Of ze hebben het iemand anders laten opknappen, omdat ze er fysiek of mentaal niet toe in staat zijn. Vrouwen hebben allerlei motieven om te doden, maar een ding staat vast: vrijwel altijd slaan ze dichtbij huis toe. Vrouwen plegen moorden om een probleem op te lossen. Als ze dat eenmaal hebben besloten, zijn ze niet meer te houden, hoe krankzinnig hun daad voor buitenstaanders ook lijkt.
Oud-Telegraafjournalist Jolande van der Graaf en misdaadauteur Hieke Jans spraken met daders, slachtoffers en nabestaanden. Ze deden intensief onderzoek, interviewden verschillende deskundigen en verbaasden zich over het groeiende aantal dodelijke vrouwen. Wat is hun achtergrond, wat zijn hun beweegredenen om iemand ter vermoorden, hoe gaan ze te werk, en hoe komt het dat steeds meer vrouwen moorden plegen? Hun boek toont aan dat ook in de misdaad een emancipatiegolf heeft plaatsgevonden. Steeds meer vrouwen plegen moorden en doen dat ook op een steeds ‘mannelijker’ wijze. Moordende vrouwen zijn – helaas – niet meer weg te denken.
Hulptroepen
Vrouwen met een moordmissie laten weinig aan het toeval over, omdat ze lichamelijk meestal niet opgewassen zijn tegen de man, meldt Panorama op de site. In een plotselinge opwelling de man des huizes doden is erg onverstandig. De kans dat hij zich met geweld zal verdedigen en de vrouw alsnog slachtoffer wordt, is dan wel bijzonder groot. Strategisch te werk gaan heeft veel meer kans tot slagen. En als het moet halen vrouwen er hulptroepen bij: van minnaars, vrienden, kennissen, collega’s tot en met hele families die ingezet worden. Niet zelden gaat een vrouw slim en uiterst manipulatief te werk. Als zij geld tot haar beschikking heeft, is een huurmoordenaar inschakelen zo gek nog niet. Hoeft ze in elk geval niet zelf haar handen eraan vuil te maken.
Blinde vlek
Anne-Marie Slotboom, hoofddocent criminologie aan de Vrije Universiteit denkt dat opsporingsdiensten en het publiek vaak een blinde vlek hebben voor vrouwelijke criminelen. “Omdat ze zwaar in de minderheid zijn bij grote zaken. En als je niet naar vrouwen kijkt als misdadiger, maar hen alleen ziet als ‘de vrouw van’, kan dat een heel vertekend beeld geven”, vertelt ze bij de NOS. Volgens haar zijn ze het meest betrokken bij financiële delicten. “Bij corruptie- en witwaszaken is 20% van de verdachten vrouw. Bij geweldsmisdrijven zie je ze bijna niet, geweld is voor veel vrouwen geen middel om iets te bereiken.”
Dader is ook slachtoffer
Vaak zijn moordende vrouwen slachtoffer van destructieve en gewelddadige partners: een ‘last resort’ van zelfverdediging. Maar ook zware depressies, psychoses, antidepressiva, drugs, alcohol en nare persoonlijkheids-stoornissen kunnen vrouwen over het randje helpen. Een nieuwe vlam en/of een uitgedoofde liefde kan ook een reden zijn. Scheiden lijkt dan een logischer optie, maar een vrouw die financieel afhankelijk is van haar partner, kan soms anders beslissen. Een al eeuwenoude, vrouwelijke werkwijze is gif of een dodelijke hoeveelheid medicatie, bijvoorbeeld door de koffie of het toetje. Bij een gifmoord gaat de arts nogal eens uit van een natuurlijke dood. En als er onderzoek op het lijk gedaan moet worden, blijken er bij een lijkschouwing nauwelijks nog nauwelijks gifstoffen te vinden.
Geschiedenis
Het relaas van 10 vrouwen, levend tussen 1712 en 1946 werd opgetekend door Steffie van den Oord. Vrouwen moorden minder vaak dan mannen, maar ze hebben meestal een beter verhaal, zo ontdekte deze geschiedschrijfster ook. Over hoe je iemand per ongeluk door zijn hart kunt steken, zoals een vrouw dat deed in het Amsterdam van 1925. Over een moord als verzetsdaad na de oorlog of over de baby die verdween door hem op de vijlbank (brrr) van de vader te leggen. Het gebeurde in 1774 in de Achterhoek. Doordat de auteur zich verdiepte in hun verhalen kwamen de vrouwen met hun verhalen ‘tot leven’ uit de dossiers.
