De Verenigde Staten hebben veel vijanden. De twee grootste zijn China en Rusland. Vroeger was Rusland het ‘grote kwaad’, een obsessie bij de neocons van zowel de Republikeinen als de Democraten. Waarschijnlijk zijn ze nog altijd zo russofoob, maar China wordt vandaag gezien als een dringender ‘bedreiging’ . Gelijktijdig een totale (koude of warme) oorlog voeren met China en Rusland is echter niet mogelijk, beseffen ze in Washington. Nochtans hebben ze er jarenlang alle moeite aan gedaan om hun twee vijanden ertoe te bewegen een ‘strategische partnerschap‘ aan te gaan dat nog blijkt te werken ook.
Rusland heeft bovendien nieuwe wapens ontworpen die meer performant zijn dan die van de VS. De ontwikkeling van wapens in de VS loopt minstens 10 jaar achterop en de VS vrezen de wapenwedloop te verliezen. De nucleaire pariteit is hersteld en Rusland zou, denken ze in de VS, wel eens als eerste kunnen toeslaan. Het Pentagon is niet blij met die situatie. Een nieuwe strategische wapenovereenkomst lijkt de enige manier te zijn om die existentiële dreiging af te wenden. Rusland moet dus pragmatischer aangepakt worden zodat Washington zich kan concentreren op het agressiever ‘terugdringen’ van de nog grotere bedreiging.
Op de een of andere manier moet daarom een modus vivendi gevonden worden met Rusland. Nog handiger zou zijn mocht Rusland afgesplitst kunnen worden van zijn alliantie met China en terug in Europa worden geïntegreerd.
Een ontmoeting met Poetin
In maart, hij was pas twee maanden president, schoffeerde Joe Biden in een interview met de televisiezender ABC, Poetin door hem een ‘killer’ te noemen. Dat belet de president echter niet om nog geen maand later, op dinsdag 13 april, met Poetin te bellen en een persoonlijke ontmoeting voor te stellen om ‘de spanningen tussen hun twee landen te verminderen en te werken aan stabiele relaties’.
Dat de VS twee dagen na dat telefoongesprek als reactie op allerlei vermeende of reële Russische malversaties weer een nieuwe batterij sancties decreteren en 10 diplomaten het land uitzetten mag de pret niet drukken. Net zomin als het feit dat de VS enkele dagen vóór datzelfde gesprek, twee oorlogsschepen naar de Zwarte Zee stuurden om ze, toegegeven, vier dagen later, de dag van de nieuwe sancties, weer terug te roepen. Op woensdag 20 oktober zette de Russische luchtmacht twee MIG’s in om twee Amerikaanse B-1B-bommenwerpers die boven de Zwarte Zee vlogen buiten het gebied te ‘begeleiden’. Een incident dat samenviel met het bezoek van de VS-minister van Defensie Lloyd Austin aan Georgië en Oekraïne waar hij Rusland onder andere sommeerde “zijn destabiliserende activiteiten in de Zwarte Zee te beëindigen.” Ter herinnering, Rusland grenst aan de Zwarte Zee, terwijl de VS er duizenden kilometers van verwijderd liggen.
Maar dat Joe Biden zo snel mogelijk een nieuwe strategische wapenovereenkomst met Rusland wil kan inderdaad de reden zijn waarom hij de top met Vladimir Poetin wilde organiseren.
De top ging op 15 juli door in een villa in Genève maar, gezien het warm en koud blazen van de VS, is verder succes verre van gegarandeerd. In een interview begin december 2020 had de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov aan het persbureau Kazinform gezegd: “We zullen elke beslissing van het Amerikaanse volk accepteren en met elke regering samenwerken. Dit kan natuurlijk alleen op de principes van eerlijkheid, wederzijds respect en niet-inmenging in interne aangelegenheden.” Respect wordt niet verleend aan een gesprekspartner vanuit een machtspositie, de typisch Amerikaanse benadering bij dergelijke gesprekken. Als de VS het over Rusland en Poetin hebben is respect vaak één van de elementen die ontbreken.
Zeven jaar geleden, in 2014, zei Barack Obama, toenmalig president van de VS, dat Rusland niets produceerde wat de wereld nodig had of wilde en dat zijn economie een puinhoop was. Wijlen senator John McCain noemde Rusland een min of meer gigantisch tankstation dat pretendeerde een echt land te zijn.
