Beroemde mensen die failliet gaan of van wie de partner vreemd gaat, laten het volk een diepe zucht van verlichting slaken: “Zie je wel. Zij dus ook………!” En ook: “Oef, het kan altijd nog erger!”
DSK-schandaal
Een decennium geleden was daar het schandaal (ruimschoots voor #MeToo losbarstte) Dominique Strauss-Kahn. Zijn initialen DSK waren en zijn nog steeds voldoende om aan te geven over wie het gaat. Hij was destijds directeur-generaal van het Internationaal Monetair Fonds en stond in zijn thuisland Frankrijk op het punt zich verkiesbaar te stellen als presidentskandidaat. Deze machtige, krachtige, goed verzorgde man, stond plots op allerlei foto’s en videobeelden als een schim van zichzelf: ongeschoren en gekromd, tussen twee enorme Amerikaanse politie-agenten in de rechtszaal. Op beschuldiging van verkrachting van een kamermeisje, dat half zo oud was als hijzelf. “Room 2806”, de kamer in het Sofitel Hotel waar DSK zijn misdaad pleegde, werd zelfs de naam van een Netflix-serie die vorig jaar, 10 jaar na dato, bij Netflix werd uitgezonden.
#MeToo
Inmiddels zijn we allerlei andere onthutsende onthullingen rond machtige mannen verder.
Eén van DSK’s advocaten, Benjamin Brafman, zou later Harvey Weinstein verdedigen, tot hij inzag dat deze zaak niet te winnen was: de #MeToo-beweging was intussen te machtig geworden. Hoe straffer een zaak, hoe beter we het onthouden en hoe sensationeler onze gesprekken in de koffiepauzes zijn. We zijn geboren om te roddelen, beweren wetenschappers. Het menselijke brein gebruikt het namelijk als overlevingsmechanisme. Ook geldt: hoe gemener, hoe beter.
Foute man, foute vrouw
Amerikaanse onderzoekers aan de universiteit van Harvard bestudeerden hoeveel belang de hersenen hechten aan foto’s van mensen en de informatie die we bij die persoon hebben. Ze baseerden zich hiervoor op het fenomeen van de zogenaamde ‘binoculaire concurrentie’. 66 mannen en vrouwen kregen foto’s te zien van mensen met wat gegevens over hen. Sommige informatie was normaal, in andere gevallen ging het over positieve of negatieve roddels. Vervolgens kregen ze één van de foto’s voor hun linkeroog en een beeld van een huis voor het rechteroog. De onderzoekers hielden de hoeveelheid tijd bij. Daaruit bleek dat de ogen en het brein langer bleven hangen bij de gezichten van de mensen die zogezegd bij een schandaal betrokken waren. Dit komt niet alleen doordat de informatie over deze zogenaamde ‘slechte’ persoon beter wordt onthouden, maar ook omdat het brein van nature aangetrokken wordt door roddels. Het vermogen tot het signaleren van slechte mensen beschermt ons namelijk tegen leugenaars en bedriegers. Opdat we langer naar zulke mensen kijken en daarmee meer informatie over hun gedrag verzamelen. Kijk uit: ‘foute man’ of ‘foute vrouw’.
Imago
Het lezen van ‘de bladen’ of het kijken naar gossip-achtige TV-programma’s valt voor veel liefhebbers onder het kopje van heimelijke genoegens. Van eerdergenoemde hoofdredacteur vernam ik dat zijn weekblad vooral verkocht werd met de NRC van die bewuste dag er omheen gevouwen. Zo kon je beter voor de dag komen. Zogenaamde ‘low culture’ verpakt in zogenaamde ‘high culture’. Maar dit digitale tijdperk kent nog maar weinig barrières.
Instagrammable
Jarenlang waren we voor een portie roddels aangewezen op RTL Boulevard en Shownieuws en/of de weekbladen als Privé, Story, Party en Weekend. Maar beroemdheden houden sinds de komst van sociale media veel meer in eigen hand. Elke internationale ster, elke beetje bekende Nederlander heeft immers wel een Instagram-account, waarop hun leven zowel letterlijk als figuurlijk in het zonnetje wordt gezet. Daar worden de positieve zwangerschapstests gedeeld, de gender-revealparty’s en uiteraard: de aankomende concerten, TV-optredens of andere zaken die hen brood op de plank moeten brengen. Veel van eerdergenoemde bladen en TV-programma’s hadden de laatste tijd dan ook een rubriek ‘wat doen de sterren op social media?’
Sappig en snel
Met positief nieuws trek je, zoals gezegd, nou eenmaal minder volle zalen dan met negatief nieuws. En in dat gat sprongen de zogenaamde ‘juice channels’. Jawel sappigheid via nieuwe media, waaronder ook eigen YouTube-kanalen. Hun voer halen deze moderne roddeltijgers via hun duizenden volgers, die ze ook wel (opnieuw heel sappig) hun ‘eigen spionnen’ noemen. Zij gaan een behoorlijk tandje verder dan de klassieke ‘entertainmentjournalistiek’. Zij schuwen de geruchten niet, hebben hun ‘ogen en oren’ vaak in de kring rond BN’ers en brengen hun nieuws, ook als ze niet om de journalistieke wet van ‘wederhoor’ gevraagd hebben. De verhalen worden dan minder stellig gebracht, maar toch wel de wereld in geholpen.
