Bjorn leerde op ruwe wijze wat rouw is en waarom mannen en vrouwen anders rouwen. Hij schreef er samen met elf andere vaders een boek over, genaamd ‘Pappa’s rouwen ook’.
Al jong besloten Bjorn Visser en zijn vrouw Inge hun leven in Gods handen te leggen nadat zij elkaar leerden kennen op een bijbelschool in Drachten. Ze besloten een nieuwe gemeente te starten in Nijmegen, Hanzekerk. Ze waren in Birmingham voor een training toen ze erachter kwamen dat de zwangerschap van Inge niet goed zou aflopen. Ze kregen na acht weken een miskraam.
Inge had het idee dat ze een kindje verloor met de miskraam, terwijl het voor mij een natuurlijk proces van het lichaam was. Dat verschil gaf veel wrijving.
Bjorn kwam erachter dat Inge een andere betekenis gaf aan het verlies. Hier realiseerde hij zich dat vrouwen anders rouwen dan mannen. “Het boek geeft inzicht in het rouwproces van de man in het hoofd maar ook in het hart.” Zijn persoonlijke ervaringen hielpen hem om met de mannen in gesprek te gaan. “Inge had het idee dat ze een kindje verloor met de miskraam, terwijl het voor mij een natuurlijk proces van het lichaam was. Dat verschil gaf veel wrijving. We hebben in Birmingham veel met mensen in de kerk gesproken die ook een miskraam hadden meegemaakt. Dat zorgde dat we weer toenadering tot elkaar vonden.”
Dat praten belangrijk is, een miskraam veel doet met je huwelijk en rouw je hele leven doorgaat leerde hij door de jaren heen. Omdat erkenning en herkenning belangrijk is, wil hij graag zijn verhaal delen.
Het verlies van de tweeling
In datzelfde jaar raakte het echtpaar opnieuw in verwachting, dit keer van een tweeling. “Een goede reden voor een nieuwe auto”, vertelt Bjorn lachend. “Maar het bleek al snel een medische zwangerschap te worden en we moesten regelmatig voor controle naar het ziekenhuis.”
Toen Inge dertig weken zwanger was bleek het foute boel. “Op de terugweg van een laatste vakantie voor de meiden er zouden zijn, haalden we de kinderwagen op en reden nog even langs het ziekenhuis. Het bleek code rood te zijn.”
De jongste, Lynn had geen vruchtwater meer en zat klem om de vliezen heen. De oudste, Anna had juist heel veel vruchtwater. “We kregen te horen dat de meiden meervoudig gehandicapt zouden zijn, dan zakt de grond onder je voeten vandaan. Dat was mijn ergste nachtmerrie. Nu denk ik, had ik ze maar meervoudig gehandicapt mee naar huis gekregen, dan had ik in ieder geval iets gehad.”
Ik wilde mijn beeld van God niet laten bepalen door mijn persoonlijke ervaring. God wil het lijden niet, hij is nog steeds een goede God
Midden in de nacht overleed Anna, de dag erna werd duidelijk dat ook Lynn het niet zou halen. “Onze zoon Daan kwam langs. Hij zag een lege couveuse en zei: “Waar is Anna? Dan breekt je vaderhart. Ik zei: “Anna is op dit moment bij de Heere Jezus in de hemel en Lynn moet ook gaan.” Wat hij toen antwoordde vergeet ik nooit meer. Daan vroeg of hij haar mocht brengen. Dan breek je opnieuw. Tijdens de uitvaart hebben we tegen Daan gezegd dat dit het moment was waarop hij Lynn naar Jezus mocht brengen. Toen was de cirkel voor hem ook rond.”
De dagen in het ziekenhuis waren voor Bjorn en Inge zware dagen. Hun familie en vrienden leefden intens mee. Er werd gebeden en gehoopt op een wonder. Het ingrijpen van God bleef uit.
