Wat gebeurt er in Pakistan? Wat denkt het Pakistaanse volk? Is er sprake van een staatsgreep, of van een democratisch mechanisme dat in werking is gesteld? Uw verslaggever duikt in de verschillende verhalen die worden gepresenteerd.
Afgezet
Pakistan, een land met 220 miljoen inwoners, heeft sinds zijn oprichting in 1947 te kampen gehad met politieke instabiliteit, met veelvuldige regimewisselingen en militaire coups. Geen enkele premier heeft ooit een volledige ambtstermijn van vijf jaar uitgezeten onder de huidige grondwet van 1973.
De Pakistaanse premier Imran Khan is uit zijn ambt ontzet na een motie van wantrouwen wegens beschuldigingen van economisch wanbeheer en wanbeheer van het buitenlands beleid van het land, waarmee een einde is gekomen aan zijn tumultueuze ambtstermijn.
Bij de stemming in het parlement, die zondag plaatsvond, werd de voormalige cricketster verslagen. De oppositie had minimaal 172 stemmen nodig van de 342 leden tellende assemblee om hem af te zetten.
De motie van wantrouwen werd gesteund door een alliantie van politici, waaronder meer dan een dozijn overlopers uit Khan’s eigen politieke partij.
De stemming vond plaats nadat het Pakistaanse Hooggerechtshof donderdag had geoordeeld dat een besluit om een eerdere motie van wantrouwen tegen Khan wegens beschuldigingen van economisch wanbeheer te blokkeren, ongrondwettelijk was.
In zijn beslissing vernietigde het Hooggerechtshof ook het eerdere bevel van Khan om het parlement te ontbinden en vervroegde verkiezingen uit te schrijven, omdat het “geen rechtsgevolgen” had.
Immense populariteit
Tienduizenden betogers hebben in heel Pakistan rallies gehouden, terwijl ook in verschillende andere landen protesten plaatsvonden ter ondersteuning van Imran Khan, die in een parlementaire motie van wantrouwen als premier werd afgezet, terwijl de politieke oppositie in het Zuid-Aziatische land voorbereidingen trof om Khan’s vervanger te installeren.
Aanhangers van Khan marcheerden zondag in steden over heel Pakistan, zwaaiden met grote partijvlaggen en zwoeren steun. De jeugd, die de ruggengraat van Khan’s aanhang vormt, domineerde de menigte.
In de zuidelijke havenstad Karachi aan de Arabische Zee schreeuwde een massale menigte aanhangers slogans die beloofden dat Khan weer aan de macht zou komen. “Nee tegen een geïmporteerde regering” stond er op de borden bij de demonstraties in Karachi terwijl demonstranten scandeerden: “Elke vriend van Amerika is een verrader.”
In de hoofdstad Islamabad verlichtten de lichten van duizenden aanhangers de nachtelijke hemel toen Khan zich boven op een felgekleurde truck een weg baande door de menigte.
Een snelle blik op de hashtag #RevolutionBlackedOut laat zien dat Imran Khan zijn populariteit onder de Pakistaanse bevolking niet heeft verloren, aangezien tienduizenden de straat op zijn gegaan om hun steun aan hem te betuigen, en door velen nog steeds wordt vereerd als hun rechtmatige leider.
Wat duidelijk is, is dat Imran Khan misschien voorlopig politiek gezien verslagen is, maar nog lang niet van het toneel is verdwenen.
Beelden van de immense rally in Karachi, gepubliceerd door Sana Mir, onder twitter hashtag #RevolutionBlackedOut.
Economisch wanbeheer
De laatste tijd wordt Imran Khan achtervolgd door beschuldigingen van nalatigheid op fiscaal gebied, terwijl zijn regering vecht tegen uitputtende deviezenreserves en een inflatie met dubbele cijfers, waarbij de kosten van eerste levensbehoeften zoals voedsel en brandstof de pan uitrijzen.
Op donderdag bereikte de Pakistaanse roepie een historisch dieptepunt, aldus Reuters. Vorig jaar accepteerde het land een financiële injectie van 6 miljard dollar van het Internationaal Monetair Fonds.
Een slecht presterende economie, aanvallen door gewapende groepen en wankele betrekkingen met voormalige bondgenoten zullen bovenaan de agenda van de volgende regering staan.
Wie de volgende premier van Pakistan wordt, zal dan ook dezelfde problemen erven die Khan zijn slechte naam bezorgden.
Buitenlandse inmenging
Miljoenen Pakistanen stroomden al toe om premier Khan te zien spreken op 27 maart, toen hij beweerde dat “buitenlandse mogendheden een regimewisseling in Pakistan voorbereiden”. Zwaaiend met een brief uit zijn jaszak dreigde Khan met directe, schriftelijke bedreigingen aan het adres van Pakistan en hemzelf.
