Een pianist een sonate van Beethoven laten spelen volstaat al lang niet meer om jongeren, bezoekers onder de 40, je concertzaal in te krijgen (klassiek en poëzie delen de charmante eigenschap dat je tot je 40e nog als ‘jong’ wordt bestempeld). Het idee dat je 25 minuten stil moet zitten geconcentreerd luisteren, zonder je smartphone aan te raken: horror. De Hongaarse dirigent Ivan Fischer riep vorige week nog ( voor hij op het podium stapte voor een Londens Night of the Proms-concert) dat het symfonieorkest in de huidige vorm dood is. ‘Zullen Europese overheden nog willen opdraaien voor de kosten van dit beest uit de vorige eeuw? We hebben geen dinosaurussen nodig, maar flexibele orkesten die voor elk wat wils spelen in elke mogelijke samenstelling.’
Survival van het soepele orkest. In Nederland zetten orkesten en concertpodia alles op alles om de luisterervaring leuker te maken, vooral in het zomerseizoen. Robeco Zomerconcerten, het Grachtenfestival, Festival Classique, Picnic at the Olympic, het kan niet op. The Post Online ging kijken welke types klassieke maagden erop af kwamen.
1 Oma & kleinkind
De Haagse Hofvijver vormt de spil van het Festival Classique, het grote festival in juni dat het bloedtransfusieseizoen voor nieuw klassiek publiek opent. Korte concerten en unieke locaties moeten ervoor zorgen dat klassiek ‘weer hip en happening is’.
Een voorzichtig zonnetje kijkt op een zondagmiddag neer op de vijver, waar Ernst Daniël Smids (de BN-er van dienst) gezellig een programma aan elkaar praat, gevuld met jeugdorkesten zoals het Hofstad Jeugdorkest en Circle Percussion. Eerlijk is eerlijk, het repertoire voor de jeugdige oortjes is niet kinderachtig met componisten als Elgar en Katsuji Kondo. In het publiek veel oma’s met kleinkinderen. Correctie: kleindochters. Balletmeisjes? Oma Sheratova en tienjarig kleinkind Anna knikken bevestigend. Oma: ‘Ik weet niet waarom er zo weinig jongetjes zijn. Ik heb maar één kleinkind, dus dat neem ik mee. Bij ballet krijgt ze al aardig wat klassiek mee, maar het is ook goed om stil te zitten en te luisteren.’ Het publiek van de toekomst? Kinderknot Anna: ‘Ik houd meer van dansen. En ik word prinses.’
2 De Toerist
De Robeco Summernight Concerts in het Amsterdamse Concertgebouworkest proberen met een brede programmering een breed publiek te trekken. Dankzij de revival van het Museumplein weten steeds meer toeristen in juli en augustus de concerten te vinden. Daarbij lijkt de programmering er niet zo veel toe te doen. Terwijl de programmeurs liefdevol het Kamerorchester Basel Mozart laten spelen en een avond vol filmmuziek organiseren, kijken de toeristen vooral naar het prijskaartje. Yukio Yamazoto en zijn vriendin zijn dolblij met hun kaartjes voor La Traviata. ‘Een complete opera voor zo weinig geld! Als je in Londen of Tokio gaat, betaal je drie keer zo veel. Ongelooflijk dat dit in Amsterdam kan. De stad is een beetje vies voor ons, maar dit maakt alles goed.’
‘Nee, nee,’ protesteert Vaclav, een Poolse werkstudent met een milde vorm van anorexia, ‘ik heb heel bewust voor Quirine Viersen gekozen. Iedereen zou moeten weten dat de kleine zaal van het Concertgebouw fantastisch is voor kamermuziek, en dat Viersen een van de groten is voor Bach en Brahms. Ik ben blij dat ik haar nu gehoord hebt. Hoogtepunt van mijn trip. Als Robeco meer dan toevallige passenten in de zaal wil, moeten ze meer in het buitenland adverteren. Krijg je nog vollere zalen.’
