Onder de 127 in 2022 vermoorde personen in ons land zijn 82 mannen en 45 vrouwen. Dat is zo ongeveer de jaarlijkse verdeling: eenderde is vrouw. En daarvan was bijna tweederde slachtoffer van femicide. En in 2 van die 28 zaken doodde de partner tevens een gezamenlijk kind.
Cold cases
Dat gaat dan om de zaken waarin de overleden lichamen en de mannelijke partner ‘aan elkaar gekoppeld konden worden’, zoals dat zo ijzig heet. Soms blijft dat bij vermoedens en wordt dit als een ‘cold case’ weggezet. En dan zijn er de gevallen ‘langdurige onopgehelderde vermissing’ (geen lichaam gevonden), waarin familie en vrienden tot in lengte van dagen gruwelijke scenario’s in hun hoofden hebben, maar er niets bewezen kan worden. Maar ook het omgekeerde is het geval: wel een vermoord lichaam gevonden, geen identificatie, laat staan een dader.
Geef ze hun echte naam terug
Ze hebben veelal de namen gekregen van de plek waar ze gevonden zijn. Zo zijn er ‘Het Heulmeisje’, ‘De Vrouw in de Gracht’, ‘Het Meisje van Teteringen’, ‘De Vrouw op de Grens’ en ‘De Vrouw in het IJ’. In totaal 22 meisjes en vrouwen die in de afgelopen decennia werden gevonden in Nederland, België en Duitsland. Allemaal vermoord, maar niemand weet wie ze zijn. Daarom werd deze week de internationale campagne ‘Identify Me’ gelanceerd, om deze onbekende vrouwen hun echte naam en een echte laatste rustplaats te geven.
Hartverscheurend
De Nederlandse politie werkt daartoe samen met Interpol, de Federale politie in België en het Duitse Bundeskriminalamt. Er zijn gezichtsreconstructies te zien en video’s en foto’s van sieraden en kledingstukken van de vermoorde vrouwen. Ook is er informatie over hun geschatte leeftijd, haarkleur, kleur ogen en andere lichaamskenmerken. “Elk van de 22 zaken is tragisch en hartverscheurend”, zegt Martin de Wit, adviseur van het landelijk team opsporingscommunicatie bij de politie. Hij is een van de initiatiefnemers van de campagne, samen met forensisch rechercheur Carina van Leeuwen.
Moedwillig verminkt
Zo staat ‘het meisje van Teteringen’ op de lijst. Deze zaak gaat over een mishandeld en ernstig verwaarloosd kind dat in 1990 is vermoord en achtergelaten in de berm in het bos bij Teteringen, nabij Breda. “De slachtoffers zijn vaak met veel geweld om het leven gebracht. Van sommigen weten we dat ze in de periode voor hun overlijden zijn mishandeld of uitgehongerd”, zegt De Wit. Van Leeuwen voegt daaraan toe dat er veel moeite is gedaan om ze onherkenbaar te maken. “En nog erger: Degene die het heeft gedaan, heeft moedwillig de politie op een dwaalspoor willen zetten. Want waarschijnlijk komen niet alle vrouwen uit Nederland.”
Vrouwen in stukken
Er zitten gruwelijke details bij. Een onopgeloste zaak is die van een vrouw die op zondag 6 september 1992 in delen in Amsterdam is gevonden. Een voorbijganger vindt op de kade van de Lauriergracht handen en darmen. De vingertoppen van de handen zijn verwijderd. Twee onderbenen liggen in het ater. Diezelfde dag wordt er een koffer in de Egelantiersgracht gevonden met een torso. Een paar dagen later wordt er nog een bekken gevonden in de Prinsengracht. Uiteindelijk blijken alle lichaamsdelen van één en dezelfde vrouw. Haar hoofd wordt nooit gevonden. Een andere misselijkmakende zaak was de vondst van een vrouw zonder hoofd en onderbenen en met maar één arm, in het water bij een appartementencomplex in Amstelveen, in januari 1995. Het enige herkenbare dat werd gevonden was een armband. Het bleek niet voldoende om de zaak op te lossen.
Onbekend vanaf 1976
Er kan met moderne medische en dna-technieken veel ‘gelezen’ worden aan overleden personen, maar het beeld is pas compleet als er een naam is. Een van de oudste onopgehelderde zaken is die van ‘Het Heulmeisje’, zo genoemd omdat ze op 24 oktober 1976 door wandelaars dood gevonden werd bij de toenmalige parkeerplaats De Heul aan de A12 bij Maarsbergen. Lange tijd werd ervan uitgegaan dat het naakte, met bladeren bedekte lichaam, toebehoorde aan een circa 18-jarig vermist meisje uit een naburig dorp. Dat meisje meldde zich echter, inmiddels volwassen, in 2006 bij de politie.
Isotopenonderzoek
Op grond van later onderzoek aan de groeischijven zou het Heulmeisje 13 à 15 jaar oud geworden zijn en dus geboren moeten zijn tussen 1960 en 1964. Isotopenonderzoek van haren en tanden wees uit dat ze haar eerste 7 levensjaren ergens tussen het Ruhrgebied en de Eifel woonde. Rond 1975 moet het kind in de DDR of elders in Oost-Europa geweest zijn. Het jaar voorafgaand aan haar dood wordt uitgegaan van een verblijf in West-Duitsland of Nederland. In die periode kreeg het meisje bijzonder eenzijdige voeding, wat kan wijzen op armoede of ontvoering.
Veel vrouwen niet van hier
De samenwerking met Interpol en België en Duitsland is nieuw voor de politie. In Amsterdam is al meer ervaring opgedaan met met cold cases. Van de 100 onbekende doden, hebben er inmiddels 41 een naam. Daarvan kwamen er slechts 4 uit Nederland. Dat was een bevestiging om de actie breed internationaal op te zetten.
S10 & Carice van Houten
Bekende vrouwen hebben hun gezicht en stem geleend voor deze campagne. Uit ons land zijn dat S10 en Carice van Houten, om zo mogelijk meer bereik te hebben met oproepen via de (sociale) media. De wereldwijde aandacht moet ervoor zorgen dat familieleden, vrienden of andere bekenden van de slachtoffers worden bereikt. Deze meisjes en vrouwen hadden of hebben ouders, ze hebben ergens op school gezeten, ze hebben in sommige gevallen zelf kinderen gebaard en ook als ze eenzaam waren, moeten er toch enkelen op deze aardbol zijn die hen missen.
Help met je dna
Forensisch rechercheur Carina van Leeuwen doet er via NOS Nieuws nog een oproep bij. “Als je zelf een familielid mist en je hebt geen dna afgegeven, doe dat dan alsnog. Sinds 2006 is er een dna-databank voor vermiste en niet-geïdentificeerde doden. Hoewel er sindsdien veel meer dna wordt afgegeven, is er nog een enorme achterstand, terwijl het in dit soort zaken juist cruciaal kan zijn.”
