Waarom besloot je om een boek te gaan schrijven?
“Ik was 48 toen ik eraan begon. Nadat ik mijn opleiding aan de TU Delft afrondde, werkte ik zo’n twintig jaar als zelfstandig communicatieadviseur voor technologische bedrijven. Hoewel ik dat altijd met plezier deed, merkte ik dat ik toe was aan iets nieuws. Ik schreef destijds al columns voor de vakbladen De Ingenieur en Cobouw. Omdat ik in die column niet alleen mijn eigen mening wilde geven, deed ik ook research. Zo ontwikkelde ik een verwondering voor de politieke strijd tegen energietransitie; tegen windmolens en duurzame energie. Vanuit die verwondering besloot ik om één dossier volledig uit te zoeken. Dat werd de strijd van Nederlandse activisten tegen een plan voor schaliegaswinning.”
Hoe lang ben je er mee bezig geweest?
“2,5 jaar.”
2,5 jaar is best lang voor één project. Hoe is het boek gefinancierd?
“Journalisten in loondienst hebben vaak niet de tijd om zich in één onderwerp te specialiseren. Ik heb goed verdiend met mijn werk als communicatieadviseur. Over mijn financiële situatie zeg ik soms: ‘Ik kan zeker niet stoppen met werken, maar er kan wat.’ Dat gaf mij ruimte om me echt op het onderwerp te storten. Een vrijheid die je niet hebt als er steeds andere onderwerpen zijn die je aandacht vragen.”
Waren er nog andere inkomstenbronnen?
“Ik had een afspraak met de uitgever van mijn boek. Iedereen zal tegen een uitgever zeggen dat hij of zij iets groots of belangrijks te melden heeft wat het waard is om in te investeren. Voor Tussen Hoogmoed en Hysterie stelde ik voor om de boel om te draaien. Ik zou het hele boek zelf financieren. Vormgevers, drukwerk, alle kosten waren voor mijn rekening. De uitgever was alleen verantwoordelijk voor de distributie. Het was een win-winsituatie. Zij kregen – min of meer – gratis geld en ik kreeg driekwart van de opbrengst van elk verkocht boek. Normaal gesproken zijn de royalty’s veel lager, maar ik nam in dit geval het risico op me.”
Hoeveel heeft het boek uiteindelijk opgeleverd?
“Het werd voor 39,50 aangeboden en is zo’n duizend keer verkocht. Reken zelf maar uit hoeveel ik heb verdiend. Met die opbrengst ben ik goed uit de kosten gekomen. Natuurlijk krijg je daarmee al de tijd die je erin hebt gestoken nooit vergoed, maar ik ben tevreden met hoe het gegaan is.”
Had je verwacht dat het boek het begin van een nieuwe carrière zou betekenen?
“Ik had tijdens het schrijven geen idee of het een succes zou worden. Mensen om mij heen zeiden dat het boek me veel zou brengen, zelf had ik dat idee helemaal niet. Ik had zeker niet de indruk dat het zou leiden tot een nieuwe carrière. De reden dat het boek uiteindelijk is afgekomen, is omdat ik het geschreven heb uit een brandend verlangen om ergens helemaal in te duiken. Niet omdat ik er geld mee wilde verdienen of dat het me verder zou helpen.”
Het boek lanceerde jou als expert op het gebied van energietransitie.
“Voor mijn boek deed ik zo’n 80 interviews over het onderwerp met allerlei verschillende voor- en tegenstanders op het gebied van schaliegaswinning. Ik denk dat er weinig mensen zijn die dat hebben gedaan. Als je bereid bent om je ergens écht in te verdiepen, dan maakt dat je al snel een expert. Het is niet iets wat ik ambieerde, ik wilde in de eerste plaats vanuit mijn eigen verwondering weten hoe de zaken in elkaar staken.”
Wat gebeurde er na de publicatie?