De Oekraïense kleurenrevolutie
In 2013-2014 vond een ‘kleurenrevolutie’ plaats in Oekraïne. Victoria Nuland, bekend van haar ‘Fuck the EU’-uitspraak, was destijds de Amerikaanse adjunct-staatssecretaris voor Europese en Euraziatische Zaken. In april 2014 gaf zij tijdens een interview met CNN toe dat de VS vijf miljard dollar hadden uitgegeven om “een veilig, welvarend en democratisch Oekraïne te verzekeren”. Democratie, mensenrechten, vrijheid, hervormingen, Europa, daar ging het om. Vandaag, zeven jaar later is het hard zoeken naar die waarden in het Oekraïne van vandaag. De belangen van de bevolking zijn trouwens nooit het belangrijkste in de diverse ‘kleurenrevoluties’. In Oekraïne wilde Washington Rusland problemen bezorgen en de Amerikaanse marine wilde graag een basis op de Krim.
Onder Barack Obama bemoeide Joe Biden zich achter de schermen met de plannen om de separatistische provincies Lugansk en Donetsk in de Donbass terug onder Oekraïense controle te brengen. Daarvoor bewapenden en trainden de VS het Oekraïense leger, ook de in het leger geïntegreerde neo-nazis van het Azov bataljon. Europa werd bespeeld en ertoe aangezet om in het kielzog van de VS Rusland systematisch te veroordelen en te sanctioneren.
De oorlog in Donbass tussen de Oekraïense regering en de rebellen in de Volksrepublieken van Donetsk en Lugansk escaleert nadat Joe Biden president wordt en het Witte Huis binnentrekt. Biden zou zijn Oekraïense ambtsgenoot Zelenski groen licht gegeven hebben om de confrontatie bij de demarcatielijn aan te gaan. Oekraïne verplaatst bijkomend zwaar materiaal naar de frontlinies. Moskou reageert snel en stuurt 80.000 zwaarbewapende troepen naar de grens met Oekraïne voor ‘militaire oefeningen’. Westerse media en politici suggereren dat Moskou mogelijk een verrassingsaanval op Oekraïne voorbereidt, terwijl Russische commentatoren de VS dan weer beschuldigen de Oekraïners op te hitsen. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov wikt zijn woorden niet wanneer hij verklaart dat elk offensief van de Oekraïners met overweldigende kracht zal worden beantwoord, en dat dat de vernietiging van het huidige Oekraïense regime zou betekenen.
Dat Rusland op minder dan twee weken tijd zo’n troepenmacht kan ontplooien, stemt de VS en de NAVO tot nadenken. Minister Blinken vliegt naar Kiev om Zelenski te vertellen het allemaal af te blazen maar dat Oekraïne altijd kan rekenen op de steun van de VS. Oekraïne trekt zijn troepen terug en Rusland doet hetzelfde gezien de ‘manoeuvres beëindigd zijn’.
Eind april laat het Kremlin verstaan dat het de westerse provocaties en vijandigheden beu is. Het plaatst de Verenigde Staten op de lijst van ‘onvriendelijke landen’. Bijzonder aan die lijst is dat er slechts twee landen op prijken: de VS en de Tsjechische Republiek dat ruzie heeft met Rusland over een explosie in een wapendepot in 2014 waarvoor Moskou elke betrokkenheid ontkent. Een maand eerder had Praag een dozijn Russische diplomaten het land uitgezet.
“Succes is confrontatie”
Voor Rusland hebben de afgelopen 30 jaar aangetoond dat het Washington niet kan vertrouwen, wat het ook belooft. Moskou nu beginnen paaien is een smoes die gedoemd is om te mislukken want waarom zou het dit keer anders lopen? Niet iedereen in Washington stond er trouwens voor te supporteren dat de top doorging. De voormalige Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO Kurt Volker
schreef: “Er kan geen overeenkomst zijn tenzij en totdat de Russische agressie eindigt en het terugkeert naar de op regels gebaseerde orde.” Het spreekt vanzelf dat de regels die Volker bedoelt die regels zijn die door Washington bepaald worden. Voor Volker is het best mogelijk resultaat voor de VS “…daarom niet een van bescheiden overeenkomsten en een streven naar ‘voorspelbaarheid’, maar een van een totaal gebrek aan overeenkomsten. Succes is confrontatie.”
