De Deutscher Städtetag, de Vereniging van Duitse Gemeenten, waarschuwt in een somber stemmend rapport voor de ‘immigratie van armoede’ uit Bulgarije en Roemenië, wanneer per 1 januari 2014 de grenzen voor arbeidsmigranten uit deze landen open gaan.
‘Een dergelijke import van armoede heeft zich in in Europa niet eerder op deze schaal en onder deze omstandigheden afgespeeld,’ schrijven de opstellers. Het is ongebruikelijk dat in Duitsland bestuurders in zulke expliciete termen wijzen op de nadelen van de open Europese grenzen.
Duitsland, met een bevolking van rond de 82 miljoen, wordt sinds een paar jaar overspoeld door nieuwkomers uit het voormalige Oostblok. Van de meer dan 390.000 Europese nieuwkomers in de eerste helft van 2012, kwam een grote meerderheid uit het oosten, vooral uit Polen, Roemenië, Bulgarije en Hongarije.
Overlast
Het zijn vooral de Roemenen en Bulgaren – in hoofdzaak Roma – die nu in veel steden voor overlast zorgen. Alleen al deze groep nam in 2012 toe met 200.000 immigranten.
De meeste Roma spreken de Duitse taal niet en zijn nauwelijks opgeleid. Ze worden vaak onder valse voorwendselen door koppelbazen naar Duitsland gelokt. Hier vallen zij in handen van huisjesmelkers en malafide ondernemers, die hen tegen woekerprijzen woonruimte aanbieden en, vaak onverzekerd en tegen extreem lage lonen, te werk stellen.
‘Een dergelijke import van armoede heeft zich in in Europa niet eerder op deze schaal en onder deze omstandigheden afgespeeld’ (Duitse Vereniging van Gemeenten)
Steden als Hamburg, Berlijn, Mannheim, Offenbach en de grote steden in het Roergebied – waaronder Dortmund en Duisburg – worden geplaagd door Oost-Europese criminaliteit – diefstal, illegale prostitutie, overvallen – en hebben te lijden onder overlast door overbewoning. Het in hoog tempo toenemende gebruik van sociale voorzieningen drukt daarnaast zwaar op de gemeentelijke begrotingen. Hele families leven hier van kinderbijslag, genieten inkomsten uit schijnzelfstandigheid of werken zwart, constateert de Duitse Stedenvereniging in haar rapport.
Volgens de Vereniging zijn haar leden niet langer in staat om deze problemen het hoofd te bieden. De Städtetag eist steun van de Bondsregering en vanuit Brussel.
Tsunami
Guntram Schneider (SPD), minister voor Werkgelegenheid en Integratie in de deelstaat Noordrijn-Westfalen, vreest voor ‘ongelooflijke gevolgen’ wanneer volgend jaar de grenzen voor de arbeidsmigranten opengaan en het aantal nieuwkomers nog zal toenemen, zei hij tegen de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Alleen al in Duisburg, dat sterk door de ‘Armutseinwanderung’ – immigratie van armoede – is getroffen, wordt rekening gehouden met extra kosten van rond de 16 miljoen euro.
Volgens de Deutscher Städtetag komt het steeds vaker voor dat de complete bevolking van een Roemeens of Bulgaars dorp naar Duitsland emigreert en zich hier in een en dezelfde gemeente vestigt. Integratie van deze groepen Roma, die ook in eigen land nauwelijks sociaal zijn aangepast, is nagenoeg onmogelijk. De Bondsregering heeft dit immigratieprobleem tot nog toe stelselmatig ontkend, schrijven de opstellers van het rapport. ‘Het regeringsbeleid gaat compleet voorbij aan de realiteit in de steden.’
‘Het regeringsbeleid gaat compleet voorbij aan de realiteit in de steden’ (Duitse Vereniging van gemeenten)
In Nederland bestaat al langer onrust over de instroom van grote groepen Oost-Europeanen. De Haagse wethouder Marnix Norder (PvdA) kreeg in 2010 een storm van kritiek over zich heen met zijn waarschuwing voor een ‘tsunami van Oost-Europese arbeidsmigranten’. Eerder, in 2007, organiseerde de Rotterdamse wethouder Hamit Karakus (PvdA) een ‘Polentop’ in zijn stad. Voor het eerst werden daar de ontwrichtende gevolgen van de massa-immigratie uit Oost-Europea onder de aandacht gebracht van bestuur, publiek en media. Ook Karakus moest aanvankelijk veel weerstand overwinnen: ‘Iedereen ontkende het probleem. Amsterdam en Utrecht zeiden: bij ons is niets aan de hand, het is een probleem van Rotterdam en Den Haag. Ik kreeg ook veel kritiek: waar ik mee bezig was? Zozeer zelfs dat ik onzeker werd en dacht: zie ik het wel goed?’
Criminelen
Ondanks dat in Den Haag en Rotterdam inmiddels veel is ondernomen om de destabilisatie van de oude wijken tegen te gaan, die dreigt door de komst van zoveel nieuwkomers, zijn de problemen er nog reusachtig. In het artikel ‘Lonender dan drugs’ (Elsevier, oktober 2012, staat ook in mijn eigen kanaal) deed ik verslag van de situatie in Rotterdam. Hamit Karakus zegt daarin over de huisjesmelkers – niet zelden etnische Turken – en de frauderende ondernemers, die Oost-Europeanen inhuren: ‘Vergis je niet, dit zijn keiharde criminelen die nergens voor terugdeinzen.’
De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) ging zelf op onderzoek uit in Oost-Europa en schrok eind vorig jaar, tijdens een bezoek aan de Bulgaarse hoofdstad Sofia, van wat hij daar aantrof. ‘Daar leven in Roma-wijken duizenden mensen in erbarmelijke omstandigheden. Als die naar mijn stad komen, is de ellende niet te overzien.’
Op initiatief van Aboutaleb heeft een aantal Europese steden, waaronder Hamburg, Lyon, Barcelona, Marseille en Antwerpen, de handen ineengeslagen. De steden willen in Brussel een lobby opzetten en eisen Europees geld om de problemen rond de arbeidsmigratie aan te pakken. Aboutaleb: ‘Kennelijk is in Brussel over de gevolgen van de arbeidsmigratie niet nagedacht. Maar wij krijgen wel de problemen op ons bord.’ Ook het Städtetag-rapport hekelt deze ‘wanverhouding’: ‘De gemeenten zijn de slachtoffers van de Europese politiek, maar ze worden nergens bij betrokken.’
Guntram Schneider, de Duitse deelstaat-minister uit Noordrijn-Westfalen, schaart zich achter Aboutaleb. ‘Het kan niet zo zijn dat wij hierin alleen gelaten worden door Brussel.’ Als niet dringend gehandeld wordt, kunnen in Duitsland extreem-rechtse groepen de situatie aangrijpen voor ‘racistische agitatie’, waarschuwt Schneider.
Overigens is het voor Duitse politici uit een van de middenpartijen – als altijd belast door de druk van de Duitse geschiedenis – geen optie om het vrije verkeer van werknemers in Europa ter discussie te stellen. Ook voor de sociaal-democraat Schneider is een terugkeer naar gesloten grenzen een brug te ver. De opstellers van het kritische Städtetag-rapport merken wel op dat de alarmerende situatie in de Duitse steden de ‘Europese Unie steeds meer in diskrediet’ brengt.