De topkabinetsleden Asad Umar en Fawad Chaudhry hielden een gezamenlijke persconferentie waar zij verdere details van deze controversiële brief onthulden. Vervolgens nodigde Khan verschillende leden van zijn kabinet, de media en de Pakistaanse veiligheidsgemeenschap uit om het document uit de eerste hand te bekijken.
De Pakistaanse oppositieleider Shahbaz Sharif (een aspirant voor de positie van premier) verklaarde dat hij het schip zal verlaten en zich bij Imran Khan zal voegen als de brief echt is en de premier naar waarheid sprak. Maar binnen enkele uren werd een mysterieus verzoekschrift ingediend bij het Hooggerechtshof van Islamabad (IHC), waarbij opperrechter Athar Minallah een juridisch advies uitbracht dat Imran Khan deze brief niet in het openbaar mag delen vanwege zijn eed op geheimhouding.
De volgende dag kwam het nationale veiligheidscomité (NSC) van het land bijeen voor een vergadering. De deelnemers besloten unaniem om de Verenigde Staten te berispen voor hun daden en ervoor te zorgen dat Pakistan de Amerikaanse autoriteiten niet zo gemakkelijk zou laten ontsnappen. Vervolgens heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken de waarnemend ambassadeur van de VS opgebeld en hem berispt – wat volgens Pakistaanse politieke commentatoren allemaal niet had kunnen gebeuren onder het voorwendsel van een valse brief.
Wat stond er in de brief?
Volgens verklaringen die Khan tijdens de NSC-vergadering heeft afgelegd, hebben hoge ambtenaren van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken (vermoedelijk een onderminister van Buitenlandse Zaken) de brief op 7 maart via Asad Majeed Khan, de Pakistaanse ambassadeur in Washington, verzonden.
In het document staat naar verluidt dat er binnenkort een motie van wantrouwen (NCM) tegen de premier zal worden ingediend, dat Khan moet weten dat die motie eraan komt en dat hij zich niet tegen de NCM moet verzetten maar eraan ten onder moet gaan. Als hij probeert zich te verzetten, zo luidt het verder in de brief, zullen Khan en Pakistan daarvan de gevolgen ondervinden.
De volgende dag, op 8 maart, werd inderdaad een motie van wantrouwen aangekondigd. Volgens Khan beschikt hij over informatie van de veiligheidsdienst over de illegale koop en verkoop van stemmen onder Pakistaanse parlementsleden in die periode.
Vervolgens verklaarde de militaire leiding van het land zich op 9 maart “neutraal” tussen de oppositiepartijen en de premier.
Khan bekritiseerde het leger voor zijn neutrale houding en zei dat een vitale staatsinstelling geen “neutraliteit” zou mogen tonen tegenover diegenen die openlijk en opzettelijk worden gebruikt als werktuigen voor regimeverandering, georkestreerd door de tegenstanders van Pakistan. Maar na de terugkeer van minister van Buitenlandse Zaken Shah Qureshi uit Peking, lijkt het leger nu de voorkeur te geven aan het standpunt van Khan. Het lijkt erop dat een telefoontje of een boodschap rechtstreeks uit Peking moet zijn gekomen.
Geen 2001
Het is niet meer 2001 toen de voormalige Pakistaanse president, generaal Pervez Musharraf, na één telefoontje capituleerde voor de Amerikanen.
Het Pakistan van vandaag heeft een sterkere zelfidentiteit na twee decennia van slopende en niet-erkende opofferingen voor de onsuccesvolle oorlog tegen het terrorisme van Washington. Ook zien zij nu in dat de VS een afnemende macht zijn, als gevolg van de opkomende multipolaire wereld.
De Pakistanen vrezen de Amerikaanse sancties niet langer als gevolg van politieke ongehoorzaamheid, vooral nu zij toezien hoe andere landen in hun eigen regio die sancties omzeilen met nieuwe bondgenoten.
Als gevolg van het veranderende lokale en mondiale politieke klimaat heeft Khan’s verhaal over de inmenging van de VS de afgelopen week sterk aan kracht gewonnen. Het verhaal gaat over twee partijen die tegenover elkaar staan op een kritiek moment in de geschiedenis van het land: aan de ene kant een Indo-Amerikaanse alliantie, corrupte Pakistaanse oppositiepartijen, de media, en een handvol westers georiënteerde liberalen. Aan de andere kant een populaire premier, gesteund door de Russisch-Chinese alliantie en een overweldigende meerderheid van de Pakistani.
Eén ding is zeker: Imran Khan zal niet snel van het Pakistaanse toneel verdwijnen.
