Facebook en Twitter worden al een tijdje van binnenuit bedreigd door SnapChat en Whatsapp. Wat die laatsten te bieden hebben is namelijk een besloten ervaring, controle over wie wat van je te weten kan komen en de veiligheid van de eigen groep. Scholieren vinden dat fijn, niet alleen omdat hun ouders niet mee kunnen kijken, zoals op de openbare kanalen van Facebook en Twitter. Ze hebben ook gewoon een minder sterke behoefte om de hele wereld van hun denkbeelden op de hoogte te brengen.
Level playing field
Wat gebeurde met jongeren, gebeurt nu ook met hun ouders. Zij zijn zelf de generatie die ruim tien jaar geleden het nieuwe massamedium omarmde. Die generatie had de hoop en verwachting dat iedereen zelf ‘de media’ werd. Ieder verhaal, hoe klein ook, zou op het level playing field van de sociale media een kans kunnen krijgen. De werkelijkheid is anders.
In 2017 werd definitief duidelijk dat geld nog steeds de macht heeft. Fake news, betaalde trollen, bot-legers: de gekken hebben het gesticht overgenomen en daardoor is de sfeer definitief en duurzaam verpest. De giganten kunnen er weinig aan veranderen. Hun DNA is de massa. Hun verdienmodel de bijl aan de eigen wortels.
Nieuwsbrief
Niet dat Facebook en Twitter zullen verdwijnen. Hun macht zal niet afnemen. Maar tussen het gestamp van de dinsauriërs ontwikkelt zich een ander ecosysteempje, en dat gaat de kunst ook merken. We vieren al een paar maanden de onverwachte en lang ondenkbaar geachte terugkeer van de nieuwsbrief. De nieuwsbrief is besloten, biedt gelegenheid rustig te lezen en te reageren, drijft niet op likes en deelacties en maakt de online belevenis veiliger en – het moet er maar uit – gezelliger. Ik experimenteer er ook mee op deze site en de reacties zijn onveranderd positief. Rechtstreekse, kale communicatie met je lezers: een simpele e-mail, ooit de basis van het internet, blijkt dat toch beter te kunnen bieden dan de Facebookpost. De nieuwsbrief bevat ook andere verhalen dan deze site, en die gedifferentieerde, verdiepende ervaring doet iedereen goed.
In de kunsten gaat de ontwikkeling naar kleiner en exclusiever versneld door. Mede geholpen door een kunstvriendelijker overheidsbeleid. De koerswijziging van de Raad voor Cultuur, met meer nadruk voor het lokale kunstleven, past in het streven naar kunst die dichter bij het publiek staat. Feitelijk kun je centraal georganiseerde, bovenlokale theatermakers bijna vergelijken met facebook of twitter. Ze hebben geen rechtstreekse band met de toeschouwers in wiens ‘huizen’ ze optreden, maar pretenderen ingelogd te zijn in een hogere, bovenlokale, landelijke kunstervaring. Dat werkt minder goed, bleek ook uit het eigen onderzoek van het Fonds Podiumkunsten, dat zelf de veroorzaker is van die bovenlokale hogere kunst.
Grote spelers
2018 markeert een overgang naar kunst die weer klein mag zijn. Kunst die niet afgerekend zal worden op zijn al dan niet aantoonbare vermogen om de gemiddelde Nederlandse kunstliefhebber aan te spreken. Die strijd heeft de kunst allang verloren van de grote spelers op het wereldtoneel als Netflix, HBO, Clear Channel en de rondreizende blockbuster tentoonstellingen.
Wat onverwacht populair zal worden zijn de salons, de huiskamerconcerten en de kleine online exposities. Auteurs die een boek schrijven via hun nieuwsbrief. Het bestaat allemaal al, maar het zal groeien. Wil je er het fijne van weten, abonneer je dan op onze nieuwsbrief. Je zult niet teleurgesteld raken.