Alberta Verlinde
De afgelopen tijd werden hun namen opeens bekend, ook omdat de klassiekere media op hun beurt deze spionnen gingen volgen en citeren. Zo zijn daar ‘Life of Yvonne’ (Yvonne Coldeweijer, die zich spottend ook wel Alberta Verlinde noemt, FawryNotSawry (Farja Farvardin) en Juicechannel (Dephlin Jacobs & Kaylee Willems). Via Instagram Stories, die na 24 uur verdwijnen, delen ze hun bevindingen, hun meningen en de bevestigingen die ze binnenkrijgen. Via YouTube worden deze ‘stories’ uitvoerig besproken. Op YouTube zijn er voorts ‘De Roddelloog’ van jongerenmerk Rumag en ‘Roddelpraat’ van Dennis Schouten & Jan Roos.
Nieuwe garde
De juicekanalen zijn uiteraard niet met open armen ontvangen door de oudere media. Zo waarschuwde Privé-hoofdredacteur Evert Santegoeds in de Volkskrant voor het moment dat de kanalen zich moeten verantwoorden en noemde Story-hoofdredacteur Guido den Aantrekker het in Shownieuws ‘kamikazejournalistiek’. Er schuilt volgens hen een gevaar in de manier waarop de kanalen werken, omdat er ook ongecontroleerde roddels online worden geplaatst. Albert Verlinde, die 20 jaar geleden de moderne opvolger van Henk van der Meyden was, is niet zo’n angsthaas. “Ik vind dat de oude garde entertainmentverslaggevers zich niet zo aangevallen moet voelen”, zegt hij in Nieuwe Revu. “We moeten gewoon denken: hé wat leuk, dit is nieuw.”
Zouteloze meuk
Het maakt de juicy makers en volgers geen bal uit, want ze scoren. Vooral Yvonne Coldeweijer gaat als een tierelier. Zij is behoorlijk zeker over haar verdienmodel. “We zijn natuurlijk allemaal opgegroeid met Shownieuws en RTL Boulevard, maar laten we gewoon heel eerlijk zijn: de laatste jaren is het gewoon één zoutloze meuk geworden. Het is gewoon één grote f*cking BN’er-kliek geworden. Niemand durft zich meer uit te spreken over dingen.” En dus heeft deze Alberta Verlinde haar handen vol aan de capriolen van André Hazes junior en toen dat wat afgezaagd werd, stortte ze zich op Marco Borsato. Begin december sloeg ze reeds op de tam-tam dat “er iets zat aan te komen” over de zanger tevens TVOH-coach, die zij half gemeen kijkend en half vermaakt ‘Stalko Borsato’ noemt. Ze vertelde daarbij dat ze het verhaal nog niet rond had, maar toch.. “Geen rook zonder vuur” zegt de Nederlander dan.
BOOS
Het zou me dan ook niet verbazen dat HET verhaal van Tim Hofman dat vorige week de YouTube-kijkcijfers naar recordhoogte joeg, mede geïnspireerd en getimed werd door Yvonne. Dat de publieke omroepen, gedrukte media, commerciële zenders elkaar zo beïnvloeden is wel een nieuw fenomeen. Omdat alles sneller gaat. En zo kon het zijn dat er binnen een paar dagen na de BOOS-uitzending van BNNVARA over de overschrijdende seks- en machtscultuur bij het commerciële ‘The Voice Of Holland’, een oud filmpje tevoorschijn werd getoverd waarin presentator Tim Hofman zich ook niet bepaald vrouwvriendelijk uitliet voor de camera.
Droste-effect
En dan is er nog het fenomeen van BN’ers die reageren op het nieuws over andere BN’ers. Ali B (een paar maanden terug nog de knuffelmarokkaan) die zichzelf filmt terwijl Max Verstappen als winnaar over de streep gaat bij de Grand Prix, is natuurlijk helemaal niet bezig om iemand anders dan zichzelf in het zonnetje te zetten. En Gordon die afgelopen weekend zit te janken over de wandaden van zijn beroemde collegae, is uiteraard ook dubieus. En daar kunnen anderen op hun beurt weer over roddelen. De Media Courant spant wat dat betreft de kroon. Zij tikken de hele dag berichten over de media die over de andere media berichten, die op hun beurt over weer andere media berichten. Volgt u het nog? Jawel een Droste-effect.
Het kan altijd erger
En toch vreet de consument het. Uit roddelhonger, uit ergernis of uit verontwaardiging. Ik heb de afgelopen week heel wat berichten gelezen van mannen die grote schande spraken over de sexcapades bij de kijkcijferhit uit de koker van Joh de Mol. Daarbij werden termen als ‘Gooische Matras’ en ‘verderfelijke TV-cultuur’ niet geschuwd. En waarom? Omdat deze mannen als ze zichzelf recht aankijken in de spiegel ook niet kunnen beweren dat ze altijd zo zuiver op de graat waren. Dat ze namelijk weleens een fout ‘grapje’ maakten tegen die stagiaire of dat hun hand na een bedrijfsborrel ‘per ongeluk zomaar ineens’ in het bloesje van die leuke vrouwelijke collega zat. En dan zijn we terug waar we begonnen. Want wat is er dan lekkerder dan te weten dat het altijd nog erger kan zijn dan bij jezelf! OMG!
