‘Mijn ex-partner was extreem egoïstisch als het ging om geld. Toen we bijvoorbeeld samen een woning kochten heb ik van alles verbouwd in het huis – ik ben nu eenmaal beter in klussen dan hij – en ik schoot het dan ook vaak voor als ik in de bouwmarkt stond. Naar het geld dat ik dan nog van hem kreeg, kon ik vaak fluiten. Maar zodra hij nog geld van mij kreeg, stuurde hij binnen no-time een Tikkie.’ Aan het woord is Melanie (32), bij wie geld altijd een issue was in haar relatie met haar ex. ‘Ik vind het geen probleem als iemand op z’n geld let en zuinig is, dat vind ik alleen maar verstandig, maar doe het dan eerlijk. Hij betaalde veel dingen voor zichzelf van de gezamenlijke rekening, maar iedere euro die ík van de gezamenlijke rekening haalde moest ik verantwoorden. Bovendien was hij zuinig op de verkeerde dingen. Hij gaf bijvoorbeeld wél veel geld uit aan verkeersboetes, horloges en een onnodig dure auto. Ook de hypotheek naar rato betalen vond hij maar oneerlijk “want ik had zelf voor zo’n slechtbetaalde baan gekozen en hij had bewust aan zijn carrière gebouwd”. Met flinke tegenzin stortte hij iedere maand meer op de gezamenlijke rekening dan ik. Pas toen ik als zzp’er drie keer zoveel ging verdienen als voorheen, stemde hij toe om al het geld op één hoop te gooien. Geld was uiteindelijk één van de oorzaken dat we uit elkaar gingen. Het gaf gewoon precies weer hoe egoïstisch hij was.’
‘Mijn vriend heeft letterlijk ervaren dat geld een kwestie van leven of dood kan zijn’
Kibbelen over kleingeld
Melanie is lang niet de enige bij wie geld een issue is – of was – in haar relatie. Uit talloze onderzoeken blijkt dat geld ergens bovenaan het lijstje van onderwerpen staat waar koppels het vaakst ruzie over hebben. Sterker nog, uit onderzoek van Kansas State University in Amerika onder 4500 stellen, blijkt dat het de belangrijkste reden is dat Amerikaanse koppels scheiden. Ook in Nederland is hier onderzoek naar gedaan. Uit het onderzoeksrapport Geld & relatie van het Nibud uit 2019 blijkt dat 27% van de stellen ruziet over geld. Hoe komt het toch dat het er zo vaak zo verhit aan toegaat als het om de inhoud van de portemonnee gaat?
Joke de Walle, socioloog en auteur van het boek Gedoe om geld, intieme portretten van geld en relaties, deed hier onderzoek naar. ‘Geld speelt een centrale rol in het leven van mensen, en dus ook in het leven van koppels. Het is hét middel om je bestaan op te bouwen en je leven in te richten; het kan zelfs een kwestie van leven of dood zijn. Dat is niet niks,’ legt ze uit. ‘Tegelijkertijd kun je allebei op een totaal andere manier naar geld kijken en ermee omgaan. Dit heeft voornamelijk te maken met je opvoeding, uit wat voor sociaal milieu je komt, je persoonlijkheid en ervaringen. Stel dat je ouders een keer failliet zijn gegaan, dan kan dat een enorme impact hebben gehad op het gezin en kan het de manier waarop je met geld omgaat veranderen. Zo iemand kan bijvoorbeeld heel zuinig worden. Of was er bij jullie altijd voldoende geld om van te leven? Dan speelt het waarschijnlijk geen grote rol in je leven en ben je er minder mee bezig.’
