Een stopcontact dat stroom afneemt van een grote elektriciteitscentrale is een energienetwerk uit een vorig tijdperk. De vraag naar verschillende soorten elektriciteit neemt toe en ook het aantal aanbieders is groot en vooral divers.
De consument heeft steeds vaker stroom nodig om de auto op te laden en om de warmtepomp te laten draaien. Energie-adviesbureau Energie EN Installatie heeft de handen vol aan het berekenen van energiesystemen voor woonhuizen. Warmtepompen spelen daarin een centrale rol. Koppel het gasnet maar af, luidt het advies van eigenaar Erik Nijssen. ‘Met een warmtepomp je huis verwarmen is grofweg de helft goedkoper.’
Dit geldt echter vooral voor nieuwbouw, waar je meteen kunt kiezen voor een verwarming van vloeren, wand en plafond met water van 30 tot 35 graden. De warmtepomp pompt water uit de grond, onttrekt daar enkele graden warmte aan en pompt het weer terug. Grote voordeel is dat met dit systeem niet alleen verwarmd, maar ook gekoeld kan worden.
Hetzelfde is ook mogelijk met lucht. En dat is nog veel gunstiger. Nijssen: ‘Maak je gebruik van buitenlucht, dan heb je geen dure bodembron nodig, maar beschik je over een gratis, eindeloze bron.’
Koppel het gasnet maar af
Het huis wordt dus niet meer verwarmd met gas, maar met elektriciteit. Terwijl ook auto’s steeds vaker op stroom rijden. Mooie ontwikkelingen, die echter wel de vraag naar elektriciteit doet stijgen. En dat terwijl sluiting dreigt voor de traditionele kolencentrales.
Maar geen nood: het aantal stroomleveranciers groeit gestaag. Er zijn grote initiatieven voor de productie van groene stroom, zoals windmolenparken al dan niet op zee, zonne-energieparken en vooral in Scandinavië veel waterkrachtcentrales. Bovendien wekken particulieren steeds meer stroom zelf op. Met zonnepanelen die steeds efficiënter worden.
Een jaar of drie geleden verdiende een zonnepaneel zich binnen tien jaar terug, nu is dat een jaar of zes, zeven. De efficiëntie neemt de komende jaren toe en de kosten nemen af. Dunne filmpanelen zijn volgens Nijssen de toekomst. Een soort folie op een vlakke plaat’, legt hij uit. ‘Die zijn goedkoper en werken efficiënter.’ Zelfs als deze in een weinig gunstige hoek ten opzichte van de zon liggen, leveren ze altijd nog 80 procent.’
De techniek wordt steeds beter, efficiënter en goedkoper, verwacht Nijssen. ‘Moeten we daar op wachten? Dat is een gok, meent de energie-adviseur. ‘Als je wacht met zonnepanelen laat je geld liggen. De vraag is of je zonnepanelen die overbruggingsperiode compenseren.’
Smart Grid
Want de energie die van het elektriciteitsnet komt, zal waarschijnlijk niet goedkoper worden. Het aanbod wordt niet echt groter, zeker niet wanneer traditionele centrales onder druk staan. De vraag neemt wel toe, alsook het aantal aanbieders.
Grootste obstakel van al die aanbieders van groene en klimaatneutrale initiatieven zijn de pieken en dalen die ze met zich meebrengen. Dit vraagt om een vernuftige manier van het aaneenknopen van alle verschillende leveranciers en afnemers, in combinatie met energieopslag.
Tijdelijk en kleinschalig is die opslag uitstekend te organiseren. ‘Als je panelen meer stroom produceren dan nodig, kun je alvast je boiler opwarmen of de accu van de auto opladen’, suggereert Nijssen.
Op grote schaal wordt er al energie opgeslagen in watertorens of mijnschachten. Bij een teveel aan energie wordt water opgepompt, is er stroom nodig, dan levert het verval van het water elektriciteit. Het nieuwe gemeentehuis van Peel en Maas is zelfs voorzien van een ijskelder voor energieopslag.
Heeft het gebouw warmte nodig, dan wordt dit onttrokken aan het water; het water wordt omgezet in ijs. Bij een overschot aan energie smelt het ijs. Het water bevriest weer als het gebouw meer energie nodig heeft dan het op dat moment produceert.
Brein
In een smart grid worden alle vormen van stroomopwekking en stroomverbruik aan elkaar geknoopt. Samen met verschillende vormen van energieopslag om pieken en dalen op te vangen en met data-centra. Die centra vormen het brein van de energievoorziening: op basis van weersinformatie en marktvragen maken deze een reële inschatting van de energieproductie en de energiebehoeften. Het systeem weet exact op welke plek er hoeveel stroom is opgeslagen.
Op die manier worden we in de toekomst van energie voorzien. ‘In de nabije toekomst’, spreekt Nijssen veelzeggend. Hij kijkt al verder in de toekomst. De voortschrijdende technologie maakt het immers ook mogelijk dat particulieren op lange termijn hun energie efficiënt kunnen opslaan. Nijssen noemt PCB’s: Phase Changing Materials. ‘een soort kunststof korrels waar energie in wordt bewaard. Eenvoudiger en efficiënter nog dan opslag in ijs.’
Een nieuwbouwwoning met dit soort technologie kan volledig los functioneren van de Smart Grid. En dat heeft als voordeel dat de energie uit de zonnepanelen niet omgezet hoeft te worden in wisselstroom. ‘Energie wordt geproduceerd als gelijkstroom en apparaten verbruiken ook gelijkstroom. Wisselstroom heeft alleen voordelen voor energietransport’, legt Nijssen uit. ‘Als je het meteen verbruikt en niks hoeft om te zetten, bespaar je weer een paar procent energie.’
Maar het einde van het energienetwerk ziet Nijssen nog niet. ‘Lang niet iedereen kan zelf voldoende energie opwekken. Denk aan stedelijke bebouwing en aan fabrieken en andere grote energie-afnemers.’
En de toekomst zal ook veel huizen kennen die meer energie produceren dan ze afnemen. Die blijven ook graag aangesloten op het Smart Grid.
Maar vooral nieuwbouwwoningen buiten de stad hebben mogelijkheden om het dure elektriciteitsnetwerk te omzeilen. Wie zo’n huis klaarstoomt voor de toekomst kan het steeds gemakkelijker af zonder aansluiting op het elektriciteitsnet.
Lees ook: Waarom ook u voor duurzame elektriciteit moet kiezen
