Toch dus dit stukje dat zweeft tussen wetenschap en klantenservice, slechts bedoeld om inzicht te krijgen in de dagkoersen en de CO₂-handel. De wetenschap schrijdt voort, er komen nieuwe oplossingen en de keus is helemaal aan jezelf.
Vooralsnog. Want slechts een minimaal percentage van de luchtreizigers compenseert vrijwillig de vervuiling die hun reis voorbrengt, zegt Gerben Hardeman van reiskoepel ANVR. ‘Dat zit dichter tegen de 1% dan tegen de 5%’.
Daarom hielp Hardeman ANVR aan een rekenprogramma waarmee aangesloten leden de precieze toerismevervuiling kunnen meten. ‘Omdat zij al die jaren hebben gezien dat bijna geen enkele consument het zelf doet, nemen de koplopers in de reisbranche de compensatie nu in de totaalprijs op. Dat is het nieuwe normaal.’
Alleen thuisblijven is duurzamer, schrijft een van die leden nu in zijn advertenties.
Een even korte als vervelende handleiding voor klimaatcompensatie van je vieze vlucht (in 5 stappen langs 10 opties)
Stap 1. Uitstoot meten
Wil je toch zelf weten hoe vuil je reist, dan verdwaal je snel. De ‘tools’ waarmee de vele compensatiewebsites jouw uitstoot berekenen geven diverse uitkomsten. Voor dit stukje nemen we een retourtje Amsterdam – Barcelona als uitgangspunt. De eigen tool van KLM komt op 218kgCO₂, maar het Duitse Atmosfair.de berekent een gemiddelde van 762kg ‘klimawirkung’. Andere tools eindigen ergens daartussenin.
Paul Peeters, lector duurzaam transport en toerisme te Breda (BUas), heeft een duidelijk advies: ‘Kijk naar het doel van de organisatie achter de tool: Luchtvaartmaatschappijen hebben maar één doel: de kosten laag houden en tegelijk pretenderen dat er geen uitstoot meer is. Atmosfair vind ik een van de clubs die het meest eerlijk bezig is.’
Een snelle blik op Atmosfair laat dat direct zien; de tool vraagt niet alleen waar je heen vliegt, maar differentieert ook op klasse, airline en toestel. Vink je bij je retourtje Barcelona eersteklas aan, stijgt je uitstoot naar 1524kgCO₂. Vink je economy aan zakt het naar 610kgCO₂. De schoonste airline -modernere motoren, betere aerodynamica- is ongeveer eenderde schoner dan de vieste, berekende Atmosfair.
Een groter verschil ontstaat door wat klimaatwetenschappers radiative forcing factor noemen. Airlines meten slechts zuinigjes in hoeveel CO₂ hun kerosine wordt omgezet, klimaatwetenschappers rekenen ook uitgestoten methaan, ozon, condensstrepen, ijswolken en andere verstoring mee. De meeste tools laten daartoe een minimale factor 2 los op het kale CO₂.
Voor het rekengemak middelen we de reis Amsterdam-Barcelona daarom voor de rest van deze exercitie naar 500kg, ofwel een halve ton CO2.
Optie 1. Uitstoot zelf beperken.
Behalve een bescheiden stoel in een schoner toestel kun je -vooral op korte vluchten- besparen door zonder tussenstop te vliegen. Je bespaart misschien geld door via Istanbul naar Cairo te vliegen, of via Frankfurt naar New York, maar vanwege zowel de omweg als het opstijgen en landen zelf verstook je daarmee meer kerosine. Maar let op: hoe verder je vliegt hoe kleiner de winst, omdat een zwaarder vliegtuig nodig is om zoveel kerosine te tillen. Vlieg je naar Australië, dan is een tussenlanding zelfs licht besparend.
