Wilhelmus

Wat te doen als het Wilhelmus klinkt? Je gaat staan, neemt een rechte houding aan en houdt je armen langs je lichaam. Vervolgens word je geacht mee te zingen. Normaal gesproken alleen het eerste couplet, maar maak een uitzondering als Nederland tegen Spanje speelt en zing uit volle borst alle vijftien coupletten.

Anderhalve minuut

Vanavond blaast de Japanse scheidsrechter Yuichi Nishimura klokslag 22.00 uur (Nederlandse tijd) op zijn fluit om de wedstrijd tussen Brazilië en Kroatië te laten beginnen. De twintigste editie van het WK is dan officieel gestart. Een paar minuten eerder begint het traditionele voorspel van de landenstrijd. De ploegen lopen het veld op, stellen zich op achter de ballenjongens en -meisjes en richten zich tot hun vlag.

In de coulissen drukt iemand op een knopje om de cd met volksliederen in te starten die elk land heeft moeten aanleveren. Het Lijepa naša domovino wordt eerst ingezet. De Kroaten zingen van begin tot eind één minuut en zeven seconden met hun rechterhand op hun hart over hun mooie thuisland.

Vervolgens klinkt het Hino Nacional Brasileiro. De spelers van de Seleção hebben hun armen over elkaars schouders geslagen en concentreren zich op de muziek. Eerst klinkt de instrumentale intro van bijna een halve minuut. Daarna stromen de woorden uit de monden van tienduizenden Brazilianen in het stadion te Sao Paulo, zoals een jaar geleden ook gebeurde bij de finale van de Confederations Cup. Iedereen zong mee – ook een kauwgomkauwende Dani Alves – en iedereen zong door waar de muziek stopte. Het publiek én de spelers waren in vervoering geraakt en overschreden het maximum van anderhalve minuut dat een volkslied mag duren volgens de FIFA.

Nationalisme

Het volkslied is de ultieme uiting van een wij-versus-zij-gevoel. Het wereldkampioenschap voetbal zou iedereen in de wereld moeten verenigen, dat was de gedachte van de grondlegger Jules Rimet. De Franse tijdgenoot van Pierre de Coubertin had net als de initiator van de Olympische Spelen een universeel ideaal voor ogen, maar hij slaagde hier net zo min in als De Coubertin. Het WK is vanaf het eerste moment een toernooi waar nationalisme hoogtij viert, ook al blijkt uit onderzoek van De Volkskrant dat een derde van alle voetballers op het WK in Brazilië een dubbele nationaliteit heeft. De Kroaat Eduardo da Silva heeft laten weten ook bij het volkslied van zijn geboorteland Brazilië mee te zullen zingen.

Het volkslied is de ultieme uiting van een wij-versus-zij-gevoel

De meeste hymnes verwoorden een onafhankelijkheidsstrijd en benadrukken de schoonheid van het land. Weliswaar hebben WK-deelnemers Spanje en Bosnië-Herzegovina officieel geen tekst bij hun volkslied, maar ook hun volksliederen zijn producten van de natiestaat met als doel saamhorigheid te creëren. Het samen zijn uit zich vervolgens door schouder aan schouder te staan; sommigen zingen uit volle borsten mee, anderen sluiten hun ogen en luisteren alleen maar.

Wilhelmus

Het Wilhelmus is eveneens ontstaan vanuit de gedachte om een eenheidsgevoel te creëren. Uit recent onderzoek van de NS blijkt dat 73 procent van de Nederlanders het volkslied belangrijk vindt. Wereldwijd is er ook veel lof voor het Wilhelmus, zeker voor de melodie. Het probleem is dat 40 procent van de Nederlandse bevolking de tekst van het eerste couplet niet kent; en slechts één procent het complete Wilhelmus kan meezingen. De kritiek is vooral dat de tekst te moeilijk is, maar voor de wedstrijd tegen Spanje hadden ‘we’ ons geen betere tekst kunnen wensen bij dit oudste volkslied ter wereld.

Het Wilhelmus is namelijk een geuzenlied waarin men zich tegen de Spaanse tirannie keert. Het wordt gezongen vanuit een ik-perspectief en die eerste persoon waar iedereen zich in verplaatst is Willem van Oranje, de vader des vaderlands. Het lijkt misschien raar dat het eerste couplet eindigt met ‘den Koning van Hispanje, heb ik altijd geëerd’. Willem van Oranje toont echter respect voor de Spaanse heerser, zoals Oranje ook hoort te hebben voor de huidige koning van het mondiale voetbal. Respect, geen ontzag.

In Salvador zal morgenavond alleen het eerste couplet klinken, maar de andere veertien coupletten geven aan dat de Spaanse overheersing overwonnen moet worden. Het zesde vers eindigt niet voor niets met ‘de tirannie verdrijven die mijn hart doorwondt’. In de tiende strofe wordt het leed dat de Spanjaarden hebben aangericht verder beschreven. Leed – van een ander formaat – dat Spanje in de persoon van Andres Iniesta op 11 juli 2010 bij het Nederlandse volk veroorzaakte.

Het is tijd voor gerechtigheid en daar sluit het Wilhelmus ook mee af. Laten alle Nederlanders daar morgenavond ook mee afsluiten. Trek je niks aan van de FIFA-regel dat maximaal negentig seconden van een volkslied afgespeeld mag worden. Voor aanvang van Nederland tegen Spanje staan alle Nederlanders op, nemen hun hoofddeksel af, houden hun armen langs hun lichaam en zingen 14 minuten en 25 seconden lang alle vijftien coupletten van het Wilhelmus om zich klaar te maken voor een negentig minuten durende strijd.

Mijn gekozen waardering € -

Gepko Hahn (1990) is freelance journalist en historicus. Zijn voorliefde voor sport en geschiedenis combineert hij in achtergrondverhalen en prikkelende analyses over de sportwereld. Hoewel hij houdt van feitjes en cijfers, zullen zijn artikelen geen scorebordjournalistiek zijn, maar het werk van een onderzoeksjournalist die de Code van Bordeaux hoog in het vaandel heeft staan.