’83 procent van de koppels belandt in relatiecrisis na geboorte eerste kind’. Ik las de kop van het nieuwsbericht hardop voor aan mijn vriend terwijl we scrollend aan de eettafel onze spinaziestamppot zaten te eten. Ik met een toeter van een buik, hij enigszins verveeld omdat de baby er nog steeds niet was. ‘Nou dat overkomt ons niet hoor, wij zijn een team,’ antwoordde hij. ‘Inderdaad, we got this,’ voegde ik eraan toe. En daarmee was de kous af. Geen gesprekken over hoe we het gingen aanpakken, hoe we tijd voor ons samen gingen vrijmaken of wat we zouden doen als we merkten dat het slaaptekort ons zou opbreken. Och, wat waren we naïef.
Hetzelfde ging het er waarschijnlijk aan toe bij al die andere stellen die tot die 83 procent behoorden en na de geboorte van hun eerste kind keihard van hun roze postpartumwolk donderden. Want zo snel als de liefde voor jullie baby groeit na de geboorte, zo snel kan de liefde voor elkaar uitdoven tijdens die heftige babytijd. Mijn vriend en ik bleken helemaal niet zo’n ‘team’ te zijn en rolden vanaf het moment van de geboorte van onze zoon linea recta die zogenoemde relatiecrisis in. We hebben in al die jaren zonder baby nog nooit zoveel ruzie gehad als in het eerste jaar mét baby. We snauwden elkaar af, we schreeuwden naar elkaar (‘niet schreeuwen waar de baby bij is!!’), we kibbelden, we hadden te weinig seks en we ruzieden over het feit dat we schreeuwden en te weinig seks hadden. Lekkere timing voor een crisis dacht ik, nét terwijl we een baby met elkaar hadden gekregen en ons daardoor voor de rest van ons leven aan elkaar verbonden hadden. Hoe vaak ik niet gedacht heb: was het wel een goed idee om samen een baby te krijgen? Passen we eigenlijk wel bij elkaar? Nu, bijna twee jaar later, is het soms nog steeds pittig met een energieke peuter met een eigen wil in huis. Maar de gemoederen zijn weer bedaard, we slapen weer, de hormonen zijn uit mijn lijf en de donderwolken boven onze hoofden zijn verdwenen. Het nummer van de echtscheidingsadvocaat heb ik weer uit m’n telefoon gehaald.
Celebrity break-ups
Helaas geldt dit niet voor alle koppels. Kijk alleen al naar binnen- en buitenlandse celebs die de stekker uit hun relatie hebben getrokken, terwijl ze net samen een kleine mini-celeb hebben gekregen. Katja Schuurman en Freek Bartels gingen uit elkaar te gaan terwijl hun dochter Coco Loulou op dat moment nog geen anderhalf jaar oud was. Of wat dacht je van Gigi Hadid en Zayn Malik, die een jaar na de geboorte van Khai een punt achter hun relatie zetten?
De babytijd en tijd met kleine kinderen kan soms zó’n weerslag op je relatie hebben, dat het simpelweg einde huwelijk betekent. Het kan bijvoorbeeld dat je een kant van je partner leert kennen die je totaal niet bevalt. Dit was ook het geval bij Mirthe (32). ‘Robin en ik waren ongeveer drie jaar samen toen ik in verwachting was van onze zoon. We waren heel blij toen we het ontdekten; we wilden graag samen kinderen. Na een lastige zwangerschap waren we in eerste instantie dan ook erg gelukkig toen onze zoon eind 2017 geboren werd. Robin had drie weken vrij genomen van zijn werk. Het was een heerlijke tijd. Onze zoon sliep goed, wij deden alles samen en het voelde echt als een gezin.’ Totdat Robin weer aan het werk ging. ‘Onze zoon werd een huilbaby en sliep niet. Hij wilde alleen maar door mij getroost worden, omdat ik degene was die fulltime bij hem was. Hij accepteerde Robin simpelweg niet. Hierdoor draaide ik voor alle nachten op en moest ik er letterlijk twaalf keer per nacht uit. Ik was maandenlang compleet uitgeput. Robin werd heel gestrest van de hele situatie en reageerde daarop met ongeduld en boosheid. Terwijl ik de hele dag met een huilende baby in de draagzak rondsjouwde, werd hij bijvoorbeeld boos op mij als ik een boodschap vergat te halen. Ook had hij geen geduld met ons kind; hij werd erg onzeker. Toen ik er helemaal doorheen zat, bood hij nooit aan om bijvoorbeeld een paar dagen vrij te nemen van zijn werk en mij te helpen. Dat kon niet volgens hem. Ik zag ineens een hele egoïstische kant van hem. Het leek daarnaast alsof hij geen liefde meer kon geven, alsof hij niet meer wist hoe het moest. Hij gaf me nooit meer een knuffel of een kus, ook als ik aangaf dat ik dat nodig had. We raakten compleet van elkaar verwijderd en de liefde tussen ons doofde helemaal uit. Ik was graatmager geworden en sliep zelfs met slaappillen niet meer. We zijn samen nog in relatietherapie geweest, maar eigenlijk was het al te laat. Ik werd doodongelukkig bij de gedachte dat ik de rest van m’n leven bij hem zou moeten blijven. Anderhalf jaar na de geboorte van onze zoon heb ik ‘m verteld dat ik wilde scheiden. Hij reageerde heel zakelijk. Binnen een week was de scheiding rond.’