Bitter of beter
Bjorn wilde in deze periode juist dichtbij God blijven. “De week na het overlijden was er een genezingsdienst van Martin Koornstra. Daar moest ik naartoe van mezelf, ik dwong mezelf om de auto in te stappen, al huilend. Ik wilde mijn beeld van God niet laten bepalen door mijn persoonlijke ervaring. God wil het lijden niet, hij is nog steeds een goede God.”
De innige band die Bjorn met God had hielp hem om de rouw en het lijden toe te laten. “Ik moest door het lijden heen, anders zou ik van God afdrijven en werd ik een bittere man. Ik had de keuze om bitter of beter te worden. Ik wilde beter worden. Ik zie veel mannen die om hun pijn heenlopen. Maar je moet de confrontatie juist aangaan, niet één keer, maar telkens opnieuw. Als ik het niet had uitgeroepen tot God dan was ik verbitterd geworden. Het ene moment heb ik God heel dichtbij ervaren en het andere moment helemaal niet.”
Jezus rouwt om zijn vriend Lazarus, dat was een liefdestaal. Ik ben rouw als iets heiligs gaan zien en kan het nu omarmen.
Rouw verweven met je leven
De ervaringen die Bjorn in dit proces opdeed schrijft hij ook op in het boek ‘Pappa’s rouwen ook’. De pijn onder ogen komen is volgens hem ook heel bijbels. God stapt namelijk van zijn troon af om mee te rouwen. “Rouw bestaat, omdat liefde bestaat. Je rouwt omdat je iemand mist. Jezus rouwt om zijn vriend Lazarus, dat was een liefdestaal. Ik ben rouw als iets heiligs gaan zien en kan het nu omarmen.”
Daarom noemt Bjorn de periode na het verlies ook geen rouwperiode. “Rouw verweef je met je leven. Vaak wordt de vraag gesteld: ‘Heb je het al verwerkt?’ Maar aan rouw kun je geen tijd koppelen. Ik dacht altijd dat rouw negatief was. Ik ben een rasoptimist vol enthousiasme met zin in de toekomst. Rouw moet je zo snel mogelijk achter je laten. Dacht ik. Maar er zit niet voor niets een dag tussen Goede Vrijdag en Pasen. Op stille zaterdag rouwen we om het sterven van Jezus. God weet dat we een tijd van rouw nodig hebben. Jezus had zaterdag kunnen opstaan maar er is een moment van rust nodig, zodat je stil kan staan bij het verlies.”
Voor Bjorn en Inge zijn de meiden volledig onderdeel van het gezin. Nu bestaat het gezin uit vijf kinderen, Daan, Aron, Elin en de twee overleden zusjes Anna en Lynn. Ze vieren ieder jaar de verjaardag van de tweeling en op de kast staat een foto. “Toen we pas verhuisd waren gingen we ons voorstellen aan de nieuwe buren. Daan stapte binnen en zei: ‘Hoi, ik ben Daan en ik heb twee zusjes die dood zijn.’ Daar sta je dan. Dat was een lekkere binnenkomer. Ik besefte dat het voor hem heel realistisch is dat zijn twee zusjes nu bij Jezus zijn. Zo blijven de meiden verweven in ons leven.”
Praten helpt
Dat het gezin van Bjorn op deze manier omgaat met het verlies van de tweeling is voor omstanders soms ongemakkelijk. Volgens Bjorn krijgen ouders die een kind verliezen vaak te maken met ongemak of schaamte in gesprek met anderen. Het boek ‘Pappa’s rouwen ook’ staat vol met dooddoeners die vaders naar hun hoofd kregen gesmeten. Volgens Bjorn is de beste oplossing het gesprek aangaan.
“De week na het overlijden van de meiden was de intocht van Sinterklaas, daar wilden we voor Daan graag heen. We gingen met lood in onze schoenen. Ik heb vrienden gebeld om met ons mee te gaan. Op zo’n dag zie je alleen maar baby’s, kinderwagens en jonge kinderen. Door samen te gaan voelt het alsof je er niet alleen voor staat.”