“In oktober 2015 kwam het boek uit. Nu, anderhalf jaar later, schrijf ik onder meer over energietransitie voor Het Financieele Dagblad, maak ik voor BNR een podcast over energie en spreek ik op evenementen over het onderwerp. Ook schrijf ik voor Energeia, een nieuwsdienst over energie. (Daarnaast is De Boer sinds 2012 actief als columnist voor het wetenschappelijke magazine van de TU Delft. red.) Wanneer je wars van mode onderzoek doet en je expertise opbouwt, kun je voor veel partijen iets betekenen. Niet alleen je kennis wordt dan gewaardeerd, maar ook jouw mening en opbouwende kritiek.”
Zie jij jezelf als journalist?
“Nu kan ik wel zeggen dat ik een carrièreswitch tot journalist heb gemaakt. Ik besteed de meeste tijd aan Het Financieele Dagblad en BNR. Daarnaast doe ik wat advieswerk, maar niet heel veel meer. Zeker in deze rol stel ik mezelf strikt onafhankelijk op.”
Wat betekent expert zijn voor jou?
“Ik maakte recent een serie verhalen voor Het Financieele Dagblad. Steeds een pagina over een andere energiebron. Voor elk van die verhalen sprak ik met veel experts, bijvoorbeeld over het winnen van schaliegas. Het waren mensen die stuk voor stuk veel meer over een specifiek onderwerp wisten dan ik. Om echt iets toe te voegen, is het belangrijk om je te specialiseren binnen je specialisatie. Bij mij ligt de expertise met name op de vraag: hoe komen we als land, of als wereld, verder met de energietransitie?”
Hoe is jouw inkomen nu ten opzichte van vroeger?
“Mijn verdiensten liggen flink lager dan toen ik alleen commercieel werk deed. Wel weet ik uit ervaring dat het tijd kost om iets op te bouwen. Op dit moment zit er een mooie lijn in. Zo had ik in de afgelopen drie maanden 4 á 5 spreekklussen op evenementen over de energie-industrie. Daar lees ik dan columns voor. Meestal neem ik de industrie dan een beetje op de hak, maar wel met een serieuze boodschap als ondertoon. Daar krijg ik goed voor betaald. Ook hier stel ik mij natuurlijk onafhankelijk op. Wat ik ga zeggen, wordt niet vooraf gecommuniceerd.”
Veel journalisten hebben niet de financiële ruimte die jij had, wat zou je aan hen mee willen geven?
“Iedereen heeft te maken met vrij platte dingen als geld. Hoe betaal ik mijn hypotheek? Hoe onderhoud ik mijn gezin? Maar wanneer iets écht je interesse wekt, ben je altijd bereid om er tijd in te steken. Neem er werk bij, slaap wat korter en ga in je vrije uren, weekenden en vakantie lekker bezig zijn met jouw passie. Spreek met mensen. Niet iedereen zal slagen, daar moet je reëel in zijn, dat geldt zeker voor creatieve beroepen. Maar mensen die echt een verhaal te vertellen hebben en er vol voor gaan, die komen er altijd. Geld volgt altijd op creativiteit.”
Stel: een journalist wil zich specialiseren, maar is bang om de verkeerde keuze te maken. Hoe kijk jij daar tegenaan?
“Het klinkt misschien cliché, maar wat is kiezen? Kies jij iets of word je erdoor gekozen. Ik denk dat iedereen wel iets kan bedenken wat hem of haar verwondert of fascineert. Daarnaast, ik doe dit nu sinds 1,5 jaar, de columns iets langer. Ik was 48 toen ik begon met mijn boek. Het kost wat tijd, maar ook weer niet ongelofelijk veel. Mocht je het gevoel hebben dat je de verkeerde keus hebt gemaakt, dan is er altijd nog tijd om weer te switchen. Als je dat echt wilt.”
(Dit artikel is onderdeel van De Pegel, een zoektocht naar nieuwe verdienmodellen voor freelancejournalisten. Kijk voor meer informatie op www.depegel.media.)
