Er zijn cineasten die een film maakten waarbij de Wallen zelf het onderwerp zijn. Zoals bijvoorbeeld Roeland Kerbosch die alweer enige tijd geleden de documentaire Rondom het Oudekerksplein maakte. Daarin schetste Kerbosch een beeld van de Wallen in de jaren zestig, met legendarische buurtfiguren als Blonde Mien en haar man Haring Arie. Later verschafte Guido van Driel aan de hand van buurtbewoner en hoerenloper Nico Bodewes een kijkje in de wereld van de prostituee en haar klanten.
Maar de Wallen zijn niet het exclusief het domein van hoeren, hoerenlopers en hun beschermers. In Wonen op de Wallen (2011) liet documentairemaakster Eveline van Dijck zien dat er ook gewoon mensen wonen in de drukste uitgaansbuurt van Nederland. Toccata, een poëtische film van Herman van der Horst uit 1968, is dan weer heel anders en gaat over een jongetje dat zijn poes zoekt in de Oude Kerk en daar een ontmoeting heeft met één van Nederlands grootste organisten ooit, Feike Asma. En passant geeft Van der Horst een mooi beeld van dit oudste monument van Amsterdam.
Bij de meeste films en tv-series echter dienen de Wallen uitsluitend als decor. Dat ‘decor’ kan in veel gevallen letterlijk worden genomen, want vaak werden de opnamen ergens anders gemaakt. De televisieserie Baantjer met rechercheur De Cock, die opereerde vanuit bureau Warmoesstraat, werd grotendeels opgenomen op Kattenburg en in de Jordaan. Ten behoeve van Vals Licht van Theo van Gogh werden de Wallen nagebouwd op de Ruysdaelkade en voor Amsterdamned van Dick Maas, waarin een psychopaat de Amsterdamse grachten onveilig maakt, werd nota bene de Groenburgwal vol rode lampjes gehangen en zo omgetoverd tot ‘de Walletjes’.
Hallucinaties
Eén van de films die wel is gedraaid op de Wallen is La regazza in vetrina, Het meisje in het raam, waarin een Italiaanse mijnwerker stapelverliefd wordt op een prostituee. Het script werd mede geschreven door Pier Paolo Pasolini en de hoofdrol werd vertolkt door Lino Ventura. Het verhaal gaat dat bij deze productie een aantal leden van de filmcrew in de gracht belandde omdat de opnames ten koste gingen van de klandizie van de dames die er echt werkten.
Ook Rififi in Amsterdam, over een boef die na zijn vrijlating zowel door de politie als door de onderwereld in de gaten wordt gehouden, is grotendeels opgenomen op de Wallen. In de film debuteert Willy Alberti als kroegbaas en speelt een nog jongere Anton Geesink een rechercheur. Andere films die deels zijn opgenomen op de Wallen zijn Turks Fruit, Ciske de Rat en de televisieserie A’dam en E.V.A.
De kerkgebouwen in het Wallengebied hebben eveneens een prominente rol gespeeld als filmdecor. In 1992 mocht half Amsterdam een dagje als figurant meedraaien in Peter Greenaway’s The baby of Mâcon. Voor dat doel was de Oude Kerk dichtgemetseld met een overdadige hoeveelheid katholieke kitsch. Het is het type decor waar Greenaway nu eenmaal gek op is. Ook gedraaid in een godshuis in deze vrij willekeurige greep uit de Wallenfilms, is De vierde man van Paul Verhoeven naar het boek van Gerard Reve. Daarin is een scène te zien die is opgenomen in de Sint Nicolaaskerk, waarin een schrijver na een lezing zijn laatste trein mist en moet overnachten in een vreemd bed. ‘s Nachts wordt hij bevangen door hallucinaties en in één daarvan loopt hij een kerk binnen. Daar ziet hij niet Jezus aan het kruis hangen maar Thom Hoffman. Voor deze scène hoefde in tegenstelling tot de film van Greenaway niets aan het kerkinterieur te worden veranderd: het was goed zoals het was en nog steeds is.
Als er zoveel materiaal is, zou het dan geen leuk idee zijn om een WallenFilmFestival te organiseren? Natuurlijk gratis toegankelijk voor Wallenbewoners en – ondernemers.
Willem Oosterbeek, Wallenbewoner, doet in vijfhonderd woorden regelmatig verslag van het dagelijks leven vanuit de beroemdste buurt van Nederland.
