Werknemers korting geven op de inkomstenbelasting. Want werken moet weer gaan lonen. En zelfstandigen juist meer laten betalen. Want daar zijn er te veel van. Het CPB adviseert precies wat het kabinet graag wil horen. Dat en meer, in week 18 van 2015.
De arbeidsmarkt dreigt de achilleshiel van de economie te worden, aldus arbeidsmarktexpert Ton Wilthagen deze week in het FD. De politiek, de werkgeversorganisaties en de vakbonden hebben geen visie en geen antwoord op de eisen die een snel veranderende arbeidsmarkt stelt.
‘Door alle dynamiek, de sterke opkomst van flexwerk, de sterke groeiende kloof tussen flex en een vast contract, is het goed inkaderen van die veranderingen cruciaal geworden. Ik kan maar één conclusie trekken: dit proces faalt op alle fronten.'
De Tilburgse hoogleraar had het in dit verband vooral over de Wet Werk en Zekerheid, waarvan volgens hem vooral jongeren slachtoffer gaan worden. Maar ook op andere aspecten faalt de polder. Neem het zzp-beleid.
Werknemers goedkoper maken, zzp'ers duurder
Het Centraal Planbureau adviseerde deze week het kabinet om werknemers met een laag inkomen een extra korting te geven op de inkomstenbelasting. Want 'werken moet weer gaan lonen,' aldus CPB-directeur (en voormalig topambtenaar) Laura van Geest.
Een fijn principe, maar blijkbaar mag het alleen maar opgaan voor mensen in loondienst. Voor zzp'ers heeft het CPB hele andere plannen. Die moeten juist zwaarder worden belast – door hun zelfstandigenaftrek te schrappen. Want die heeft een 'aanzuigende werking' op zelfstandig ondernemerschap, en dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Het CPB wil helemaal niet dat werken weer gaat lonen. Het CPB wil gewoon het kabinet een handje helpen in zijn strijd tegen de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt en tegen de groei van het aantal zzp'ers. 'Echte banen voor echt werk', noemt de vakbond dat. De PvdA-bewindslieden op Sociale Zaken en Financiën zetten zich daar graag voor in, en daarbij vormt zo'n advies van het CPB een welkom steuntje in de rug.
'Ambtelijke loyaliteit boven onafhankelijkheid'
Oorspronkelijk was de taak van het CPB om onafhankelijke economische prognoses en analyses te maken die wetenschappelijk verantwoord zijn. Daar komt tegenwoordig niet veel meer van terecht. Dit is gewoon 'Men vraagt en wij draaien.'
De vorige directeur van het CPB, Coen Teulings, werd door het kabinet als een lastpak ervaren. Dat niet nog een keer, moet de coalitie hebben gedacht toen het de kans kreeg hem te vervangen. Laura van Geest, op wie de keus viel, was groot geworden op het Ministerie van Financiën en werkte daar als directeur-generaal Rijksbegroting.
Al meteen bij haar aantreden werden er vraagtekens geplaatst bij de onafhankelijkheid van Van Geest. Politiek econoom prof. Bas Jacobs was zelfs 'verbijsterd' door haar benoeming. 'De regering verkiest ambtelijke loyaliteit boven de onafhankelijkheid van het CPB', zei hij destijds.
VERDER DEZE WEEK
Pakketbezorgers schijnzelfstandig met toestemming
Vakbond FNV heeft deze week een stevig pakket met eisen neergelegd bij PostNL. Doel: de positie verbeteren van de zzp'ers die pakjes bezorgen voor het postbedrijf. De directie zegt in de eisen 'een aantal gezamenlijke uitgangspunten' te herkennen, en zal de bond 'uitnodigen om van gedachten te wisselen'.
De pakketbezorgers zijn twee jaar geleden ontslagen uit een vaste baan. Ze konden terugkomen als zzp'ers. Tegen voorwaarden waar de honden geen brood van lusten. Daar komt bij dat de bezorgers alleen maar in naam zzp'er zijn. Gemeten naar alle criteria die de Belastingdienst aanlegt om te beoordelen of iemand zelfstandig ondernemer is, zijn de pakketbezorgers schijnzelfstandigen.
De vakbond wil dat PostNL over drie jaar alleen nog met 'echte zelfstandigen' werkt. Dus met ondernemers die meerdere opdrachtgevers hebben en die daardoor stevig kunnen onderhandelen over tarieven. Daarnaast eist de FNV dat zelfstandige pakketbezorgers die dat willen een arbeidsovereenkomst krijgen.
Hoe bestaat het dat zo'n bedrijf op zo grote schaal met schijnzelfstandigen kan werken? Het kabinet wil schijnconstructies toch juist hard aanpakken? In de zorg en in het onderwijs bijvoorbeeld ben je tegenwoordig als zzp'er al bij voorbaat verdacht. Maar grote bedrijven kunnen dus gewoon naar de Belastingdienst stappen en zeggen: 'Met het oog op onze concurrentiepositie moeten wij flink bezuinigen. Vinden jullie het goed dat we een paar honderd mensen ontslaan en ze voortaan als zzp'er voor ons laten werken?'
Dat heeft PostNL twee jaar geleden gedaan en daar heeft de Belastingdienst op gezegd: 'Ga uw zalige gang.' Althans, daar heeft het alle schijn van als je ziet hoe het Ministerie van Financiën daar omheen draait. Zulke afspraken kúnnen worden gemaakt, maar dan zijn en blijven ze geheim, kreeg de SP vorig jaar te horen in antwoord op kamervragen.
Zo creëert het kabinet in de ene sector de schijnzelfstandigen die het in andere sectoren wil bestrijden. Dat maakt het zzp-beleid van de coalitie volstrekt ongeloofwaardig.
Subsidie voor huishoudelijke hulp, maar niet van zzp'ers
Inwoners van de Zwolle die aangewezen zijn op huishoudelijke hulp, kunnen die sinds kort goedkoper inkopen. Ze betalen zelf een tientje per uur en de gemeente legt daar twaalf euro bij die rechtstreeks naar de zorgverlener gaan. Mooi? Ja, mooi voor die mensen – voor zover ze hun zorg tot nu toe niet inkochten bij een zelfstandige thuishulp. Want dan geldt de regeling niet.
Wat is er aan de hand? Zwolle profiteert net als veel andere gemeentes van een potje dat staatssecretaris Van Rijn (PvdA) vorig jaar heeft ingesteld – niet om mensen goedkoper aan hulp te helpen maar om zoveel mogelijk vaste banen te redden bij grote thuiszorginstellingen die zwaar worden getroffen door de bezuinigingen – zijn eigen bezuinigingen.
Waarom is dat erg? Omdat het de keuzevrijheid miskent van mensen die hulp nodig hebben en omdat het zzp'ers op achterstand zet die al jaren goed werk doen in de thuiszorg.
Deze concurrentievervalsing – die gemeentes een op een moeten doorgeven omdat zij anders geen geld krijgen van Van Rijn – komt bovenop de discriminatie van zzp'ers bij de nieuwe aanbestedingen van de thuiszorg eind vorig jaar. Veel gemeentes vergaten toen zzp'ers te laten weten dat zij offertes konden indienen, of sloten hen zelfs expliciet uit.
Pierre Spaninks schrijft (bijna) iedere zondag over zzp’ers. Klik hier voor een overzicht en hier voor een abonnement.
Beeld: Spacemanor via Flickr (CC BY 2.0)
