Op 4 april 2023 wordt de bevrijding van het concentratiekamp Ohrdruf herdacht. Ter gelegenheid van de herdenking brengt de Stichting Schloss Friedenstein Gotha twee aangrijpende films op haar YouTube-kanaal uit. Deze gaan op verschillende manieren in op twee levens die elkaar in Ohrdruf kruisten: een ongeveer 30 minuten durend gesprek met de in 1926 geboren Oekraïner Petro Misjtsjoek (Петро Міщук), vermoedelijk de enige nog in levende zijnde Ohrdruf-overlevende, en een ongeveer 8 minuten durende audiodiafilm met een familielid van de Nederlander Nicolaas (Nic) Droog. Droog arriveerde op 9 januari 1945 in Ohrdruf, waar Petro Misjtsjoek tot 15 januari 1945 verbleef. Van Nic Droog ontbreekt sinds 18 maart 1945 elk spoor.
Interview met Petro Misjtsjoek (35 minuten, in het Oekraïens, met Duitse ondertiteling)
Audioslide over Nic Droog (Duitstalig)
Ohrduf was het eerste concentratiekamp dat door de Amerikaanse geallieerden werd bevrijd. Het was het eerste kamp waar ze zowel de lijken van slachtoffers als overlevende getuigen aantroffen. In het zogenaamde “Horror Camp” werden de wreedheden van de nationaal-socialisten voor het eerst zichtbaar voor het Amerikaanse publiek, waar ze eerder alleen maar over hadden gehoord. Op 4 april 1945 bevrijdden de Amerikaanse geallieerden het kampcomplex tussen Gotha, Ohrdruf en Arnstadt en de bijbehorende bouwplaats in het Jonastal, waar de gevangenen het zoveelste Führerhauptquartier moesten bouwen.
Na de Tweede Wereldoorlog was het terrein door het Rode Leger, daarna door de Volksarmee van de DDR en vervolgens door de Bundeswehr in gebruik als militair oefenterrein. Toegang tot het voormalig kampterrein en de bij het kamp horende grafvelden was daardoor lange tijd onmogelijk; tegenwoordig alleen na aanvraag en onder begeleiding van Bundeswehr-officieren.
Het “Duitse geheugenhiaat KZ Ohrdruf” (Deutsche Erinnerungslücke KZ Ohrdruf“) is een collectief educatief project van de Stichting Schloss Friedenstein Gotha in samenwerking met onder andere de Arolsen Archives, de Stichting Gedenktstätten Buchenwald en Mittelbau-Dora en de Kunstschilder- en Tekenschool Weimar, herdenkt het in Duitsland zo goed als vergeten kamp.
Het project beoogt met name de 20.000 mensen die uit verschillende landen in Europa werden gedeporteerd, terug te geven wat zij moesten opgeven toen zij het kamp binnenkwamen: hun namen. “Ons herdenkingsproject,” zegt projectleider Christoph Mauny, “gaat altijd over het creëren van nabijheid, het opbouwen van relaties. Relaties tussen mensen. Relaties tussen tijden, tussen de doden en degenen die nu leven.”
© foto Boris Hajduković, 2022
