Volgens allerlei peilingen gaat NSC op het moment dat ik dit schrijf aan de leiding voor de aanstaande parlementsverkiezingen. Staatsrechtelijk is het standpunt van Omtzigt zuiver, we stemmen in Nederland niet voor het premierschap. De praktijk was de afgelopen decennia anders. Alle partijen die konden winnen hebben hun lijsttrekker altijd gepresenteerd als potentieel minister-president.
Gezien de grote populariteit van Pieter Omtzigt kan hij moeilijk een onbekende partijgenoot presenteren als potentieel premier. Niemand kent de andere kandidaten van zijn lijst en een eventuele prominente buitenstaander zou hem alleen maar voor de voeten lopen. Vraag maar aan Caroline en Mona.
De late lijst en het late verkiezingsprogramma leggen Omtzigt en NSC publicitair geen windeieren. Als het gaat om het premierschap gaat dat trucje niet werken. Als NSC de grootste wordt is er maar één mogelijke kandidaat voor het premierschap en dat is Omtzigt zelf. Elk alternatief zal stemmen kosten.
Geen VVD
Omtzigt speelt het spel met andere partijen opzichtig. Hij ziet openlijk raakvlakken met de VVD en met GroenLinks-PvdA. Maar verenigd links krijgt wel meer aandacht. Hun gezamenlijke gesprek dat geen debat mocht heten spreekt boekdelen. Het doet niet alleen vermoeden dat NSC en GroenLinks-PvdA al overleggen, maar het toont het aan.
En dat doen Omtzigt en Timmermans slim. Ze vissen voor een groot gedeelte in andere vijvers en zijn electoraal niet elkaars grootste rivalen.
Omtzigt als kingmaker
Het zou kunnen dat Omtzigt echt geen zin heeft om premier te worden, en dat is best indenkbaar. Omtzigt heeft vaak uitgesproken dat hij een minderheidskabinet wel een aardig idee vindt. Dan is een alliantie met GroenLinks-PvdA niet zo gek bedacht, want ze delen meer dan inhoudelijke overeenkomsten.
De politieke weerzin van GroenLinks-PvdA jegens de VVD is historisch en inhoudelijk groter dan die ten opzichte van NSC. De VVD lijkt zich niet te willen of kunnen vernieuwen. En dan is er ook nog de persoonlijke wrok van Omtzigt ten opzichte van de VVD (en D66). En die zou wel eens doorslaggevend kunnen zijn. Functie elders.
Vooruit dan maar
Doe ik aan wensdenken? Het zou zomaar kunnen, maar dan wel bij gebrek aan beter. Een kabinet zonder VVD en/of CDA (die ik wel nieuwe credits geef sinds Bontenbal) lijkt me wel verfrissend. Een overtuigende meerderheid over links lijkt er niet in te zitten. En over rechts gelukkig ook niet. Ik ben zeker geen fan van Omtzigt (daar schreef ik al eerder over). Maar als dan toch, zie ik een alliantie tussen NSC en GroenLinks-PvdA wel zitten voor de komende paar jaar, al was het maar als trendbreuk. Als Omtzigt geen premier wil worden hoeft hij alleen nog maar Timmermans naar het Torentje te sturen.
Beeldcredit: Europese Commissie
