In de Verenigde Staten gaan in alle vijftig staten dagelijks tienduizenden demonstranten de straat op in voornamelijk vreedzame protesten. Niet alleen in de grote steden, maar ook in de suburbs en in conservatieve witte stadjes in Republikeinse staten. Het draagvlaak van de Black Lives Matter-beweging is enorm, uit een recente peiling blijkt dat ruim driekwart van de Amerikanen racisme en discriminatie in de VS als een groot probleem beschouwt.
Het succes van de protesten blijkt niet alleen uit de gigantische opkomst, maar ook uit de diversiteit van de deelnemers. Je ziet mensen meelopen van alle kleuren en gezindten en van jong tot oud. Vooral de grote opkomst van jongeren die nog niet eerder zo activistisch waren het in publieke debat is opvallend en hoopgevend. De beweging wordt in de VS actief gesteund door onder andere de Aziatische gemeenschap, de joodse gemeenschap en de moslimgemeenschap.
De protestbeweging is in Amerika ook geen exclusief progressieve beweging, veel conservatieve Amerikanen lopen mee en ook diverse Republikeinse kopstukken hebben ondubbelzinnig hun steun uitgesproken. In weerwil tot wat sommige tegenstanders beweren is Black Lives Matter een extreem inclusieve beweging en een brede volksbeweging. Sterker nog, Black Lives Matter is populairder dan zowel Donald Trump als Joe Biden en zelfs de populairste beweging in de VS op dit moment.
De protesten werpen ook al concrete vruchten af: In een groeiend aantal Amerikaanse steden worden grondige hervormingen van problematische politiekorpsen voorbereid en de Democraten hebben in het Congres al vergaande beleidsvoorstellen gedaan. Bedrijven kijken kritisch naar zichzelf en zetten in op een ander personeelsbeleid.
In de sportwereld heeft de NFL (de American footballcompetitie) zich uitgesproken tegen institutioneel racisme, budget vrijgemaakt om het aan te pakken en excuses aangeboden voor het censureren van protesten tegen politiegeweld. De nationale footballcompetitie heeft clubs zelfs opgeroepen om Colin Kaepernick (het gezicht van die protesten) een contract aan te bieden. De oerconservatieve autosportklasse NASCAR heeft de confederatievlag, die veelvuldig wapperde tijdens hun evenementen per direct in de ban gedaan. Dit zijn zomaar een paar voorbeelden van directe resultaten van de protesten. In sommige gevallen zijn ze misschien ingegeven door opportunisme, maar vergeet niet dat dit soort veranderingen kortgeleden nog ondenkbaar waren.
Nu is het van belang dat Black Lives Matter het momentum zo lang mogelijk weet vast te houden. De dynamiek die nu is losgekomen kan in november bepalend zijn bij de verkiezingen in Amerika. Als de kracht van nu kan straks worden vertaald in een hoge opkomst is de uitslag onvermijdelijk een nederlaag voor Trump en zijn bondgenoten die op andere posities verkiesbaar zijn.
Dus moet deze energie straks worden omgezet in een blue wave die die van 2018 doet verbleken. Een democratische revolutie waarbij op alle bestuurlijke niveaus een golf van verandering mogelijk is. Van lokale burgemeesters- en gouverneursverkiezingen tot aan het Congres en de Senaat met als hoofdprijs het Witte Huis. De winnaars van deze politieke omslag zouden weten dat ze hun overwinning grotendeels aan de Black Lives Matter-beweging te danken hebben, en dat betekent ook dat ze het niet bij beloftes kunnen laten en dat ze maximaal moeten inzetten op hervormingen en gelijke kansen voor iedereen.
Voor president Donald Trump levert dit een enorm probleem op. Hij staat er nu al beroerd voor in de peilingen en gezien de enorme draagkracht onder Amerikanen voor de Black Lives Matter-beweging heeft hij eigenlijk geen oplossing voor zijn probleem. Hij kan zich op geen enkele manier geloofwaardig achter de beweging scharen. Zijn afleidingsmanoeuvres en verdachtmakingen van tegenstanders trekken nu weinig aandacht. Hardere uitspraken werken vanaf nu averechts.
Het grootste gevaar is dat de president zal aansturen op escalatie, en dat is niet ondenkbaar, de milities staan al klaar. Zijn bondgenoten in wat er nog over is van de gecorrumpeerde Republikeinse Partij zitten ook in het nauw. De Trump-Republikeinen zetten nu alles op ‘voter surpression‘ en het in diskrediet brengen van schriftelijk stemmen waarbij inmiddels misschien zelfs een beetje gehoopt wordt op wat steun van het coronavirus.
Daarom is het zo belangrijk dat de Black Lives Matter-beweging in de VS op gang blijft. Er zijn voldoende redenen om je zorgen te maken. Omdat de beweging zo breed gedragen wordt, is juist die minderheid die op lijfsbehoud uit is onvoorspelbaar en gevaarlijk. Kijk alleen maar naar hoe Trump in Washington geweld inzette voor een fotomomentje en het feit dat er sinds de protesten alleen maar meer voorbeelden van politiegeweld zijn.
Het worden spannende maanden. Ik denk dat we nu getuige zijn van een beweging die niet meer te stoppen is en die zal leiden tot grote systematische veranderingen. Deze tijd zal (om meerdere redenen) de geschiedenisboekjes ingaan en misschien wel de grootste stap voorwaarts zijn in de VS sinds de civil rights movement in de jaren zestig. Ik ben behoorlijk optimistisch en denk dat we aan het begin staan van een nieuwe lente. Over een jaar van nu kan de VS er weleens heel anders voor staan.