Wapens
“Het was best shockerend maar een enkele keer ook ontroerend, waarbij er bijna een traan op zo’n archiefstuk viel”, aldus de auteur. 10 moordenaressen, 10 waargebeurde verhalen over dood en leven en vooral over liefde, de bloedrode draad in dit moordboek. In de loop der tijd hebben vrouwen ook andere wapens in de strijd gegooid: schoenveters en sjaaltjes voor verwurging, kussens en plastic zakken voor verstikking, keukenmessen voor een doodsteek, bijlen voor het zwaardere werk en pistolen om neer te schieten.
Most wanted women
Met de campagne ‘Crime has no gender’ wil de Europese politiedienst Europol wijzen op de rol die vrouwen op de criminele markt spelen. Sinds vorig jaar circuleert daarom een lijst met meest gezochte criminelen, met ook speciale aandacht voor voortvluchtige vrouwen. Dat deze aanpak werkt, blijkt uit het feit dat sinds de invoering van de Europese ‘Most Wanted’-lijst in 2016 er reeds 69 zware criminelen konden worden opgepakt. In 21 gevallen was dat mogelijk dankzij tips van het publiek, maar er waren ook gangsters die zichzelf aangaven omdat ze breeduit online waren te zien.
Na 2 maanden Netflix was ik klaar
Misdaad werd en wordt nog steeds vaak geromantiseerd en daardoor tevens ‘genormaliseerd’. Uiteraard zijn de vele films en TV-series hierover mede debet aan. Vorig jaar heb ik twee maanden Netflix ‘gedaan’. Ik was al nooit een fan van het genre , maar op de streamingsdiensten ontkom je er niet aan. De gijzelingen, martelingen, verkrachtingen, het bloed en de doden kwamen mij werkelijk de neus uit. Of ze nu van Amerikaanse of Europese makers afkomstig waren: achter iedere deur staat een andere gestoorde gek die het met name op vrouwen (meestal Scandinavische series) gemunt hebben. Daar waar de ‘Millennium Trilogie’ maatschapplijke thema’s verduidelijkt en aan de kaak stelt, zijn de meeste spin offs van dit Zweedse meesterwerk zo ongelooflijk eendimensionaal gemaakt.
Undercover
Ook heb ik nog een aflevering van de Nederlands / Belgische serie ‘Undercover’ geprobeerd. Omdat iedereen het erover had. Echter: vre-se-lijk! Brabants dialect trek ik al niet (het is de crimineelste provincie van ons land) en om nou voor de zoveelste keer de misdadige acteurstronie van Frank Lammers te zien en dat als ‘entertainment’ te ervaren: geef mijn portie maar aan Fikkie!
Snurk, snurk
Als er al iets interessants misdadigs te halen valt voor mij, kom ik toch bij documentaire-series uit over een trappenmoord, een nonnenmoord of een verdwijning van een kind. Die series zijn goed en grondig gemaakt, maar zo traag als poppenstront. Bij aflevering 3 van de 6 weet ik het wel. En dat misdaad zoals in boeken als ‘The Godmother’ (autobio Thea Moear) en ‘Mocro Maffia’ (Wouter Laumans) wordt gesuggereerd toch wel wat heeft, zouden we anno 2020 na de trilogie van Astrid Holleeder toch wel beter moeten weten. Maar ik vrees dat het volgende scenario over die vermaledijde Willem H. ook al klaar ligt.
Ook de schrijvende vrouwen doen het beter
Nee, dan kun je beter naar de podcast ‘Zware Meiden’ van Marion Husken luisteren. Net als bij de boeken van Jolande van der Graaf, Hieke Jans en Steffie van Oord zit daar een gedachte achter: het leert ons iets over de geschiedenis en de achtergronden van misdadigers. En (juriste en ‘zuster van’) Astrid Holleeder maakt als geen ander het fenomeen van dader-slachtoffer-dader duidelijk. Blijkbaar moet je een vrouw zijn voor die nuance en om niet in Panorama en Nieuwe Revu-achtige clichés te vervallen van smullen, spanning en sensatie. Dat ervaar ik ook aan misdaadjournaliste Saskia Belleman van De Telegraaf. Als zij aanschuift aan talkshowtafels heeft ze tenminste echt iets te melden.
Misdaadjournalistiek feminiseert mee
Kortom: de misdaad feminiseert en of we daar blij mee moeten zijn… ik denk van niet. Maar dat vandaag de dag zoveel fantastische misdaadjournalisten, misdaadauteurs en criminologen vrouw zijn, is echt een grote sprong voorwaarts. Husken legt trouwens bij De Nieuws BV op Radio 1 misdaad passant ook nog even uit dat het begrip ‘gangsterliefje’ niet meer kan anno 2020. Want een vrouw definieer je niet meer aan het beroep van haar man. Kijk daar hebben we nog eens wat aan. Haar podcast ‘Zware Meiden’ kun je vinden bij Storytel, waar de eerste 14 dagen gratis zijn!
Beeld: Europol, ‘Crime has no gender’
