Volgens het woordenboek is een opinie een mening of oordeel. Meningen en oordelen vormen we de hele dag over allerlei onderwerpen; van de meest onbenullige tot een uitgebreide kijk op de staat van de wereld. Zo bezien hebben we dus helemaal geen opiniemakers nodig, we kunnen het prima zelf. Wikipedia geeft een uitgebreidere definitie:
Een opinieleider of opiniemaker is iemand die de maatschappelijke meningsvorming beïnvloedt. Dit doet de opinieleider door via de massamedia zijn mening te verspreiden en/of het debat aan te wakkeren over actuele zaken
Ook volgens die definitie is opiniemaken dus iets wat iedereen doet, zij het dat de de meesten van ons de maatschappelijke meningsvorming vooral op kleine schaal beïnvloeden. Maar feitelijk zijn jij en ik dus net zo goed opiniemaker als al die pratende hoofden die we dagelijks op televisie zien.
De beroepsmatige opiniemaker heeft vooral schaalgrootte nodig; zo kun je pas echt een bijdrage leveren aan de publieke opinie. Daarbij komen de media dan weer goed van pas. Er zijn heel wat actualiteitenrubrieken, praatprogramma’s en columns die gevuld moeten worden met meningen.
Als nieuwsconsument kan dat soms erg handig zijn. Bij ingewikkelde zaken is het fijn als een expert dit kan toelichten en zijn licht er over wil laten schijnen. Dankzij wetenschappers, journalisten en ervaringsdeskundigen wordt het makkelijker een onderbouwde mening te ontwikkelen. Van dit soort opiniemakers kun je zeggen dat ze hun beroep gebruiken om de publieke opinie te (helpen) maken.
Dan heb je ook nog een categorie opiniemakers die het andersom doet. Zij hebben van hun mening hun beroep gemaakt. Juist deze categorie krijgt steeds meer aandacht in de media. Maar hebben we er ook wat aan? Voor de media is het makkelijk; deze opiniemakers verkondigen graag hun mening en hebben vaak een zekere bekendheid. Voor die opiniemakers zelf draagt het dan weer bij aan die bekendheid en zorgt het voor brood op de plank. Het lijk wel een win-win situatie.
Uiteindelijk is de kijker de dupe. Door bovenvermeld mechanisme hebben deze opiniemakers belang bij het maken van opvallende meningen, en dus niet per se de best geïnformeerde meningen. En desgewenst vaak ook nog eens over alle mogelijke onderwerpen. U vraagt wij draaien! Doordat ze zich goed kunnen presenteren verdringen ze bovendien vaak deskundigen, waar je als kijker meer van kunt leren.
Bij veel professionele opiniemakers kun je je dus afvragen of je er echt wat aan hebt. Als je je best doet is een zelfgemaakte opinie misschien wel net zo goed.