De Canadese Paul Robinson, specialist in Russische en Sovjetgeschiedenis, schrijft daarover op zijn blog: “Nu zou je kunnen zeggen dat dit slechts de mening van één man is. We kunnen het negeren. Het betekent niets. Maar Volker is niet zomaar een man. Van 2017 tot 2019 was hij de speciale vertegenwoordiger van de VS voor de onderhandelingen over Oekraïne – dus in feite het aanspreekpunt van Amerika voor zijn relatie met Oekraïne en voor onderhandelingen over een vredesregeling voor de burgeroorlog in dat land. Op basis van dit artikel huivert men bij de gedachte welk advies hij de Oekraïense regering gaf. Zeker geen advies dat bevorderlijk is voor de vrede, neem ik aan. Het is meer dan een beetje eng.” (…) “Dit is dus meer dan één man. Dit artikel geeft inzicht in de manier waarop een invloedrijk deel van het Amerikaanse buitenlandbeleid denkt. Het wijst onderhandelingen af. Het beschouwt compromissen als gevaarlijk. Het geeft openlijk de voorkeur aan conflicten. “Succes is confrontatie” – hoe slechter hoe beter. Wauw!”
Warm en koud blazen
Tijdens zijn bezoek van 19 oktober aan Oekraïne vertelde de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin tijdens een persconferentie: “De Amerikaanse steun voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne is onwrikbaar. Dus roepen we Rusland opnieuw op om zijn bezetting van de Krim te beëindigen… om te stoppen met het voortzetten van de oorlog in Oost-Oekraïne… om een einde te maken aan zijn destabiliserende activiteiten in de Zwarte Zee en langs de Oekraïense grenzen…”
Een week eerder bezocht Victoria Nuland, dezelfde die vanwege haar actieve rol in de omverwerping van de Oekraïense regering van Victor Janoekovitsj, en haar openlijke vijandigheid jegens Poetin, tot nu toe in Rusland als een bête noire werd beschouwd, en nu adjunct-staatssecretaris voor Buitenlandse Zaken is, Moskou. Ze heeft er gedurende drie dagen besprekingen gehouden met toplui van de Russische regering.
De perssecretaris van het Witte Huis Jen Psaki citeerde Nuland toen ze de gesprekken in Moskou “constructief” en “productief” noemde. Maria Zakharova, woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken van haar kant zei: “Ik kan niet alles onthullen, het waren tenslotte gesprekken achter gesloten deuren. Het enige dat ik kan zeggen is dat er op sommige punten waarschijnlijk enige vooruitgang is geboekt. Geen oplossing van problemen, geen eliminatie van problemen. Maar enkele elementen van vooruitgang.” In diplomatieke taal betekent dat het ‘minimum minimorum’.
Bizarre elementen van vooruitgang
De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin had Kiev nog maar een paar dagen verlaten toen het Oekraïense leger op 26 oktober 2021 met een gewapende drone van Turkse makelij een artilleriestelling van de troepen van de zichzelf onafhankelijk verklaarde Volksrepubliek Donetsk aanviel. “Oekraïne gebruikt alleen wapens om zijn grondgebied te verdedigen en schendt geen akkoorden”, zei president Zelensky daarover. Volgens de Minsk-akkoorden mag nochtans enkel de OSCE (Europese Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking) in het gebied (ongewapende) drones voor observatieopdrachten inzetten.
Dezelfde dag bezetten Kiev’s troepen ook het dorp Staromaryevka in de “grijze zone” in het zuiden van de demarcatielijn tussen het door Oekraïne gecontroleerde gebied en de Republiek Donetsk. En tenslotte wordt er gemeld dat Rusland weer troepen verzamelt aan de Oekraïense grens. Rusland schortte ondertussen ook zijn relaties met de NAVO op. Het riep zijn afgevaardigden bij de organisatie in Brussel terug en sommeerde NAVO-officieren in Moskou te vertrekken en er het NAVO-informatiebureau te sluiten. Dat was een rechtstreekse reactie op het besluit van de NAVO om de omvang van de Russische missie bij de organisatie in Brussel te halveren van twintig naar tien mensen en acht Russische officieren terug naar Moskou te sturen.
Als het Biden echt menens is om de relaties tussen de VS en Rusland te verbeteren zal het zijn huidige politiek ten aanzien van Rusland toch enigszins in positieve zin moeten gaan bijschaven. Tegelijk warm en koud blazen is in geen enkele opzicht ooit productief geweest.
Francis Jorissen” Francis Jorissen”