Stap2: Uitstoot compenseren; Gemakkelijk
Optie 2a. Gemakkelijk
(en goedkoop) is het als de airline bij boeking voorrekent wat je uitstoot is, waarna je kunt aanvinken dat je wil compenseren. Zie verder bij: kanttekeningen
Optie 2b. Nog gemakkelijker
is een platform als Flygreen; daarop zie je een vrolijk pacmannetje CO₂ happen naast een almaar groeiende groene boom, terwijl de zoekmachine je goedkoopste vlucht zoekt. Naast deze ranking staan de kilogrammen CO₂, die Flygreen met hun bemiddelingswinsten direct voor je compenseert. Zie verder bij: kanttekeningen
Optie 2c. Allergemakkelijkst
zijn het toenemend aantal airlines die op de trom roeren dat ze al hun CO₂uitstoot al hebben afgekocht. Dat doen er tegenwoordig een heleboel, maar niet altijd even overtuigend.
Bij dat gemak zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen, omdat airlines de CO₂ behalve zuinig berekenen ook compenseren op de vrije markt van emissierechten. Op die markt compenseer je de eigen uitstoot door anderen met geld over te halen hun uitstoot te beperken.
Wegens diverse weeffouten heeft het systeem een beroerde reputatie, met zowel dure en betrouwbaardere (Gold Standard, Verified Carbon Standard, Fairtrade climate) als volop goedkope, discutabele certificaten op een onoverzichtelijke vrije markt.
Nemen we de vlucht Amsterdam-Barcelona weer als voorbeeld rekent KLM bijvoorbeeld voor de volgens hen uitgestote 218kgco² €1,86. Corrigeren we dat tot onze halve ton komen we op €4,70. Easyjet compenseert al zonder te vinken, zij kopen hun hele co²-uitstoot op de vrije markt (‘we betalen een groothandelsprijs: €29M voor 8,2M ton CO²’). Dat zou voor onze halve ton op €1,77 ticketopslag komen)
Dat zijn bedragen zo ongeloofwaardig dat veel aanvankelijk goedbedoelende reizigers het verder maar laten zitten. Paul Peeters geeft hen daarin gelijk: ‘Het hele systeem is niet betrouwbaar, dat is onderzocht. Sowieso, het is evident dat het zo niet kan, want als je naar nul uitstoot wil, is er uiteindelijk niemand meer die jouw certificaten kan verkopen. Nee, anderen zoiets laten oplossen op een markt met slechte certificaten voor de laagste prijs, dat is echt heel banaal.’
Optie 3. Beter, zegt Peeters zijn carbon killer certificaten, waarmee een soort emissieguerilla’s de emissiemarkt willen corrigeren. De prijs van onze halve ton CO₂ fluctueert enorm en ligt daar momenteel rond de €15 (juli2020:€30) ‘Carbonkiller is betrouwbaarder. Nog beter is om als je in dat vliegtuig zit op een rijtje te zetten wat dat kost aan CO₂ en hoe je daar elk volgend jaar tien procent op bespaart door dichterbij te blijven of de trein te nemen.’
Stap 2b: Uitstoot compenseren; Moeilijker
Optie 4. Moeilijker
en duurder zijn de diverse platforms (myclimate, greenseat, greentripper) waar je geen certificaten koopt, maar die voor verwarrend wisselende bedragen (van €6 tot €37) onze halve ton CO₂ compenseren, bijvoorbeeld door ontbossing te voorkomen via derdewereldse cookstoves of de aanleg van zonnepanelen ergens. Behalve meer geld vraagt het veel tijd voor onderzoek, de nodige keuzestress en vooral niet te veel argwaan.
Ronduit deprimerend is trouwens het jaarlijkse budget CO₂ dat elke wereldburger jaarlijks mag uitstoten teneinde de temperatuurstijging onder de twee graden te houden. Volgens de meeste wetenschappers, tools en klimaatwebsites staat dat vandaag op 2300kgCO₂, maar dat getal slinkt naarmate we dat elke dag weer niet halen. Strengste is het quotum van het Zwitserse MyClimate.org: 600kgCO₂per jaar per mens. Dat is bijna evenveel als Milieu Centraal rekent voor ‘een jaar lang dagelijks douchen’. Overigens heeft de wereld nul uitstoot in 2050 afgesproken.
Stap 3: Bomen planten!
Een stuk vrolijker is het hoofdstukje Bomen planten. Dat kun je zelf doen of laten doen, afhankelijk van je situatie.
Optie 5a. Zelf planten.