Afleiding hielp Bjorn door de ruwe periode vlak na het overlijden van de meiden. Maar ook hij had behoefte om te praten. “Om en nabij de uitvaart belde ik een vriend uit Zoetermeer op. Ik moest gewoon even praten. Hij is dezelfde avond nog naar mij toegereden. We hebben een biertje gedronken en ik ben gaan vertellen. Volgens mij heeft hij bijna niets teruggezegd maar luisterde hij gewoon en dat was prima. De behoefte om te praten heb ik niet elke dag, dat heeft Inge meer. Maar op de momenten dat ik het nodig had, zocht ik het op.”
Mannen rouwen anders
Dat zouden meer mannen moeten doen, als je het aan Bjorn zou vragen. Voor mannen is dat minder natuurlijk dan voor vrouwen, maar het praten geeft ruimte en lucht op volgens Bjorn. Maar de behoefte ligt voor iedereen anders. Bjorn kwam er tijdens zijn eigen rouwproces achter dat er grote verschillen zaten tussen hem en Inge.
“Bij Inge was de emotie veel tastbaarder aanwezig. Een week na de uitvaart heb ik een huisje in elkaar getimmerd voor Daan. Ik wilde fysiek aan de slag en Inge dacht dat ik gek geworden was. Zij had behoefte om op de bank te zitten en veel met vriendinnen te praten.”
Deze situatie was voor veel mannen die Bjorn sprak voor zijn boek erg herkenbaar. Vaders vinden het fijn om weer aan het werk te gaan en afleiding op te zoeken. “Vrouwen zijn daar vaak nog niet aan toe en voelen zich dan schuldig. De man is weer op een plek waar hij vreugde en plezier ervaart, terwijl de vrouw thuis, emotioneel, op de bank zit.”
Het gesprek aangaan over die schaamte en schuldgevoelens is volgens Bjorn de beste oplossing. De gevoelens van elkaar herkennen, erkennen en respecteren helpt om de verbinding te blijven behouden. “Ga op de bank zitten met een pak tissues en een fles wijn en praat!”
God huilde mee en dat heeft de schreeuw naar het waarom het zwijgen opgelegd.
Persoonlijke ontwikkeling
Bjorn leerde in het rouwproces veel over zijn relatie met Inge, maar hij ontdekte ook dingen over zichzelf en zijn relatie met God. “Je weet niet wat je overkomt als je een kind verliest. Ik had niet veel overlijdens meegemaakt en mijn leven liep op rolletjes. Als je kinderen zijn geboren ga je naar de gemeente toe om te melden dat je kinderen zijn geboren, maar ik moest tegelijk vertellen dat ze overleden waren. Ik heb theologie gestudeerd. Ik ken de theologie van het lijden maar nu kreeg het lijden een gezicht en in ons geval twee gezichten.”
“Deze ervaringen hebben mij zachter gemaakt. Als mens en als voorganger. Ik durf nu eindelijk het thema ‘lijden’ aan te kijken. Omdat ik zelf door die pijn ben heengegaan, kom ik er niet meer vanaf met een makkelijk antwoord.”
Zijn relatie met God bood hem veel steun toen de wond van het verlies nog vers was. God gaf hem een beeld van een moeder die tussen twee couveuses in stond. De moeder was God en huilde heel hard. De meisjes waren verbonden aan God met allemaal slangetjes. “Hij maakt duidelijk dat Hij wist wat het was om een kind te verliezen. Dat gaf me zoveel troost. God huilde mee en dat heeft de schreeuw naar het waarom het zwijgen opgelegd. De vragen zijn er soms nog, maar ze schreeuwen niet meer. Het hielp mij om ruimte te geven aan het verdriet en de vragen en tegelijk het goede van God te blijven zien en omarmen. De mannen die ik sprak voor het boek, braken één voor één als het over hun kindjes ging. God wil juist ook daar zijn waar er pijn en verdriet is. Hij komt mee in de moeite en het lijden.”
