Ze werd ruim acht uur lang verhoord en riskeert een langdurige gevangenisstraf. Raggi is lid van de anti-corruptiepartij Vijfsterrenbeweging, onder leiding van komiek en acteur Beppe Grillo. Haar stafchef en rechterhand Raffaele Marra zit sinds half december in de gevangenis vanwege corruptie. ‘Eerlijkheid, eerlijkheid’ was de leus van de protestpartij bij de verkiezingen. ‘Met ons wordt alles anders’ beloofde de 38-jarige advocaat Virginia Raggi, toen ze in juni rechtstreeks werd gekozen tot burgemeester van de Italiaanse hoofdstad.
De populaire Vijfsterrenbeweging zegt noch links noch rechts te zijn, maar directe democratie en transparantie voorop te stellen. De partij van Raggi is goed voor ongeveer 30% van de Italiaanse stemmen. Directe democratie speelt in de Italiaanse politiek een grote rol. Burgemeesters worden rechtstreeks gekozen en er worden zeer regelmatig referenda gehouden. De Vijfsterrenbeweging wil de directe democratie nog verder uitbreiden, onder meer door burgers ook op lokaal niveau over allerlei zaken mee te laten beslissen.
Fake news
Renato Marra, de broer van Raggi’s stafchef Raffaele Marra, was tot voor kort politieagent. Toen de Vijfsterrenbeweging in Rome aan de macht kwam, kreeg hij de hoge functie van directeur van de toeristensector. Zijn broer Raffaele beloofde hem een extra salarisverhoging van 20.000 euro per jaar. Justitie heeft de hand gelegd op een bericht van Raggi aan Raffaele Marra waarin zij hem schrijft: ‘Die salarisverhoging had je aan me door moeten geven, ik kan daar problemen mee krijgen.’
Voor justitie is dat het bewijs dat de promotie van Renato Marra uit de koker van zijn broer Raffaele komt. Maar Virginia Raggi heeft steeds verklaard tegenover de Anti-corruptie Autoriteit, tegenover haar eigen partij en in het openbaar, dat zij degene was die de promotie had geregeld, zonder tussenkomst van haar rechterhand Raffaele Marra. Duidelijk is dat de geldende interne procedures voor een dergelijke hoge post niet gevolgd zijn. De openbare aanklager zegt aanwijzingen te hebben dat Raggi gechanteerd werd en dat zij daarom haar politieke en persoonlijke lot heeft verbonden aan Raffaele Marra.
Raggi zelf wijst met een beschuldigende vinger naar journalisten vanwege ‘het niet vertellen van de waarheid’ en noemt de berichtgeving over haar ‘fake news’. Tegen journalisten zegt ze, gevraagd naar haar antwoord op de beschuldigingen: ‘Denken jullie eraan de waarheid te vertellen, dat is onderdeel van jullie taak, weten jullie nog? Zelf dingen bedenken, mag niet. Wat de waarheid dan is? Dat zouden jullie toch moeten weten, gezien het feit dat jullie alles weten.’
Salaris verdrievoudigd
Virginia Raggi is langdurig verhoord achter gesloten deuren en op ‘neutraal terrein’, in een kazerne, door twee openbare aanklagers. Daar kwam onder meer naar voren dat gemeenteambtenaar en partijgenoot Salvatore Romeo een levensverzekering heeft afgesloten ter waarde van 30.000 euro, met als begunstigde Virginia Raggi. Vlak nadat Romeo de verzekering afsloot, benoemde Raggi hem tot hoofd van haar secretariaat en verdrievoudigde ze het bijbehorende salaris. Na haar lange verhoor stond ze even kort de pers te woord en zei niet veel meer dan: ‘Ik ben ervan ondersteboven, ik wist niets van die verzekering, ik heb het vandaag pas ontdekt.’
Partijleider Beppe Grillo blijft ook na het verhoor achter Virginia Raggi staan en zegt: ‘Kom niet aan de burgemeester. Wie achter haar staat, staat achter de Vijfsterrenbeweging en andersom.’ Ook heeft hij op zijn blog en op zijn facebookpagina een gedicht gepubliceerd waarin Raggi, in het dialect van Rome, wordt verdedigd.
Volgens de ‘grillini’, zoals de aanhangers van Grillo en zijn beweging in Italië worden genoemd, zijn de aantijgingen allemaal verzinsels, een complot van de grote machthebbers, ‘de laatste grap van de staatspers’. De kranten van links tot rechts in Italië zijn eensgezind in hun berichtgeving over de beschuldigingen aan het adres van Raggi. Dat is nogal uitzonderlijk in Italië, waar de meeste kranten hun politieke kleur met verve uitdragen. Maar juist die eensgezindheid is verdacht volgens de ‘grillini’, omdat het bewijst dat ‘de elitaire machtshebbers’ van zowel links als rechts te vrezen hebben van de vernieuwingen die de Vijfsterrenbeweging wil doorvoeren.
Democratie in eigen gelederen
Roberto Saviano is regelmatig voor ‘grillino’ uitgemaakt. De journalist en schrijver van onder meer het wereldberoemde boek Gomorra over de maffia, schrijft voor Italiaanse en internationale kranten als de New York Times en de Guardian. In de kwaliteitskrant La Repubblica waarschuwt hij voor ondemocratische partijen die directe democratie prediken, waardoor incapabele personen zonder bestuurservaring aan de macht komen. ‘Je bent niet anders wanneer je verklaart anders te zijn, maar pas wanneer je anders te werk gaat. Door het kiezen van Raffaele Marra als haar rechterhand, is Virginia Raggi niet anders te werk gegaan dan haar voorgangers. De arrestatie van haar vertrouwenspersoon, degene die zij telkens heeft verdedigd, laat zien dat de keizer geen kleren aan heeft.
Het geïdealiseerde plaatje van de Vijfsterrenbeweging bestaat niet en heeft nooit bestaan. De paar maanden waarin Raggi burgemeester van Rome is geweest, waren voldoende om te laten zien hoe fragiel de Vijfsterrenbeweging is. Als de partij niet al haar krediet wil verspelen, zal ze hele precieze nieuwe regels op moeten stellen. Alleen wanneer je binnen je eigen gelederen democratie in praktijk brengt, mag je de pretentie hebben om diezelfde democratie te vragen van de buitenwereld. Virginia Raggi heeft de ethische plicht om haar ontslag in te dienen, of in elk geval om terug te treden zolang het justitiële onderzoek nog loopt.’
