Zwarte weduwen jagen Rusland stuipen op het lijf

Rusland is als de dood voor 'zwarte weduwen', echtgenotes van omgekomen rebellen uit de Kaukasus die uit zijn op wraak. Wat drijft deze vrouwen om zichzelf ten koste van vaak tientallen slachtoffers op te blazen?

In en om Sotsji zoekt de politie naar Roezanna ‘Salima’ Ibragimova. De 22-jarige vrouw uit Dagestan is al een paar dagen zoek en naar verluidt zou ze van plan zijn een zelfmoordaanslag te plegen tijdens de Olympische Winterspelen die op 7 februari beginnen in de Zwarte Zeestad. Het is president Vladimir Poetins ergste nachtmerrie als dat werkelijk zou gebeuren.

Ibramigova is vermoedelijk een van de zogenoemde zwarte weduwen, afkomstig uit de onrustige noordelijke Kaukasus. Deze vrouwen hebben hun echtgenoot en vaak ook kinderen verloren in de strijd tegen de Russische overheersing van hun regio. Om zich te wreken, blazen ze zichzelf op, meestal in een metro, een bus of een treinstation. Daarom zijn de Russen doodsbang voor hen. De angst nam toe, nadat in de zuidelijke stad Volgograd eind vorig jaar zwarte weduwen, samen met een paar mannelijke opstandelingen, er tot drie keer in slaagden een bom tot ontploffing te brengen in bussen en het treinstation. Wie zijn deze vrouwen en wat drijft hen?

http://www.youtube.com/watch?v=_C4vsQML-VI

Gematigd

De Kaukasus, met moslimrepublieken als Tsjetsjenië, Ingoesjetië en Dagestan is van oudsher een gematigd islamitische regio. De twee bloedige oorlogen die Rusland uitvocht om Tsjetsjenië hebben het gebied evenwel rap doen radicaliseren. Zeker, de oorlogen zijn beslecht in het voordeel van de Russische regering. Maar de onderdrukking van aanhangers van de organisatie Kaukasus Emiraat, die een eigen islamitisch kalifaat in de regio wil (dat van de Zwarte tot aan de Kaspische Zee moet reiken) gaat onverminderd door. Het Kremlin heeft daarvoor zo zijn eigen marionetten. In Tsjetsjenië terroriseert president Ramzan Kadyrov zijn onderdanen met marteling en geweld, ook zij die misschien niets met de separatisten hebben te maken.

Daardoor zijn velen een militante variant van de islam gaan aanhangen en uitgeweken naar buurrepubliek Dagestan. Dat kent een zwak bestuur, waardoor er bij aanslagen jaarlijks tientallen doden vallen. Het is een onbekende burgeroorlog in een republiek waar weinig uitzicht is op werk en een normaal bestaan. In de strijd van pro- en contra-Moskou worden zwarte weduwen gehersenspoeld door extremistische moslimleiders. De vrouwen denken niets meer te verliezen te hebben en voeren hun dodelijke opdracht uit wanneer ze daartoe opdracht krijgen. 

De vrouwen denken niets meer te verliezen te hebben en voeren hun dodelijke opdracht uit wanneer ze daartoe opdracht krijgen.

Aanvankelijk richtten de zwarte weduwen hun acties tegen Russische objecten in de Kaukasus zelf. Maar steeds vaker begonnen ze ook in de rest van Rusland te opereren. Zodoende halen de vrouwen al bijna vijftien jaar – zij het met tussenpozen – de journaals. Hun belangrijkste wapenfeiten zijn meerdere aanslagen in de metro van Moskou en twee Russische vliegtuigen die in de zomer van 2004 vrijwel gelijktijdig in de lucht explodeerden door toedoen van zwarte weduwen.

Uitbaten

Tientallen keren sloegen de ‘sjachidki’, zoals ze in het Russisch heten, de afgelopen vijftien jaar al toe met honderden slachtoffers tot gevolg. Mogelijk in Sotsji opnieuw, als macaber pièce de resistance, zo wordt gevreesd. Niet veel vaker zullen er meer ogen op Rusland gericht zijn dan tijden de Olympische Winterspelen. Dus doen de rebellen er alles aan om het moment uit te baten. Het Kremlin lijkt zich inmiddels allang niet meer te bekommeren om de medailles die de Russisch Olympische ploeg gaat halen. Als de Spelen in Sotsji maar zonder incidenten verlopen, is Moskou allang blij.

Mijn gekozen waardering € -

Joost Bosman (1969) is correspondent in Rusland en de rest van de voormalige Sovjet-Unie voor onder meer het AD, De Tijd, BNR en Reporters Online.