De titel die mij het meest ontroerde is Sofía y el Terco (2012), Sofía en de Koppige, over een 75-jarige vrouw die de sleur met haar koppige man wil doorbreken en haar dorpje in de bergen in Colombia wil verlaten om de zee te leren kennen. Op een dag ontsnapt ze en laat hem reddeloos achter en beleeft allerlei avonturen. Ik heb de film niet gezien en heb me suf gegoogled om hem te kunnen bekijken op het internet. Onmogelijk. Maar ik wil die film zien!
Talloze mensen, van oud naar jong, maar allemaal arm, heb ik in Colombia horen verzuchten dat ze zo graag de zee willen leren kennen. Het is iets magisch voor hen. Stel je voor, Colombia is 28 keer Nederland. De mensen die langs de twee lange kusten (die van de Caribische Zee en die van de Stille Oceaan) wonen vinden het doodnormaal dat de zee er is, maar nog veel meer mensen wonen er het binnenland en moeten enorme afstanden afleggen om de kust te bereiken.
Vliegen is voor de arme Colombiaan surrealistisch, maar een buskaartje naar de zee is ook te hoog gegrepen. De meeste mensen moeten iedere dag opnieuw sappelen om het eten en hun dagelijkse vervoer voor werk en de school van hun kinderen bij elkaar te krijgen.
Daarom vind ik het zo geweldig dat regisseur en schrijver Andrés Burgos op dit idee is gekomen. Hij schreef eerst het boek met de gelijknamige titel en verfilmde het daarna.
Afschuwelijke misdaden
Twee films op het programma die ik wél heb gezien, geven het enorme dillemma waar een groot deel van Latijns Amerika nog mee worstelt weer. De afschuwelijke misdaden die zijn gepleegd en de roep van de slachtoffers voor genoegdoening en de hang om het allemaal achter zich te laten en normale moderne landen te worden.
Het gaat om Garage Olimpo (1999) en No (2012). Garage Olimpo, verwijzend naar het gelijknamige martelcentrum, speelt zich af in Buenos Aires. De hoofdpersoon is een linkse activiste komt daar terecht door verraad van een huurder van een kamer in het huis waar zij en haar moeder wonen. Hij is verliefd op haar en hij is degene die haar moet martelen. Nooit heb ik een film gezien die zo beeldend de wreedheid van deze martelcentra in beeld bracht. Zo’n film waarna je klam van het zweet een beetje wezenloos voor je uit zit te staren. Hij eindigt met een vliegtuig met gevangenen boven zee. Het luik in de buik van het vliegtuig gaat open om hen eruit te gooien.
Weggehoond
No gaat over de oppositie tegen de Chileense dictator Pinochet. Eind jaren tachtig gaat hij akkoord met een referendum waarin de Chilenen kunnen beslissen of ze doorgaan met het regime van Pinochet of dat er vrije verkiezingen komen. De oppositie moet campagne gaan voeren voor Nee. Hoe pakt ze dat aan? De hoofdpersoon, vertolkt door Gael García Bernal, wil een frisse, positieve campagne. Hij wordt in eerste instantie weggehoond door mensen die allemaal te lijden hebben gehad van de dictatuur en snakken naar vergelding. Het lukt hem stukje bij beetje om hen te overtuigen. De film is in mijn ogen te traag en niet sprankelend genoeg, maar het thema is prachtig. Het is precies dat dilemma tussen het niet willen vergeten en aandacht voor de slachtoffers aan de ene kant en doorgaan met het leven en er wat van maken aan de andere kant.
Hilarische zombiefilm
Dit alles speelt niet alleen in Argentinië, waar de processen tegen de daders in volle gang zijn, en Chili, waar Nee won en waar nu een normale democratie functioneert, waar zowel links als rechts hebben geregeerd. Het speelt ook in landen als Guatemala, Colombia en El Salvador, waar miljoenen mensen hun wonden likken en in het reine proberen te komen met hun verleden.
Tenslotte nog een paar losse suggesties: Juan de los Muertos (Jan van de Doden, 2011), een hilarische zombiefilm uit Cuba, een fenomenale kritiek op het communistische regime van de gebroeders Castro die nergens expliciet wordt, maar overduidelijk is. En Doméstica uit Brazilië. Regisseur Gabriel Mascaro benaderde zeven tieners om de werkster bij hen thuis te filmen en maakte daar zijn film van.
Mijn algemene advies: ga er zo veel mogelijk zien, want er zitten nog meer juweeltjes tussen.
Vanaf nu publiceert Wies Ubags in DNP over booming Latijns Amerika. Neem een abonnement!
