Exclusief voor Reporters Online
Hoe staat het er nu voor, en hoe kijken Taiwanese deskundigen naar de komende maanden? Via Skype sprak ik op 1 juni met een van hen, Hsien-Ho Lin, infectieziektenepidemioloog en directeur van de master global health aan de National Taiwan University.
Hoe is de situatie daar, nu?
Het gaat oké. We hebben al zo’n vijftig dagen geen lokale besmettingen geconstateerd en een handjevol importgevallen. Alles gaat geleidelijk aan weer open. Op het moment varen we vooral op grenscontroles, er worden geen gewone visa uitgegeven voor niet-burgers. En iedereen die arriveert moet twee weken in quarantaine.
Heeft u de ontwikkelingen in Europa een beetje gevolgd?
Een beetje, maar ik was te druk om het goed bij te houden. Ik heb een lading mondkapjes naar mijn vrienden in het Verenigd Koninkrijk gestuurd, omdat ze zo’n tekort hadden. En we hebben natuurlijk geprobeerd uit te zoeken wat wij nou anders hebben gedaan, onder meer met wiskundige modellen.
En wat zijn jullie voorlopige conclusies?
We hadden een goede start. We zijn vanaf het begin van het jaar heel streng geweest bij de grens, vanwege onze nauwe connectie met China. En we hebben vanaf het begin contactonderzoek en thuisquarantaine toegepast, samen met social distancing en mondkapjes – triple insurance, noem ik het. De social distancing adviezen hebben goed gewerkt, uit de Google mobiliteitsdata blijkt dat mensen zich ten opzichte van vlak voor de uitbraak 20 tot 30 procent minder zijn gaan verplaatsen. Plus wat ook hielp: mensen zijn hier gek op mondkapjes. Aan het begin van de uitbraak moesten ze op rantsoen omdat er een tekort dreigde. Een lockdown is niet nodig geweest.
Wat vindt u van de discussie over mondkapjes in Europa?
Die heb ik niet van dichtbij gevolgd, wel dat er een geleidelijke verschuiving plaatsvindt. Is Nederland nog steeds niet om? Interessant. Ik ken een aantal van de mensen bij het RIVM goed, Jacco Wallinga, Don Klinkenberg.
In onder meer Japan ligt de focus van contactonderzoek niet op het opsporen van contacten, maar van clusters, en van de plekken waar deze mensen tegelijk besmet zijn. Doen jullie dat ook?
Bij ons is de situatie behoorlijk anders. In Taiwan is er nauwelijks sprake geweest van supersverspreiding. We hebben de k-waarde berekend, een maat voor de variatie in het aantal besmettingen per drager van het virus en die ligt bij ons vlakbij 1 – dus elke drager heeft ongeveer evenveel anderen besmet. Dat is heel anders dan in veel andere landen inderdaad, waar 20 procent of zelfs minder verantwoordelijk is voor 80 procent van de besmettingen.
Hoe verklaart u dat verschil?
Er zijn bij ons nauwelijks clusters ontstaan, de grootste was vijf gevallen. Waarschijnlijk zijn onze maatregelen vanaf het begin erg effectief geweest. En het gebruik van mondkapjes is nagenoeg universeel, en niet alleen op straat. Dus als alle mogelijke superverspreiders mondkapjes hebben gedragen, is daarmee de verspreiding voorkomen. Het is trouwens wel echt spannend geweest, want er is in maart altijd een groot religieus evenement waarbij mensen samen reizen, eten en slapen. Daar waren we heel nerveus over. De overheid durfde in eerste instantie niet publiekelijk te pleiten voor afgelasting, maar uiteindelijk is dat gelukkig toch gebeurd.
En bars en clubs? Zijn die open gebleven?
Ja, maar weinig mensen bezoeken ze. Aan het begin hebben we wel wat besmettingen in karaokebars gehad.
Heeft Taiwan zich eigenlijk officieel ten doel gesteld het virus in te dammen, containment?
Wat dat betreft is de strategie nooit helemaal helder geweest, maar dat is wel waar het op neergekomen is. Het idee om voor dempen te gaan, mitigatie, is wel besproken, maar daar zijn we nooit helemaal op overgestapt. Ik moet eerlijk zeggen dat ik zelf niet zo optimistisch was over indammen, aan het begin. Daarvoor beschikt het virus over een aantal vervelende eigenschappen, onder meer de verspreiding via asymptomatische personen. We hebben dus wel nagedacht over worst case plan en het kan nog steeds dat we dat nodig gaan hebben – je kunt niet ten koste van alles op indammen blijven inzetten. Onze doelstelling is in elk geval niet zoals in Nieuw-Zeeland, wat het virus in eigen land echt wil uitroeien.
Wat is de beste weg om te bewandelen de komende maanden, volgens u?
Ik denk dat de kwestie indammen vs dempen niet zwart-wit is. Onze ervaring leert in elk geval dat we in staat zijn om het reproductiegetal terug te brengen onder 1, tot rond de 0,5 of 0,6, zonder grootschalige lockdown en dus met minimale effecten op het dagelijks leven. Het heeft vooral de economie geraakt, voornamelijk winkels, restaurants. In elk geval overheerst het gevoel dat we het opnieuw kunnen, afhankelijk van de medewerking van de burgers. De vraag is hoe we het op een meer kosteneffectieve manier kunnen doen, bijvoorbeeld door de R ‘slechts’ naar 0,8 te brengen, met minder maatregelen.
Hoe hoopt u dat te bereiken?
We hebben onder meer een gedragsmonitoringssysteem opgetuigd. Daarin kunnen we het effect van alle losse gedragsmaatregelen meten, zoals handen wassen, het dragen van mondkapjes en het schrappen van bijeenkomsten. Zo kunnen we het optimale gedragspakket bepalen voor onderdrukking van het virus.
Het afschermen van ouderen, hoe is dat gegaan?
Daarin hebben we veel geleerd van de SARS-epidemie. Die speelde zich vooral af in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Daarom hebben we vanaf het begin erg strenge regels gehanteerd, ook voor bezoekers. Ze moesten hun verzekeringskaart laten scannen, waarop ook hun reisgeschiedenis geregistreerd staat. Waren ze op reis buiten Taiwan geweest, dan mochten ze niet naar binnen. En al vrij snel was er in verpleeghuizen geen bezoek meer toegestaan. Nu mag dat weer mondjesmaat maar alleen op afspraak en onder strikte voorwaarden.
En contactonderzoek, is dat nog steeds belangrijk?
Ja. Maar uit een vroege analyse maakten we al op dat het niet genoeg is om de epidemie uit te doven, vooral door de asymptomatische en presymptomatische verspreiding. We lieten zien dat het 8 tot 10 dagen duurde van de eerste symptomen tot aan de diagnose. Dat is te traag om de verspreiding te stoppen via contactonderzoek. Dus wie symptomen heeft, moet direct in thuisquarantaine, dan gaat het reproductiegetal van 2.2 naar iets boven de 1 – de social distancing doet de rest.
Gebruikt Taiwan een app bij het contactonderzoek?
Nee, die ligt te gevoelig, qua privacy. Soms maken de contactonderzoekers wel gebruik van gps-gegevens – om te controleren of mensen zich houden aan de verplichte quarantaine. Het belangrijkste is dat we de contacten van de contacten op tijd opsporen, om verdere verspreiding voorkomen. Chasing the tails, noemen we het.
