Hoewel Nederland niet wordt genoemd, maar volgens hoogleraar Jan Brouwer van de Rijks Universiteit Groningen de coronamaatregelen wel de Grondwet schenden, is Covid-19 volgens het opinieblad ‘The Economist’ voor regeringsleiders een afleidingsmanoeuvre om meer macht naar zich toe te trekken.
In het laatste nummer wordt onder meer gekeken naar China en wordt afgevraagd of het toeval is, dat het op dit moment kiest om de controle te verscherpen rond de betwiste riffen in de Zuid-Chinese zee, de meest prominente democraten in Hongkong oppakt en een gat schiet in de basiswet van Hongkong. ‘Misschien ook niet’, zo is te lezen. ‘Heersers waar dan ook beseffen, dat het nu een perfect moment is om in waanzin te vervallen in de wetenschap, dat de rest van de wereld er nauwelijks iets van merkt. Velen profiteren van de pandemie en grijpen meer macht voor zichzelf.’
In het commentaar worden vooral de acties in China als verontrustend getypeerd. Sinds dat het gebied door het Verenigd Koninkrijk is teruggeven aan China wordt het geregeerd door ‘een land en twee systemen.’ Over het algemeen genieten de mensen er de voordelen van vrijheid van meningsuiting en protesteren en de wet. Buitenlandse bedrijven hebben zich er veilig gevoeld en dat maakt Hongkong tot een belangrijke financiële hub.
Volgens ‘The Economist’ is daar een kink in de kabel gekomen door het Chinese verlangen om de protestcultuur in Hongkong te vernietigen. Dat verlangen lijkt in vervulling te gaan. China heeft volgens het magazine op 17 april laten weten zich niet gebonden te voelen aan artikel 22 van die basiswet dat het land zich niet mag bemoeien met de interne aangelegenheden van Hongkong. Dat duidt er volgens het blad op, dat China zijn campagne wil opvoeren om de vrijheden van Hongkong in te perken. ‘De machtsgreep van Xi Jinping staat niet op zichzelf’, zo wordt gezegd. ‘Over de hele wereld ruiken autocraten en potentiële autocraten hun kansen. ‘Covid-19 is een noodgeval zoals geen ander. Overheden hebben extra gereedschap nodig ermee omgaan. Maar liefst 84 hebben zich noodwetten met extra bevoegdheden ingevoerd. In sommige gevallen zijn deze bevoegdheden nodig om de pandemie te bestrijden en zullen ophouden als het voorbij is. Maar in veel gevallen zal dat niet het geval zijn. De plaatsen die het meeste risico lopen, zijn die waar de democratische wortels aan de oppervlakte liggen en institutionele controles zwak zijn.’ Aldus het blad.
‘Grote bijeenkomsten kunnen een bron van infectie zijn; zelfs de meest liberale overheid beperkt ze. Autocraten zijn daar heel blij mee en hebben zo een respectabel excuus om massaprotesten te verbieden, zoals die zich het afgelopen jaar hebben voorgedaan in India, Rusland en hele delen van Afrika en Latijns-Amerika. De pandemie geeft aanleiding tot het uitstellen van verkiezingen, zoals in Bolivia, of om door te gaan met een stemming terwijl de oppositie positie geen campagne kan voeren, zoals in Guinee. ‘Lockdown’- regels kunnen selectief worden gehandhaafd. De president van Azerbeidzjan dreigt openlijk gebruik ze om de oppositie te ‘isoleren’. Financiële hulp wordt selectief ingevoerd om de rust te bewaren’, zo staat geschreven. Ook Hongarije staat op de zwarte lijst van ‘The Economist’. Gesteld wordt dat democratieën met de juiste waarborgen, zoals Zuid-Korea of Noorwegen, deze macht waarschijnlijk niet zullen misbruiken.’
Twijfels worden uitgesproken over het gebruik van een app om vast te stellen wie geïnfecteerd in en quarantaine moet en de inbreuk die het maakt op de privacy. Landen als Rusland en Cambodja schijnen daar geen boodschap aan te hebben.
Het verspreiden van valse informatie over de ziekte wordt als gevaarlijk gezien. ‘Veel regimes gebruiken de waarheid als een excuus om ‘nepnieuws’ te verbieden, waarmee ze eigenlijk eerlijke kritiek bedoelen’, meldt ‘The Economist’. ‘Venters van “onwaarheid” in Zimbabwe kunnen twintig jaar de cel ingaan. Jordanië, Jemen en de Verenigde Arabische Emiraten hebben kranten verboden te verschijnen, omdat ze het virus zouden kunnen overdragen. Door journalisten en mensenrechtenactivisten het zwijgen op te leggen, weet niemand of de misstanden er erger op zijn geworden. Hoeveel dissidenten zijn gevangen gezet wegens het zogenaamd schenden van quarantaine regels? Van de enorme bedragen die worden gemobiliseerd de pandemie aan te pakken, hoeveel is er gestolen door sterke mannen en hun stroopsmeerders? Controles zijn bitterhard nodig’, (…) Censuur blokkeert de informatiestroom en frustreert de op bewijzen gebaseerde reactie op het virus. Het laat ook corruptie toe te gedijen’, zo wordt bericht.
Volgens ‘The Economist’ maakt Covid-19 mensen armer, zieker en bozer, is het ongevoelig voor propaganda en de geheime politie. ‘Als sommige leiders de pandemie uitbuiten, incapabel zijn met het volksleed om te gaan is dat in strijd met de mythe dat zij en hun regimes onaantastbaar zijn.
In landen waar gezinnen honger hebben, waar knuppelgrage politie de ‘lockdowns’ handhaaft en waar handlangers hun macht kunnen misbruiken, zal met het afnemen van de economie sommige regimes hun controle kwijtraken. Voorlopig echter slaat de wijzer nog de andere kant uit. Gewetenloze autocraten buiten de pandemie uit om te doen wat ze altijd doen: de macht grijpen ten koste van de mensen waar ze over regeren.’