De baby blues
Het aantal scheidingen neemt al jaren fors toe. Volgens het CBS eindigt bijna 40 procent van het aantal huwelijken momenteel in een scheiding. Verwacht wordt dat dit percentage zelfs naar 50 procent stijgt onder alle toekomstige ouders. In 2021 scheidden de ouders van 24 334 kinderen na een huwelijk. Daarnaast zijn er jaarlijks naar schatting ruim 20 duizend kinderen van wie de ouders uit elkaar gaan zonder dat ze getrouwd waren. Steeds vaker gebeurt dit bij stellen met kinderen onder de vier jaar. Volgens Amerikaanse psycholoog en onderzoeker John Gottman gaat een derde van de jonge ouders uit elkaar voordat het oudste kind drie jaar is. Nederlandse cijfers zijn hier niet over bekend, maar dit geeft al aan dat de tropentijd met jonge kinderen een ware bom onder je relatie legt.
Susanne Donders, relatie- en gezinstherapeut en co-auteur van het boek Een baby erbij en samen gelukkig blijven, beaamt dit. ‘De eerste tijd met de baby, maar ook de eerste jaren met kleine kinderen, is een grote uitdaging voor stellen. Je moet met z’n tweeën plaatsmaken voor een nieuwe relatie met je kind, maar ook voor een nieuwe relatie met elkaar als ouders. Als partners ga je voornamelijk inleveren: je hebt het veel drukker en je moet je ook nog eens veel meer aan elkaar aanpassen. Het maandenlange of zelfs jarenlange slaapgebrek maakt je daarnaast een minder leuke versie van jezelf: humor en relativeringsvermogen vliegen het eerst de deur uit.’ Dat klinkt heel logisch, maar is het zo erg dat een goede relatie in zó’n korte periode, zó snel bergafwaarts kan gaan? ‘Deze periode vraagt veel van je mentale veerkracht. Je krijgt plotseling veel minder aandacht en liefde van je partner en dit leidt vaak tot ruzies en geklaag. Tijd voor elkaar om dit te herstellen en compenseren is er vaak niet of heeft nauwelijks prioriteit.’ Maar ook je verleden kan een rol spelen in het feit of je het met elkaar volhoudt legt Donders uit. ‘Deze grote veranderingen zijn voor mensen die met voldoende liefde en vertrouwen zijn grootgebracht en een positief zelfbeeld hebben, beter te handelen dan voor mensen die schade hebben opgelopen in belangrijke relaties, zoals met hun ouders of vorige partners. Als je genoeg vertrouwen hebt in je relatie, kun je je makkelijker verplaatsen in je net zo vermoeide partner en ben je minder snel van slag.’