Rotterdam wordt door de New York Times en de Lonely Planet als een van de hipste citytrips van 2014 genoemd, maar heeft klassieke toeristen weinig te bieden. Pas met het Gergiev Festival knalt er weer internationaal aantrekkelijk klassiek aan de Maas.
3 De adrenalinejunkie
Zoals een popconcert tegenwoordig een Lowland-sausje behoeft, zo vergt een klassieke muziek performance de nodige toeters en bellen om een jonger publiek te trekken. Dat hebben ze bij het Grachtenfestival goed begrepen. Al jaren is het specialist in de biazrre concertlocaties, dit jaar bij voorbeeld bovenin een van de kantoortorens van de Zuidas of in de fietstunnel naast Amsterdam Centraal Station. En dan rekenen we alle pleinorkesten en museumfoyers nog niet eens mee. Traditioneel hoogtepunt is het Prinsengrachtconcert, maar interessanter de Picnic at the Olympic. In de goede oude tijd werd er flink gebuffeld tijdens concerten en tijdens deze zondagmiddag kan iedereen op de grasmat van het Olympisch Stadion eten. Muziek wordt verzorgd door leden van het Riccio Ensemble, gespecialiseerd in vreemde locaties als Russische gevangenissen of Colombiaanse sanatoria. Ellen ten Damme flikflakt ook mee en de Bicycle Showband Crescendo fietst langs op de hardloopbaan.
Gelukkig is het droog, lacht Elsemiek, terwijl ze haar tanden in een kippenbout zet. Samen met vriend Aernout heeft ze een picknickmand meegenomen en geniet van de muziekshow. ‘Ik moet er niet aan denken om op zondagmiddag voor een lunchconcert binnen te zitten, maar dit is top. Wij trainen hier allebei om de hoek! Hierna gaan we kijken bij het WK roeien. Mooi toch?’ Aernout weet zeker dat ze dit vaker gaan doen, ‘als er maar iets speciaals gebeurt’.
4 De habitué
Eind augustus rollen de grote orkesten de mouwen op en beginnen aan het nieuwe seizoen. Vaak maken ze een eerste pitstop in de Robeco Summernights concerten. Zo was het Rotterdams Philharmonisch net terug van vakantie en had maar 1 dag gerepeteerd voordat het de Zesde symfonie van Mahler speelde. Een etmaal later liet het Koninklijk Concertgebouworkest met het Pianoconcert in G van Ravel horen dat het in betere conditie van reces was teruggekeerd.
In de zaal vooral de grijze wolven die ook een abonnement voor het seizoen op zak hebben. Habitué mevrouw Miéville vindt het heerlijk alvast een aperitief te kunnen nuttigen. ‘Hoe meer concerten, hoe beter. Ik heb alle tijd van de wereld, en als je dan voor een budgetprijs Mariss Jansons en Yannick Nézet-Séguin kunt zien, dan is dat mooi meegenomen.’ Haar simpele advies luidt dan ook: meer concerten van grote namen, en de zalen stromen vanzelf vol. De grijze wolf snakt naar meer.
5 De sponsor
Sponsors zijn er niet alleen voor de broodnodige extra budgeten, ze moeten ook de zaal vullen. Jammer genoeg loopt de belangstelling van employees van de betrokken firma’s niet altijd parallel met de investering van hun werkgever. Een dame, die gezien haar pittige hockeykuiten haar tijd liever in andere activiteiten stak, zat een heel concert lang haar WhatsApp te checken. Geluidloos, dat dan weer wel. ‘Je voelt je toch verplicht om te verschijnen’, legt ze in de pauze uit. ‘Anders zit er een gat in ons rijtje stoelen.’ Hoe zouden klassieke zalen meer sponsorboys en -girls kunnen trekken? Charlotte gelooft in BN-ers. ‘Ik had dolgraag bij zo’n filmmuziek avond gezeten, met presentator Peter Blok. Zo’n interessante man…’