Die verschillende visies op geld tussen twee mensen, is iets waar Fay (35) mee te maken kreeg toen ze een relatie kreeg met haar vriend. ‘Mijn partner heeft altijd heel erg de drive gehad om veel geld te willen verdienen. Ik begreep dat nooit zo goed. Ik heb altijd gedacht: als ik maar leuk werk heb en rond kan komen, dan is het goed. Ik kon me ook flink ergeren aan dat inhalige van hem. Maar toen we er een keer een goed gesprek over hadden, werd het me duidelijk. Mijn vriend is namelijk op zijn twaalfde met zijn ouders uit Afghanistan naar Nederland gevlucht vanwege de Taliban. Dit kon alleen omdat ze genoeg geld hadden om een mensensmokkelaar te betalen. Hij heeft dus letterlijk ervaren dat geld een kwestie van leven of dood kan zijn. Bovendien eenmaal hier, hebben zijn ouders nooit meer een goede baan kunnen krijgen. Hij weet hierdoor hoe deprimerend het is om alle eindjes aan elkaar te moeten knopen. Hij wil daarom zekerheid voor zichzelf ‘kopen’. Ik heb dit soort dingen nooit ervaren: bij ons was er altijd genoeg geld om rond te komen en leuke dingen te doen. Geld speelde nooit een grote rol in mijn leven.’
Money talk
Klinkt best logisch, die verschillende visies op geld. Maar waar gaan de meeste geldfitties tussen koppels inhoudelijk dan over? Je voelt ‘m misschien al aankomen: over waar het geld aan uitgegeven wordt. De één vindt tenslotte een mooie auto belangrijk en een groot huis, terwijl de ander juist liever genoeg op de spaarrekening heeft staan voor noodgevallen of het fijn vindt om wat minder te kunnen werken. Vaak wordt het uitgavenpatroon dan ook een issue op het moment van samenwonen. Joke de Walle: ‘Dan komen de verschillen aan het licht en hebben de uitgaven van je partner ook effect op jóuw leven, als jullie daardoor minder geld aan andere dingen kunnen besteden. Daarvoor dacht je misschien: niet verstandig, dat zoveelste paar sneakers, maar het is niet mijn probleem.’
Herkenbaar volgens Manon (38). Ze is nogal een spender en is getrouwd met een ‘extreem zuinig type’, zoals ze zelf zegt. ‘Een onuitputtelijke bron van conflicten natuurlijk, als je er beiden zo anders in staat. Ik leef in het nu en geef veel geld uit aan kleding voor de kinderen, interieurspullen, koffietjes in de stad met vriendinnen en kook- en bakspullen. We zijn in gemeenschap van goederen getrouwd en hebben geen aparte rekeningen. Nou, je snapt het al: mijn man is niet altijd blij als ik weer met nieuwe leggings en spijkerbroeken voor onze kinderen thuiskom. Laatst hadden we ook weer een discussie over een grote uitgave. Ik wil graag een tweede auto, omdat ik op m’n vrije dagen met de kinderen niet ver weg kan: hij neemt namelijk onze auto altijd mee naar zijn werk. Maar alleen al toen ik de woorden ‘tweede auto’ liet vallen, kreeg ik me toch een blik toegeworpen…’
‘Vroeger was de rolverdeling veel duidelijker: de man bracht geld in het laatje en deelde dat met zijn vrouw die voor de kinderen en het huishouden zorgde’
Ruziënde millennials
Al dat geruzie over geld, dat wordt voornamelijk gedaan onder onze generatie, zo blijkt uit het rapport van het Nibud. Jongvolwassenen kibbelen vaker (42 procent) over de (digitale) afschriften dan 65-plussers (12 procent). Een verklaring hiervoor is dat er vaak grote, gezamenlijke uitgaven gedaan worden onder millennials: denk aan een huis kopen, uitgaven voor de geboorte van een kind en een auto. Niet bepaald uitgaven waarbij je achteloos je pinpas trekt. Daarnaast spelen volgens de Walle andere factoren een rol. ‘Vroeger was de rolverdeling veel duidelijker. De man bracht geld in het laatje en deelde dat met zijn vrouw die voor de kinderen en het huishouden zorgde. Tegenwoordig is het zo dat vaak zowel de man als de vrouw werkt, maar de één meer verdient dan de ander en de ander weer meer in het huishouden doet of meer uren voor de kinderen zorgt. Daardoor liggen conflicten op de loer. Het is moeilijk tegen elkaar af te strepen: hoeveel waarde vertegenwoordigt het huishouden of het zorgen voor de kinderen? Daar moet je dan een formule voor gaan verzinnen. Gooi je alles op één hoop? Leg je in op een gezamenlijke rekening naar rato? Of betaalt de één de hypotheek en de ander de boodschappen? En trek je een studieschuld van het inkomen af of niet? En wat doe je als de één veel meer spaargeld heeft dan de ander? Verdeel je dat of niet? Dat is heel ingewikkeld.’
