“Kinderen trokken hun ogen in spleetogen als ze me zagen, of riepen hankiepankieshanghai.” In Nederland worden mensen van Aziatische komaf regelmatig belachelijk gemaakt, zegt filmmaakster Chee-Han Kartosen-Wong (38). Ze schreef samen met haar man Reza het kinderboek Waar is mijn noedelsoep?!? om vooroordelen uit te bannen. “Ik groeide op in Twente en realiseerde me al jong dat ik anders was. Nooit zag ik een kindje met mijn uiterlijk in een boek of film. Mensen zeiden: ‘Zo, jij spreekt goed Nederlands’ tegen mij, terwijl ik in Nederland geboren ben. Je bent niet één van hen, dat wordt je elke dag duidelijk gemaakt. Juist daarom wonen wij met onze zoons van 5 jaar en 9 maanden in Amsterdam, waar meer verschillende mensen wonen en je niet ‘anders’ bent.”
Poepchinees
Laiying Wang (34) runt restaurant Asian Spoon in Zevenaar en speelde ooit in de musical Miss Saigon. Ze kan zich de scheldwoorden uit haar jeugd nog levendig herinneren. “Zoals die keer dat een jongetje me poepchinees noemde. Als volwassene merk ik vooral dat het nog steeds ‘wij’ en ‘jullie’ is, ook al is de gemiddelde Nederlander allang niet meer blond met blauwe ogen. In het restaurant komen telefoontjes van proestende tieners. Dan neem ik op ‘met Laiying’ en hoor ik: ‘hai Laiing, miling, dingeling!’”
Jo Chinatown
Janine Kho (34) runt de bedrijven Leading Asians en Prêt à Pregnant. Zij groeide op in Amsterdam en merkte minder van discriminatie. Toch loopt ook zij soms tegen dingen aan. “Laatst bijvoorbeeld, ik reageerde niet snel genoeg op een app van een kennis. Toen stuurde hij: jo, Chinatown, laat even wat horen. Niet oké. Grapjes zijn meestal gerelateerd aan de afhaalchinees, ‘foe yong hai’ roepen enzo. Gelukkig heb ik er zelden mee te maken, maar dat neemt niet weg dat ik er niet van gediend ben. Het is beledigend en achterhaald. Vroeger werd dat misschien getolereerd, maar het is echt niet van nu. Als ondernemer merk ik dat er een clichébeeld heerst over Aziaten: ‘Jij bent zakelijk’.” Chee-Han herkent dat. “Aziatische vrouwen worden ook als exotisch gezien.Toen ik nog bij een castingbureau ingeschreven stond, werd ik vaak gevraagd om auditie te doen om een prostituee te spelen, wat ik altijd afsloeg. In Gooische Vrouwen was de enige Aziatische het kindermeisje.”
‘Mensen uit andere culturen krijgen vaak met foodshaming te maken’
Nagelsalon-gate
Een voorbeeld van vooroordelen over mensen met een Aziatisch uiterlijk is nagelsalon-gate. In een blog op Amayzine schreef May-Britt Mobach over de nagelsalons waar ze vaak kwam. Ze vroeg zich daarin onder meer af of de (Aziatische) nagelstylistes allemaal op matrasjes naast elkaar in de woonkamer sliepen. Na een storm van verontwaardiging, verwijderde ze het stuk en bood ze haar excuses aan. “Ik heb er publiekelijk niks over gezegd, in plaats daarvan heb ik May-Britt een appje gestuurd, want ik ken haar”, vertelt Janine Kho. “Later hebben we het er nog over gehad. Ze bedoelde het humoristisch en had niet door hoe kwetsend het was. Mensen maken fouten, zij heeft het onderschat.”
Ushi
Chee-Han: “Soms wordt er geklaagd dat ‘we geen grappen meer kunnen maken’. Dat kan wel, maar dan moet je ze over iedereen maken en niet alleen een bepaalde groep targeten. Dat is gewoon schadelijk. Toen Wendy van Dijk als Ushi op televisie was, moest ik echt wegzappen. Ik kon het niet aanzien. Of dat Gordon in Holland’s Got Talent aan een Chinese kandidaat vroeg of hij ‘nummer 39 met rijst’ ging zingen. Gordon vindt dat onschuldig, maar mij geeft het het gevoel dat ik nog steeds niet bij de Nederlandse samenleving hoor.”
‘Jullie eten toch hond?’
Golf van weerstand
Janine denkt dat grappenmakers niet doorhebben hoe hard het aankomt. “Misschien komt dat doordat de Aziatische gemeenschap er altijd vrij stil over is geweest. Maar nu zijn er veel jonge meiden die zich roeren op social media.” Ook Laiying ziet dat er een verandering gaande is. “Chinezen zijn geen klagers, maar mijn generatie is vocaler.’” Chee-Han beaamt: “Er is een grote golf van weerstand nu, het is genoeg geweest.”
Hond eten
In haar kinderboek laat Chee-Han allerlei soorten mensen zien. “Het verhaal draait om eten, want dat verbindt. Tegelijkertijd krijgen mensen uit andere culturen vaak met foodshaming te maken. Dat overkwam mij als kind als klasgenootjes kwamen spelen tijdens het koken en zeiden: ‘Getver, wat ruikt het hier vies’. Of door stigmatiserende opmerkingen: ‘jullie eten toch hond?’ In ons boek proeven de kinderen allemaal van elkaar. Iedereen is verschillend, dat is de norm en niemand is de ander.”
Crazy Rich Asians wél cool
De filmhit Crazy Rich Asians waarin de Chinese elite op de hak wordt genomen, kan wel, vinden Janine en Chee-Han. De film draait immers om de stereotypen rond rijke Aziaten en niet om Aziaten an sich. Bovendien werd ‘ie door een volledig Aziatische crew gemaakt. Grappen over jezelf maken, is anders dan grappen over anderen maken. Janine: “Ik vind dat met Crazy Rich Asians Aziatische mensen juist enorm op de kaart worden gezet, qua humor. Gemma Chan, een van de hoofdrolspelers, pakt alle covers van modebladen. De film is grappig en herkenbaar.” Chee-Han: “Crazy Rich Asians gaat over een hele rijke elite die echt bestaat. Nog beter vind ik de romcom Always be my maybe, die staat op Netflix. Die gaat veel meer over het dagelijks leven van middenklasse-Chinezen die in Amerika wonen.”
