De verhuizing is al lang en breed in gang gezet. Foto's van een met dozen sjouwende president werden al gemaakt. Zijn schoonouders hielpen mee. En zijn vrouw. Sandra Roelofs, tien jaar lang de First Lady van Georgië. "Het is zoals het is", vertelde Roelofs aan lokale verslaggevers, terwijl man Michael Saakasjvili weer met een doos voorbij kwam. De president heeft twee termijnen gediend; zijn tijd zit erop.
Hun presidentiële woning in Digomi, een district in Tbilisi, verruilen ze nu voor een appartement elders in de hoofdstad. In het huis woonde voorheen de oma van Saakasjvili.
Daarmee verliest Nederland vandaag ook haar enige First Lady, de enige Nederlandse vrouw achter een president of premier in de wereld. De nog maar 45-jarige Roelofs vervulde deze rol bijna tien jaar; op 5 januari 2004 werd Saakasjvili geinaugureerd, na de Rozenrevolutie van 2003.
Terneuzen
In 2005 schreef Roelofs, opgeleid als vertaalster Frans en Duits, een boek. Ook met terugwerkende kracht is dit 'verhaal van een idealiste' boeiend om te lezen. Al kan dat ook niet anders als je als meisje uit Terneuzen ineens presidentsvrouw wordt van een klein kruidvat in de Kaukasus dat probeert een democratische koers te gaan varen. En dat je daar zelfs een bepaalde verantwoordelijkheid voor draagt.
Het boek gaat voornamelijk over de aanloop naar de Rozenrevolutie. Het eerste presidentsjaar van Saakasjvili, 36 jaar als hij aan de macht komt, is zelfs de epiloog. Maar Roelofs beschrijft wel een transitie die het land nu wederom lijkt te ondergaan. Net als tien jaar geleden staat Georgië op een kruispunt; welke weg zal gevolgd of ingeslagen worden?
Wet & Orde
Onder zijn bewind heeft Saakasjvili voor een aantal verduidelijkingen gezorgd. De Georgische staat en Georgische identiteit is meer aanwezig. Het uitgangspunt om een democratie te worden, daar heeft Saakasjvili de fundamenten voor gelegd. Daarnaast was zijn beleid de afgelopen tien jaar duidelijk op het Westen gericht en tegen Rusland. Georgië werd kandidaat-NAVO-lidstaat en is in verregaande onderhandelingen met de Europese Unie over het sluiten van een vrijhandelsovereenkomst.
Volgens de politieke experts laat Saakasjvili echter geen voltooid werk achter. De keuze voor Europa en het Westen is ook enigszins gedwongen door het conflict met Rusland over Abchazië en Zuid-Ossetië; zijn verlies van deze twee terreinen in 2008 wordt ook als een van zijn grootste nederlagen gezien. Verdere samenwerking met Rusland werd daardoor uitgesloten, al probeert de huidige premier Bidzina Ivanisjvili enige schade te herstellen.
Ook had Saakasjvili Georgië al veel democratischer kunnen maken, maar regeerde hij zelf op een gegeven moment met te veel autocratisch vermogen. Georgië-correspondent Salome Asatiani sprak voor RFE/RL dat hij als een moderniseerder en hervormer begon, maar daarna verantwoordelijk werd voor machtsmisbruik. Volgens politiek analist Ghia Nodia is het politieke systeem daarom nog steeds "hybride". Samenvattend was Saakasjvili volgens experts "een goede manager met autoritaire trekjes". Vooral in zijn tweede termijn verloor hij daardoor veel medestanders.
Pluralisme
Georgië is ook geen gemakkelijk land. Het beleid van Saakasjvili heeft tot meer eenheid en verbondenheid geleid, maar nog steeds bestaat het land uit verschillende regio's die zich niet met elkaar kunnen identificeren. Het pluralisme regeert, wat er ook toe leidt dat een politieke partij bijna geen landelijke vertegenwoordiging kan zijn. Zeker nu de noodzaak van tien jaar geleden verdwenen is (er is immers een koers ingeslagen en de staatsvorming van Georgië hoeft niet meer van grond af aan te worden opgebouwd) is het lastig om een gezamenlijke tevredenstelling te vinden. En dus is het de vraag of de aanwezigheid van pluralisme onder het zwakke institutionalisme tot meer democratie leidt, of tot chaos.
Bij deze presidentsverkiezingen, waar Georgiërs vandaag voor naar de stembus gaan, gaat het in eerste instantie niet zozeer om de uitslag. Giorgi Margvelasjvili zal zo goed als zeker de nieuwe president worden – een positie die overigens flink ontmandeld is door de overgang naar een parlementaire democratie.
Touwtjes
Maar in tweede instantie wel, om twee redenen. Ten eerste omdat premier Ivanisjvili zijn positie heeft verbonden aan de zege van Margvelasjvili. Als zijn kandidaat niet na één ronde al wint, beschouwt hij dat als een persoonlijke nederlaag en vindt Ivanisjvili dat Margvelasjvili zich moet terugtrekken. En dat terwijl Ivanisjvili zelf ook al heeft aangegeven na dit jaar te stoppen met zijn premierschap (maar naar het zich laten aannemen wel achter de schermen aan de touwtjes blijft trekken). "Dat is misschien het meest verontrustende beeld", aldus analist Nodia.
Daarnaast is de tweede plaats achter Margvelasjvili een belangrijke markering. Neemt een pro-Europese kandidaat deze in (David Bakratze, vriend van Saakasjvili) of wordt het een populiste met de blik op Rusland gericht (Nino Boerjanadze)? Het resultaat is van symbolisch belang en geeft aan welk mandaat er is voor de huidige koers.
Georgië gaat hoe dan ook een onzekere periode tegemoet. Maar één ding is zeker. Na vandaag is Nederland een First Lady armer.