Eenzaam in je relatie
Dat vertrouwen in haar relatie had Mirjam (35) nog wel toen het niet goed ging, maar haar inmiddels ex-man Sebastiaan helaas niet. ‘Sebastiaan en ik waren drie jaar samen voor de geboorte van onze dochter, nu vijf jaar gelden,’ vertelt Mirjam. ‘We konden veel lachen samen, deden leuke dingen en konden goed communiceren met elkaar. In de maanden nadat onze dochter werd geboren, ging het voor mijn gevoel nog steeds prima. Achteraf vertelde Sebastiaan wel dat hij zich in het eerste halfjaar na de geboorte best eenzaam heeft gevoeld. Hij vond dat ik veel aandacht aan haar schonk en hem min of meer vergat. Maar hier hebben we destijds uitgebreid over gepraat en alles kwam weer in een rustig vaarwater. Toen onze dochter drie jaar oud was kozen we dan ook bewust voor een tweede en raakte ik zwanger van onze zoon.’ Helaas hoorde Mirjam op hetzelfde moment dat haar moeder ernstig ziek was. ‘Als een soort overlevingsmechanisme kroop ik in mijn eigen schulp en keerde ik in mezelf. Elke avond als ik onze dochter op bed had gelegd, ging ik de rest van de avond in onze slaapkamer op bed liggen om tot rust te komen – hij zat beneden. Bovendien was ik doodmoe van de zwangerschap. Ook moesten we onze dochter inmiddels echt gaan opvoeden en kwamen onze verschillende achtergronden en opvattingen hierin pijnlijk naar voren. Dit zorgde natuurlijk voor conflicten. Onze relatie ging tijdens mijn tweede zwangerschap steeds meer bergafwaarts. Na de geboorte van onze zoon begin 2018, kreeg ik ook nog een hernia, waardoor ik amper voor hem kon zorgen. Intussen was mijn moeder nog steeds ernstig ziek en begon Sebastiaan steeds meer aan me te trekken. Hij wilde me helpen en zocht constant toenadering, maar ik had vooral rust en ruimte nodig en liet hem niet toe. Het lukte me gewoon niet. Doordat hij me niet kon bereiken, voelde hij zich machteloos en heeft hij zich nog veel eenzamer gevoeld dan na de geboorte van onze eerste. We begrepen elkaar op een gegeven moment gewoon niet meer. Elf maanden na de geboorte van onze zoon heeft hij me verteld dat hij wilde scheiden. Hij was helemaal op, en ik ook.’ Mirjam staat achter zijn besluit, ondanks dat het niet haar beslissing was. ‘Ik dacht vooral: ik kan nu niet zo’n grote beslissing nemen. Het zijn tropenjaren tenslotte en wie weet komt het allemaal weer goed als deze jaren voorbij zijn. Maar hij kon het niet meer opbrengen, en dat snap ik ook.’
Vroeger versus nu
Je zou zeggen dat bovenstaande problemen bij onze ouders en opa’s en oma’s net zo vaak voorkwamen als in de huidige maatschappij. Toch tekenen tegenwoordig veel meer (jonge) ouders de scheidingspapieren dan vroeger. Donders: ‘We zijn in het algemeen veeleisender geworden als het gaat om liefde en relatie. We willen echt een emotionele verbinding met iemand, en dat is op zich alleen maar positief. Vroeger waren we meer door economische en andere afhankelijkheden gebonden aan elkaar. Tussen stellen met jonge kinderen wordt door vermoeidheid en onzekerheden alleen al meer ruzie gemaakt dan in andere levensfases. Vaak trekken mensen dan te snel de ‘verkeerde’ conclusie: we passen niet bij elkaar. Maar in veel gevallen gaat het om de tijdelijke stress die gepaard gaat met een klein kind in huis. Vraag je daarom af hoe jullie relatie was voordat jullie een kind kregen en of je merkt dat er soms nog momenten zijn dat het weer even als vanouds is. Sta daar serieus bij stil, zoek hulp als je niet uit patronen komt en neem de tijd om te besluiten of het echt beter is om uit elkaar te gaan.’
Een happily ever after
In 2015 schreven niet voor niets al een aantal scheidingsdeskundigen, pedagogen en juristen een gezamenlijke brandbrief aan de Nederlandse gemeenten dat aanstaande ouders op cursus moeten om te leren wat het ouderschap inhoudt, nog voor het eerste kind is geboren. Donders pleit ook voor een betere voorbereiding op het ouderschap: ‘Hou je niet alleen bezig met alle aankopen, het geregel en de lijfelijke voorbereiding op de bevalling, maar praat ook over jullie verwachtingen van het ouderschap en het leven als gezin. Let niet op de buitenkant via social media; het wordt gewoon een intensieve tijd. Als je je dat realiseert, je er samen op instelt en je voorbereidt, kun je meer genieten na de geboorte van jullie kind.’
Een cursus ouderschap? Dat lijkt me niet eens zo’n slecht idee, al is het alleen maar voor wat meer bewustwording. De relationele struggles die bij het ouderschap komen kijken hebben mij enorm overvallen hebben en ik zie het bij mede-moeders om me heen ook. Gelukkig weet ik nu bij een eventuele volgende baby wat me te wachten staat. Als m’n vriend en ik dan weer met wallen tot onder het zeeniveau tegen elkaar staan te kibbelen, haal ik gewoon m’n mantra er weer bij: het is een fáááse.
Dit artikel verscheen eerder in VIVA Mama.