Is het dan alleen maar kommer en kwel als het gaat om geld en onze generatie? Zeker niet, het positieve is dat – misschien omdat het nu veel ingewikkelder is dan vroeger – wij (83 procent) veel vaker geldzaken gezamenlijk bespreken dan onze ouders (55 procent) dat doen. Het gevolg: 71 procent van de koppels die hun geldzaken bespreekt is uiteindelijk tevreden over hoe de kosten zijn verdeeld.
Financiële verrassingen
Iets wat we – helaas – ook veel vaker doen dan onze ouders, is scheiden. Of de initiële reden hiervoor nu geld is of niet, een scheiding is hét moment waarop ruzies over geld vaak tot een hoogtepunt komen. Scheidingsmediator Nina Tillema van Zorgeloosch Scheiden merkt dat de discussie vaak gaat over of iets alleen van één partner is of van beiden. ‘Denk aan erfenissen waar iemand wel of geen recht op heeft, spaargeld wat al is opgebouwd vóór het huwelijk of een studieschuld. Als je bijvoorbeeld in gemeenschap van goederen getrouwd was, zul je ook voor de helft verantwoordelijk zijn voor de studieschuld van je ex. Dat kan oneerlijk voelen. Dit zijn daarom zaken waar je al tijdens het aangaan van je huwelijk of geregistreerd partnerschap allebei van op de hoogte moet zijn en bespreken. Je zal anders niet de eerste zijn die voor onaangename financiële verrassingen komt te staan tijdens een scheiding.’ Ook geldafspraken voor de toekomst leiden regelmatig tot conflicten tijdens een scheiding. ‘Bijvoorbeeld partner- en kinderalimentatie. Logisch: je zit hier soms jaren aan vast en elke maand voel je het weer in je portemonnee.’ Aan Tillema om deze conflicten zo goed mogelijk te proberen te voorkomen voor haar cliënten. ‘Het uitgangspunt moet zijn dat beide partijen een goede, nieuwe start kunnen maken. Daarom pleiten wij ervoor om eerst inzicht te krijgen in de financiële positie van beiden op het moment van scheiden. Hoeveel heb je maandelijks nodig om een nieuwe start te maken? Vanuit daar kunnen we kijken hoe alles zoveel mogelijk in balans verdeeld kan worden. Zo creëer je meer begrip voor elkaars situatie en voelt die maandelijkse alimentatieplicht wellicht minder oneerlijk.’
6x zo voorkom je geldgedoe
Vraag naar elkaars opvoeding en ervaringen
Iemands kijk op geld heeft te maken met uit wat voor sociaal milieu diegene komt, opvoeding, persoonlijkheid en ervaringen. Vraag hiernaar, dit zorgt voor begrip.
Bespreek wat eerlijk voelt voor beiden
Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat samen geldzaken bespreken leidt tot tevredenheid. Overleg dus over wie wat inlegt of betaalt.
Open eventueel aparte rekeningen
Kunnen jullie het niet eens worden over elkaars persoonlijke uitgaven? Scheid ze dan door een deel van jullie eigen geld op aparte rekeningen te zetten.
Bespreek jullie favo uitgaven
Wat vinden jullie belangrijk in jullie leven? Veel vrije tijd, een mooie auto, lekker eten, vakantie of een chic interieur? Kijk waar jullie prio’s liggen en zorg dat jullie uitgaven daarmee matchen. You can’t have it all…
Trouwen of samenwonen?
Zorg dat jullie financiële zaken zoals pensioen, schulden en hypotheek goed geregeld zijn bij overlijden of scheiden én zorg dat jullie hier beiden van op de hoogte zijn. Laat bijvoorbeeld een samenlevingscontract opstellen en overleg samen op welke voorwaarden jullie gaan trouwen.
Evalueer
Zijn jullie nog tevreden over de kostenverdeling? Verdienen jullie nog hetzelfde of is dat veranderd? Evalueer en pas eventueel jullie geldstrategie aan.
Dit artikel is eerder in VIVA gepubliceerd.
