Volgens de onderzoekers kunnen criminelen op het platteland vrij zorgeloos hun gang gaan. Dat komt door het anonieme uitgestrekte gebied met meer dan tweehonderd dorpen en 350.000 inwoners en afgelegen bedrijventerreinen, gebouwen, boerderijen, slecht beveiligde zeehavens en jachthavens en recreatieparken tegenover de ‘dun bezette overheid’. Een wel erg ‘slank’ gemeentelijk en politieapparaat dient dus te handhaven in een lastige fysieke omgeving. In het overgrote deel van de dorpen en onbebouwde gebieden is de politie fysiek afwezig of hooguit kortdurend aanwezig. Soms wordt een politieauto gezien die op weg is naar ‘iets’. Of ze kunnen al van ver worden opgemerkt, waardoor er alle tijd is om zaken te verbergen.
De Groningse top-3 wat betreft ‘ondermijnende activiteiten’ is in de stad Groningen hetzelfde als in het Ommeland, namelijk hennepteelt, drugshandel en misstanden met vastgoed. ‘De criminele wereld lijkt te worden gedomineerd door flexibele netwerkjes rondom enkele sleutelfiguren. De sleutelfiguren waarom het gaat, of lijkt te gaan, worden in interviews getypeerd als een soort lokale helden die de overheid uitdagen. Verschillende sleutelfiguren zijn of lijken actief in de onder- en/of bovenwereld.’
De top 3 wordt aangevuld met twee andere fenomenen. Als eerste digitale criminaliteit waarop jongeren en jonge volwassenen zich al dan niet in combinatie met drugscriminaliteit concentreren. ‘De ene keer is drugscriminaliteit de entree tot de criminele wereld, al kan dit net zo goed digitale criminaliteit zijn. Digitale criminaliteit is ingebed in parallelle culturen, waarin het verdienen van (snel) misdaadgeld een doel op zich is. Geweldgebruik en crimineel opportunisme lijken op gespannen voet te staan met de kennis die is vereist om digitaal slachtoffers te maken. Toch gaat dit samen, want op het ‘darkweb’ kunnen digitale tools worden gekocht, waardoor digitale criminaliteit eenvoudiger is dan het lijkt. Bovendien vertellen criminelen elkaar hoe het werkt, waardoor het een vertrouwd delict is geworden.’ Aldus de analisten.
Als tweede misstanden die raakvlakken hebben met mensenhandel. Het gaat dan niet om dwang, maar wel om mensen die afhankelijk zijn gemaakt en die niet een verklaring zullen afgeven. ‘Jongeren, vluchtelingen, arbeidsmigranten en kwetsbare Antillianen worden onder druk gezet. Dat resulteert onder meer in: eenvoudige drugshandel en geldezel praktijken (misdaadgeld op een rekening laten storten); ronselpraktijken onder (voormalige) AZC-bewoners, onder meer om tegen een (erg) laag loon te werken; arbeidsmigranten die (te?) veel betalen voor sobere woonruimte; en kwetsbare Antilliaanse mensen die een schuld opbouwen en dit – in een knelsituatie – terugverdienen met illegale activiteiten (drugs, prostitutie)’. Zo is in het rapport te lezen.
De zeehavens zijn volgens de analyse slecht beveiligd, is de Waddenzee geschikt voor de smokkel van cocaïne en biedt de fysieke infrastructuur kansen voor georganiseerde (drugs) criminaliteit. Voor de drugshandel worden de A7 en n-wegen benut. Deals worden onder meer gesloten op parkeerplaatsen in de buurt van deze wegen. De grensligging leent zich voor ontsluiting van de drugsmarkten in het achterland van Duitsland en Scandinavië. Met vrachtwagens worden drugs het land uit gesmokkeld. Ook spoorlijnen maken deel uit van het criminele handelsverkeer.
Criminele netwerken blijken ook te profiteren van de zwijgzaamheid van de plaatselijke bevolking. De forse economische achterstanden en de diepe afkeer van veel Groningers richting de Haagse overheid hebben zich gespiegeld in een toenemend begrip voor hennepteelt en drugshandel, die mede is veroorzaakt door het hoge drugsgebruik. ‘Lokale criminelen of louche investeerders (b) lijken meer draagvlak te kunnen hebben dan de overheid, omdat zij niet aarzelen, maar leveren. Dat heeft betrekking op drugs, illegaal werk, illegale sigaretten, illegaal vuurwerk of woonruimte, of investeren in bijvoorbeeld vastgoed, bedrijven, horeca of sportclubs.’ Aldus het rapport.
Aangevoerd wordt dat de Haagse overheid in de ogen van veel Groningers ongeloofwaardig is en draalt bij het oplossen van verschillende acute problemen, zoals aardbevingsschade door gaswinning, de bestaansonzekerheid van boeren en hoge energieprijzen. ‘Veel gezinnen betalen, vanwege slechte isolatie van eenvoudige woningen of grote boerderijen, op de koop toe in relatieve en/of absolute termen een hoge prijs voor het gas. Het diepgewortelde gevoel is dat het Groningse platteland het nakijken heeft. De overheid faalt op belangrijke dossiers en is afwezig.’
Vervolgt: ‘Het maakt Groningers woedend of, en dat is waarschijnlijk erger, onverschillig. Er is structureel te weinig politie- en justitiecapaciteit om in zo’n uitgestrekt gebied de (rechts)orde te handhaven. De politie is op het platteland geen basisvoorziening, maar een schaarse dienst, zeker als het aankomt op lokale opsporing. De afwezigheid van de overheid resteert in leegte. Daarvan wordt geprofiteerd met onder meer hennepteelt en met criminele of louche (dit onderscheid valt lastig te maken) investeringen in bedrijven, vastgoed of sportclubs. De verafschuwde overheid vraagt geduld, diploma’s, prestaties en volharding. Terwijl de onderwereld lage drempels heeft en meteen voorziet in behoeften. Bijvoorbeeld criminele inkomsten of woonruimte. ‘
Opgemerkt wordt dat relatief veel Groningse gezinnen kampen met armoede en uitzichtloosheid. Niet zelden gaat dat van generatie op generatie. Dat gaat vaak gepaard met problemen, zoals schulden, criminaliteit en een slechtere gezondheid. Volgens de ondervraagden is daar in een tijdsbestek van ongeveer vijf jaar een sterke toename van het (hard)drugsgebruik bijgekomen wat voor drugscriminelen een interessante markt is geworden.
‘Los van een mogelijke verergering van gezondheidsrisico’s, verstoort drugsgebruik – zeker als dit gebeurt tot in de late uren – het leef-, werk- en studieritme. Daardoor raken kwetsbare personen en gezinnen verder achterop. Er bestaat een gevoel van uitzichtloosheid. Er heerst onverschilligheid omtrent overheidsregels: normatieve drempels om te profiteren van misdaad(geld) brokkelen af. Dat maakt het voor criminele netwerken gemakkelijker om jongeren en volwassenen te rekruteren.’
