Het meest in het oog springend element in het plan van Halsema is dat klanten van de coffeeshop ingezetenen moeten zijn: het zogenaamde i-criterium. Dat betekent exit toeristen als klant van de coffeeshop. Een groot deel van de Amsterdamse coffeeshops, met name op de Wallen, drijft juist op die toeristen. Als de coffeeshops alleen de lokale markt zouden bedienen, zou het aantal meer dan gehalveerd kunnen worden: van de 166 die er nu zijn in Amsterdam blijven er dan nog maar zo’n zeventig over.
De consequentie van deze kleinere markt voor softdrugs is dat het ook zal leiden tot een inkrimping van de productiesector die in tegenstelling tot de verkoop nog altijd altijd volstrekt illegaal is. Door de geringere omvang van deze sector zal er ook minder zwart geld richting legale economie stromen, een niet onbelangrijk gegeven.
Een echte oplossing voor het probleem van de softdrugs is dit natuurlijk niet. De coffeeshops blijven illegaal geproduceerde waar kopen en verkopen. Alleen de hoeveelheden zullen wat kleiner zijn en daardoor wordt die productiesector wellicht ook wat beter beheersbaar.
Zou je helemaal af willen van de illegale productie en de hele bliksemse boel willen legaliseren – of verbieden – dan ben je bij het stadsbestuur uiteraard aan het verkeerde adres. Dat moet nationaal geschieden, zo niet EU-breed of nog beter, internationaal.
Straathandel
De vraag echter waar het hier om gaat is: wat zijn de consequenties van de nieuwe aanpak voor de Wallen? Zal het minder overlast betekenen voor de bewoners? En een minder grote instroom van zwart geld in de buurt?
Iedereen die ook maar een beetje op de hoogte is van de discussie kent het argument dat sluiting van de coffeeshops de straathandel zal doen opbloeien, met alle overlast van dien. Als dat zou gebeuren zijn we natuurlijk van de wal in de sloot beland. Maar de vraag is of dat ook daadwerkelijk het geval zal zijn. Maastricht wordt dan genoemd als voorbeeld waar de straathandel na een paar maanden een stille dood stierf. Of ik er vergif op wil innemen dat het in Amsterdam ook zo zal gaan? Nee, zeker niet gezien de ellendige ervaringen hier op het gebied van de handhaving, om één reden te noemen.
Een ander argument dat vaak wordt aangevoerd is dat het niet de blowers zijn die de ellende veroorzaken in deze buurt, maar de zuipers. Of zoals in een ingezonden brief in de Volkskrant stond: “Alcohol, dol in je bol. Een tevreden roker is geen onruststoker.”
Of dat zo is, ik betwijfel het. Ik heb genoeg drinkers-die-roken en rokers-die-drinken zien rondbanjeren in de buurt. Wat ik wel weet is dat de coffeeshops samen met de dames achter de ramen een sterk aanzuigende werking hebben op een bepaald soort publiek. Het inkrimpen van het aantal coffeeshops als logisch gevolg van het i-criterium (en het al eerder door de burgemeester gelanceerde plan de dames grotendeels te verplaatsen naar een hotel aan de stadsrand) is dan ook een goede eerste stap om die overlast te verminderen.
Imago
Maar voldoende is het zeker niet. Want behalve het feit dat dit nog slechts plannen zijn, is het natuurlijk de hele ambiance van de Wallen, de sfeer, het bij elkaar kunnen zijn en lekker chillen met de beentjes bungelend langs de rand van de gracht dat een grote aantrekkingskracht uitoefent op de vooral jeugdige herrieschoppers die in coronavrije tijden een enorme inbreuk maken op onze levenssfeer en die onze openbare ruimte vrijwel volledig in beslag nemen zonder dat ze een strobreed in de weg wordt gelegd.
En die soort bezoekers zijn we niet zomaar kwijt. Amsterdam heeft immers jarenlang een imago opgebouwd in het buitenland als vrijplaats waar alles kon en mocht. Niks was te gek en zeker niet op de Wallen. Het bewijs: waar elders op de wereld vind je schaars geklede sexy meiden achter de ramen – die je ook nog eens voor vijftig euro kunt kopen –, kun je lekker bieren in cafés en op straat met daarbij ook nog eens een blowtje in je hand? Dat kon en kan nog altijd alleen in Nederland en dan met name in Amsterdam en meer in het bijzonder op de Wallen waar in de binnenstad een hele infrastructuur is opgetuigd voor de toeristen die belangstelling hebben voor dit genre vermaak.
Tot slot: of het ook daadwerkelijk zal leiden tot een minder grote instroom van zwart geld in onze buurt? Als de illegale wietproductiesector wordt ingekrompen zou dat best wel eens het geval kunnen zijn. Maar het helemaal uitbannen kan alleen door zowel de productie als ook de distributie en de verkoop van softdrugs volledig te legaliseren, net als alcohol. Maar zoals gezegd: daar gaat de stad niet over.
Willem Oosterbeek, Wallenbewoner, doet in vijfhonderd woorden regelmatig verslag van het dagelijks leven vanuit de beroemdste buurt van Nederland.
