Decennia lang was er nauwelijks iets van te merken; een vredig AZC in Oisterwijk. Tot in 2017 de ellende op en rondom het AZC begon, met jongeren die niets te verliezen hadden. Angst bij omwonenden, gefrustreerder winkeliers en stress bij gezinnen met kinderen op het AZC. Afgelopen jaren is de vrede teruggekeerd; in tegenstelling tot de landelijke cijfers is de overlast van asielzoekers in Oisterwijk nagenoeg volledig weg. Het kan dus wel!
In eerste instantie werd het ontkent: een toename van incidenten met asielzoekers waar politie aan te pas moest komen werd door inwoners én de lokale media waargenomen. Het betrof een explosieve toename van incidenten zowel op het AZC als in het centrum van Oisterwijk. Later zou blijken dat er bij zowel politie als gemeente geen juiste cijfers bekend waren; de registratie van de media en informatie van winkeliers liet enorm veel incidenten zien die in de overzichten van politie ontbraken. Uiteindelijk moest ook de burgemeester erkennen dat er een probleem was; er volgde een brandbrief richting het ministerie.
Open of dicht
Na aansporing door inwoners – die steeds vaker kozen voor sluiting van het AZC – en nadat daaropvolgend de gemeenteraad druk heeft gezet achter een betere samenwerking tussen gemeente, het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) , politie en justitie kwam er na enkele jaren verbetering. Met ook hulp van welzijnsorganisaties en vrijwilligers werd gezamenlijk gezorgd dat er nu al enige tijd minder incidenten zijn en daarmee ook minder overlast is. Het was jarenlang een relatief kleine groep alleenstaande jongeren (niet uitsluitend minderjarig) die herhaaldelijk voor kleine criminaliteit zorgde. Na aanpassing van beleid en betere begeleiding is die overlast overduidelijk afgenomen. Dit blijkt uit de cijfers van COA en Politie die Oisterwijk Nieuws heeft bestudeerd.
Landelijk
Landelijk laat de registratie van het COA een heel ander beeld zien. Met een toename van het aantal asielzoekers dat ons land heeft opgezocht voor hulp (24.740 asielaanvragen in 2021 – 35.540 asielaanvragen in 2022) is ook het aantal incidenten dat door personeel op de AZC locaties is gemeld toegenomen (totaal 16.185 per jaar in 2021 – totaal 23.713 in 2022). Deels gaat dit over kleinere zaken als het negeren van huisregels; deels betreft dit agressie tegen anderen (5289 agressiemeldingen in 2021 – 8202 agressiemeldingen 2022).
Lokaal
Lokaal in Oisterwijk is het aantal meldingen juist afgenomen. Dit ondanks dat de bezetting van de locatie in totaal aantal gelijk is gebleven (419), en de minderjarigen – waarvan de meeste overlast werd ervaren – iets is toegenomen (50 in 2021 – 59 in 2022). De meeste meldingen van veelal kleinere incidenten worden geregistreerd op de opvanglocatie, waar inwoners over het algemeen niets van merken. In 2021 waren er bij de minderjarigen 223 meldingen van huisregelovertreding, 9 suïcidedreigingen, 22 meldingen van zelfdestructief gedrag en 117 diverse vormen van agressie. In 2022 waren dat – met respectievelijk 182, 5, 19 en 78 – minder meldingen die geregistreerd zijn door het COA. 371 totaal in 2021 en 284 totaal in 2022. Bijna 25% minder meldingen onder de minderjarigen, ondanks de ongeveer 20% hogere bezetting van specifiek die groep. Bij de meerderjarigen is het aantal meldingen nagenoeg gelijk gebleven. In 2021 waren er bij de meerderjarigen 49 meldingen van huisregelovertreding, 3 suïcidedreigingen, 1 melding van zelfdestructief gedrag en 10 diverse vormen van agressie. In 2022 waren dat met respectievelijk 36, 4, 0 en 25 meldingen. 63 totaal in 2021 en 65 totaal in 2022.
Politie
Bovenstaande cijfers staan in schril contrast met eerdere cijfers en registraties in de lokale media. Die registraties betroffen incidenten waar de politie bij werd geroepen. Ondanks dat de registraties van politie niet volledig waren, was afgelopen jaren wel een duidelijke trend zichtbaar; ook bij de politie is het aantal meldingen duidelijk afgenomen. Een aantal jaar terug omvatte de lijst een aantal volle pagina’s, waar nu nog slechts een klein rijtje van 9 registraties in 2021 en 6 registraties in 2022 staan vermeld. Dit zijn meldingen waar inwoners en winkeliers wel iets van merken. Dat kan zijn omdat de politie met spoed naar het AZC gaat, of omdat de pleeglocatie bij inwoners of winkeliers in Oisterwijk plaats vindt. Vanaf ongeveer 2017 waren er periodes dat er wekelijks en soms zelfs dagelijks meldingen waren van inbraken, beroving, winkeldiefstallen, vechtpartijen, bedreiging, e.d. Juist ook buiten de poorten van het AZC waar inwoners en winkeliers mee geconfronteerd werden. Regelmatig bleek het na aanhouding te gaan om dezelfde personen; een kleine groep die vermoedelijk niets te verliezen had. Van goedwillende asielzoekers met (kans op) een vergunning had Oisterwijk daarvoor, toen en ook nu niets te vrezen.
Waarnemingen
Tot slot zijn niet alleen de door het COA en de Politie opgeven cijfers van belang, maar – juist omdat die registraties niet altijd blijken te kloppen – is zeker ook gekeken naar de ervaringen van zowel de inwoners in de gemeente, alsmede de incidenten die door de lokale media door het jaar heen waargenomen zijn. Bij de redactie van – in dit geval Oisterwijknieuws.nl – komen nauwelijks nog meldingen voor van incidenten met asielzoekers op het AZC, en nog minder daarbuiten. Waren die er voorgaande jaren wekelijks, en soms zelfs meer per week; nu is dat aantal al bijna twee jaar te verwaarlozen.
De afname en teruggekeerde vrede op AZC Oisterwijk is te verklaren; het komt door een betere begeleiding én verandering van de bezetting op het AZC. Op verzoek van de Oisterwijkse gemeenteraad is met het COA afgesproken dat er alleen nog kansrijke vluchtelingen worden opgevangen (met grote kans op of reeds in bezit van verblijfsvergunning). Ook worden overlastgevers eerder overgeplaatst naar een ander speciaal daarop ingericht AZC.
Een AZC zonder excessieve overlast? Het kan dus wel!
