingen. Vaak vluchten ze uit streken die toch al leeggeplunderd zijn.
Uitbuiting
Onze welvaart is gebouwd op het uitbuiten van anderen en het plunderen van hun grondstoffen. De Europese kolonisatie van Amerika heeft de inheemse bevolking vrijwel helemaal weggevaagd. In Brazilië worden primaire oerbossen gekapt, wat het leefgebied van inheemse volkeren sterk onder druk zet. Europa spreekt schande van het beleid van Bolsenaro, intussen vaart onze economie wel bij goedkope soja-importen, waarmee wij goedkoop varkens en kip kunnen exporteren.
Inhaligheid
Bewoners van Latijns Amerika proberen de VS binnen te komen. Intussen duwt Europa bootjes vol vluchtelingen terug de Middellandse Zee in. Volgens de VN zijn doden geen uitzondering, maar het gevolg van het beleid door EU-lidstaten en Libië.
En dat beleid is een volstrekt begrijpelijke politieke keuze. Als we onze consumptiewelvaart op dit niveau willen houden, kunnen we het ons niet permitteren vluchtelingen of arbeidsmigranten, eerlijk te behandelen. Onze inhaligheid bepaalt het beleid, wat ons dwingt te denken in termen als ‘wij’ en ‘zij’.
Voor compassie en mededogen is in deze wereld geen plaats. Net zo min als voor een vooruitziende blik. Want wie werkelijk oog heeft voor de oorzaken ziet ook de gevolgen. Als er niets verandert aan de oorzaken, zullen de aantallen vluchtelingen alleen maar toenemen.
© Marc van der Sterren
© Afbeelding: Gerd Altmann via Pixabay