Het varieert tussen boomsoorten en klimaatzone, maar een alleenstaande volwassen boom zet jaarlijks gemiddeld 50kgCO₂ terug om in zuurstof.
Een hectare volwassen bos compenseert jaarlijks tussen de 3 en 9 ton CO₂ afhankelijk van leeftijd, dichtheid, dunningsnelheid en zaken als ecodiversiteit (bron).
Essentieel is wat je met het hout doet als je je bos velt en herplant. Gaat het in rook op of laat je het verotten, moet je opnieuw beginnen tellen. Gebruik je het als constructiehout of meubels, mag je met je nieuwe bos voorlopig doortellen
Optie 5b. Laten planten. Goedkoop.
Heb je geen land, dan kun je ter compensatie een boom laten planten, bijvoorbeeld door te betalen met een greencard (€99 per jaar) van Bunqbank, die voor elke €100 euro uitgaven belooft een boom te planten. Bunq zelf wil het niet zeggen, maar volgens partnerorganisatie Eden Reforestation kost dat tussen een ongeloofwaardige €0.09 – €0,25 per boom.
Optie 5c. Laten planten, iets duurder.
Een veelvoud daarvan rekent Treesforall: per boom €6,25. ‘Wij gaan voor kwaliteit. Het is niet moeilijk om een boom in de grond te zetten, wel om een duurzaam bos te kweken,’ zegt directeur Simone Groenendijk.
Een bericht vorig jaar over een Ethiopisch record van 350 miljoen geplante bomen in een half etmaal deed Groenendijks wenkbrauwen fronsen. ‘Geweldig, zo’n ambitie. Maar ik vernam dat ze al blij zijn als daar 5% van overblijft.’
Stap 4. De Nabije Toekomst
Voor de nabije toekomst ligt de echte oplossing vooral in de synthetische kerosine, zegt Paul Peeters. Deze recyclebrandstof -kun je zelfs maken uit afgevangen CO₂- kost nu nog twee tot driemaal zoveel (groene) energie om te maken als er in zit.
Optie 6. Echt compenseren
Hoe duur dat uitvalt kun je laten uitrekenen op Compensaid, dat ruim €130 rekent voor een voor 80% CO₂-neutraal retourtje Barcelona.
Stap 5. De Verdere Toekomst
Op de wat langere termijn ligt de oplossing in het gebruik van elektrische vliegtuigen in combinatie met waterstof en een brandstofcel. Peeters: ‘Als alle neuzen dezelfde kant op staan kunnen we helemaal over naar synthetisch in 2050 en in 2080 naar de brandstofcel. Het probleem is dat de neuzen helemaal niet dezelfde kant op staan.’
Op de plaats rust: De nuance
Vliegen is vies, maar er zijn meer dingen vies. Een auto is het viest; nemen we ons retour Barcelona weer als voorbeeld dan stoot de gemiddelde auto 600kgCO₂ uit, gedeeld door het aantal personen. Bus en (grijze) trein 100kgCO₂ en de (gefingeerde) veerboot 70kgCO₂ per persoon.
Dan hebben we het nog niet over kleren kopen, of spullen in het algemeen; allemaal vies. Vlees en zuivel eten: lekker vies.
Een heel jaar elke dag naar je werk met de auto: net zo vies als drie, soms wel vier vluchten naar Barcelona. Je huis verwarmen met grijs gas, alles maar opgooglen met grijze stroom: vies.
Voor nog wat perspectief: de luchtvaartindustrie draagt tussen de 2% en 3% bij aan de jaarlijkse mondiale uitstoot.
Nawoord
Artikel geschreven en ingeleverd (februari 2020) bij de opdrachtgever, maar toen kwam het virus. Opdrachtgever acht het nu niet meer publicabel vanwege de pandemie, die vliegtuigen wereldwijd aan de grond houdt. Daarom vier maanden later alsnog, in eigen beheer. Donaties welkom, hier of via de module hieronder.
Sommige getallen heb ik geupdate. Bijvoorbeeld rekende KLM in januari nog 218kgCO₂ voor ons retourtje Ams-Barca, in juli is dat 197kgCO₂ . Ook verdubbelde de prijs van een ton CO₂ (op carbonkiller) van 15 naar 30 euro.
